Drony na polu walki nadal zmieniają obraz współczesnej wojny

Bezzałogowe statki powietrzne, czyli drony, w zaledwie kilka dekad stały się narzędziem, który kształtuje obraz współczesnej wojny.

Początkowo wykorzystywane do rozpoznania, dziś odgrywają coraz większą rolę w działaniach ofensywnych, a ich wpływ na strategie wojenne jest trudny do przecenienia. Wojna w Ukrainie pokazuje, że przyszłość konfliktów zbrojnych może należeć do tych niewielkich, ale skutecznych maszyn.

Drony zadebiutowały w amerykańskiej armii w latach 90. XX wieku jako narzędzie wywiadowcze. Ich zdolność do wielogodzinnego monitorowania wrogich pozycji bez ryzyka dla pilotów sprawiła, że szybko stały się standardowym wyposażeniem sił zbrojnych. Prawdziwa rewolucja nastąpiła po zamachach z 11 września 2001 roku, kiedy Stany Zjednoczone zaczęły wykorzystywać uzbrojone drony Predator do eliminowania liderów Al-Kaidy i Talibów.

Z czasem jednak ich rola się rozszerzyła. Pierwszy przypadek masowego zastosowania dronów jako broni na polu bitwy miał miejsce w 2020 roku podczas drugiej wojny o Górski Karabach. Azerbejdżan wykorzystał drony do niszczenia armeńskich jednostek opancerzonych i artylerii, co znacząco wpłynęło na wynik konfliktu. To był moment przełomowy, który pokazał, że drony mogą być nie tylko wsparciem, ale kluczowym elementem strategii wojskowej.

Rosyjska inwazja na Ukrainę w 2022 roku uczyniła ten konflikt największym pokazem działań wojennych w Europie od czasu II wojny światowej. Obie strony wykorzystują drony na masową skalę – zarówno do zwiadu, jak i do precyzyjnych ataków na cele wojskowe i infrastrukturę cywilną.

Rosja w listopadzie 2023 roku przeprowadziła atak z użyciem aż 188 dronów, które miały na celu zniszczenie ukraińskich obiektów energetycznych i budynków mieszkalnych. Ukraińskie siły obrony powietrznej zestrzeliły 76 z nich, jednak skala ataku pokazała, jak skuteczną bronią mogą być te niewielkie maszyny.

Ukraina stała się swoistym laboratorium dla rozwoju technologii dronów. AI wykorzystywana w UAV (bezzałogowych statkach powietrznych) jest szkolona do wykrywania czołgów, wyrzutni rakiet, stanowisk dowodzenia i innych kluczowych celów. Ponadto drony pozwalają wojskom atakować za linią wroga, eliminując kluczowe punkty zaopatrzenia, takie jak składy paliwa czy amunicji.

Każda nowa technologia wojskowa rodzi pytanie: jak się przed nią bronić? Początkowo drony uważano za niepokonaną broń ofensywną, ale rzeczywistość pokazała, że istnieją skuteczne metody ich neutralizacji.

Jednym z kluczowych elementów nowoczesnej obrony jest wojna elektroniczna. Zakłócanie sygnałów sterujących dronami, blokowanie ich komunikacji z operatorami czy przejmowanie kontroli nad nimi stało się standardową taktyką obronną. Stany Zjednoczone, Rosja i Chiny intensywnie rozwijają systemy przeciwdronowe, w tym broń laserową oraz elektromagnetyczne zakłócacze.

Ukraina również wykorzystuje różne sposoby neutralizacji dronów – od systemów obrony powietrznej po improwizowane metody, takie jak używanie zagłuszaczy sygnału GPS. Jednak obrona przed rojem dronów wciąż pozostaje wyzwaniem.

Carl von Clausewitz, pruski teoretyk wojskowości, twierdził, że natura wojny nigdy się nie zmienia, a jedynie jej cechy ewoluują. Współczesna technologia rzuca jednak wyzwanie temu twierdzeniu. Drony sprawiają, że klasyczne strategie wojskowe, oparte na dużych jednostkach pancernych i zmasowanych operacjach lądowych, mogą stać się mniej efektywne.

Wojna w Ukrainie pokazała, że drony mogą z łatwością eliminować drogie i trudne do zastąpienia czołgi czy systemy artyleryjskie. USA i Europa już teraz analizują te wnioski, wprowadzając nowe taktyki operacyjne i inwestując w rozwój dronów bojowych oraz systemów obronnych.

W najbliższych latach można spodziewać się dalszego rozwoju autonomicznych dronów zdolnych do podejmowania decyzji w czasie rzeczywistym. Już teraz trwają prace nad dronami wyposażonymi w sztuczną inteligencję, które będą mogły działać bez konieczności ciągłego nadzoru operatora.

Jednocześnie rozwijane są drony morskie i podwodne, które mogą zmienić układ sił na oceanach. Chiny, Stany Zjednoczone i Rosja pracują nad autonomicznymi jednostkami morskimi zdolnymi do wykrywania i niszczenia okrętów przeciwnika.

Bezzałogowe statki powietrzne zrewolucjonizowały sposób prowadzenia wojen, przekształcając tradycyjne konflikty w technologiczne starcia na odległość. Od ich pierwszego zastosowania w misjach zwiadowczych, przez uderzenia na cele terrorystyczne, po masowe wykorzystanie w wojnach konwencjonalnych – drony stały się bronią przyszłości.

Wojna w Ukrainie udowodniła, że przyszłość konfliktów może należeć do bezzałogowych maszyn, a ich rozwój zmieni równowagę sił w globalnej geopolityce. Jednak wraz z rozwojem dronów pojawiają się nowe wyzwania – zarówno w zakresie obrony przed nimi, jak i etycznych dylematów związanych z autonomicznymi systemami bojowymi.

Szymon Ślubowski