Astronomowie odkryli największy dysk protoplanetarny wokół młodej gwiazdy
Naukowcy zaobserwowali, ich zdaniem, największy jak dotąd dysk protoplanetarny wirujący wokół młodej gwiazdy.
Jak tłumaczą astronomowie, dysk protoplanetarny to obracający się okrągły, rozległy obszar gęstego gazu i pyłu otaczający młodą, nowo powstałą gwiazdę, najczęściej typu T Tauri lub Herbig Ae/Be. Jak wskazują badacze, może być on również uważany za dysk akrecyjny dla samej gwiazdy, ponieważ gazy lub inne materiały mogą opadać z wewnętrznej krawędzi dysku na powierzchnię większego obiektu układu.
Hipoteza powstawania Układu Słonecznego opisuje, w jaki sposób dyski protoplanetarne przekształcają się w układy planetarne. Oddziaływania elektrostatyczne i grawitacyjne mogą powodować akrecję ziaren pyłu i lodu w dysku w planetoidy. Proces ten konkuruje z wiatrem gwiazdowym, który wypycha gaz z układu, oraz grawitacją (akrecja) i naprężeniami wewnętrznymi, które przyciągają materiał do centralnej gwiazdy T Tauri. Powstają w ten sposób planetozymale (małe ciało niebieskie zbudowane ze stałej materii, zalążek planety tworzący się we wczesnym etapie ewolucji układu planetarnego), które stanowią budulec zarówno planet rozmiarów ziemskich, jak i olbrzymów.
Jak wskazują astronomowie, średnica nowoodkrytego kolosalnego dysku jest około 3300 razy większa niż odległość między Ziemią a Słońcem, z wystarczającą ilością gazu i pyłu, aby uformować super-duże planety na odległych orbitach.
Po raz pierwszy zauważony w 2016 roku dysk wokół gwiazdy oddalonej o tysiąc lat świetlnych, początkowo nie był uważany przez naukowców za siedlisko nowych, powstających planet aż do przeprowadzonych niedawno obserwacji przez teleskopy na Hawajach.
Zdaniem badaczy, jest on tak masywny oraz bogaty w pył i gaz, które są budulcem planet, że może dostarczyć ogromnej ilości informacji o „narodzinach i ewolucji światów poza naszym własnym” – zaznacza główna autorka badania, Kristina Monsch z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.
Naukowcy twierdzą, że dysk protoplanetarny przypomina na zdjęciach motyla. Ciemny, zapylony pas pośrodku przypomina wydłużone ciało owada, podczas gdy niebieskie i białe płaty wydają się być skrzydłami, a dwa wąskie włókna na górze czułkami. Odkrycie astronomów z Monsch z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, zostało opisane w Astrophysical Journal Letters.
Dysk, oznaczony jako IRAS 23077, jest około dwukrotnie większy od poprzedniego rekordzisty. Jak sugerują badacze, teleskopy kosmiczne Hubble’a i Webba NASA mogą być w stanie stwierdzić, czy planety wielkości Jowisza lub nawet większe już formują się w jego obrębie. Wszelkie planety skaliste, takie jak Ziemia, byłyby prawdopodobnie zbyt małe, by je dostrzec, ale większe układy planetarne prawdopodobnie już istnieją.
Emil Gołoś
