ACT-CLJ0102-4915 – gromada galaktyk w gwiazdozbiorze Feniksa
Naukowcy za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zobrazowali gromadę galaktyk oznaczoną jako ACT-CLJ0102-4915, znajdującą się w gwiazdozbiorze Feniksa.
Jak tłumaczą badacze z NASA, na zdjęciu z Kosmicznego Teleksopu Hubble’a znajduje się niezwykle masywna gromada galaktyk – o masie trzech milionów miliardów Słońc – która zyskała przydomek „El Gordo”. Oficjalnie oznaczona jako ACT-CLJ0102-4915, jest największą, najgorętszą i najjaśniejszą gromadą galaktyk rentgenowskich, jaką kiedykolwiek odkryto w odległym Wszechświecie.
Gromady galaktyk to, jak zaznaczają astronomowie, największe obiekty we Wszechświecie, które są ze sobą powiązane grawitacyjnie. Tworzą się przez miliardy lat, gdy mniejsze grupy galaktyk powoli łączą się ze sobą. Poprzednie obserwacje z Very Large Telescope ESO, Chandra X-ray Observatory i Atacama Cosmology Telescope wykazały, że ACT-CLJ0102-4915 składa się w rzeczywistości z dwóch gromad galaktyk zderzających się z prędkością milionów kilometrów na godzinę.
Jak tłumaczą naukowcy, tworzenie się gromad galaktyk zależy w dużej mierze od ciemnej materii i ciemnej energii – badanie tego typu obiektów może pomóc rzucić więcej światła na te nieuchwytne zjawiska. Poprzednio badacze odkryli, że większość masy ACT-CLJ0102-4915, jest ukryta w postaci ciemnej materii. Dowody sugerują, że „normalna” materia – składająca się głównie z gorącego gazu, który jest jasny w zakresie długości fal rentgenowskich – jest odciągana od ciemnej materii podczas trwajacego zderzenia. Gorący gaz zwalnia, podczas gdy ciemna materia nie.
Feniks (łac. Phoenix) jest niezbyt jasną, niewyraźną, 37. co do wielkości konstelacją nieba południowego. Jest położona przy południowym krańcu Erydanu. W Polsce jest ona niewidoczna. Liczba gwiazd widocznych w niej gołym okiem wynosi około 40. Jest to względnie mała konstelacja, ale największa spośród nowożytnych. Naniesiona pod koniec XVI wieku przez holenderskiego astronoma Petrusa Planciusa na podstawie obserwacji holenderskich nawigatorów Pietra Dirkszoona Keysera oraz Fredericka de Houtmana. W czasach wcześniejszych gwiazdy Feniksa należały do gwiazdozbioru Erydanu.
Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.
Emil Gołoś
