Economist o wiodących trendach na 2025 rok
Rok 2025 zapowiada się jako okres umiarkowanego ożywienia gospodarczego, według economist mamy kilka ciekawych trendów w obecnym roku.
Z jednej strony niższa inflacja i spadek stóp procentowych skłonią konsumentów do zakupów oraz pobudzą inwestycje, z drugiej – wiele firm i krajów będzie musiało zmierzyć się z napięciami geopolitycznymi, rosnącymi kosztami wdrażania zielonych technologii oraz starzejącą się populacją.
Niższa inflacja i spadek stóp procentowych
Już od końca 2024 roku w wielu krajach obserwujemy stopniowe uspokajanie się presji cenowej. To otworzyło drzwi bankom centralnym – w tym amerykańskiemu Fedowi – do dalszego obniżania stóp procentowych. Niższe koszty finansowania oznaczają większą skłonność gospodarstw domowych do zaciągania kredytów i zwiększone wydatki na dobra konsumpcyjne, zwłaszcza w kategoriach takich jak elektronika czy wyposażenie wnętrz. Warto jednak zaznaczyć, że wysokie zadłużenie publiczne wynikające m.in. z wydatków zbrojeniowych i programów stymulacyjnych z lat poprzednich ogranicza pole manewru rządom, które muszą teraz rozważnie bilansować budżety.
Gospodarka światowa: umiarkowany wzrost i napięcia geopolityczne
Mimo braku nowych, dużych konfliktów zbrojnych, światowa gospodarka w 2025 roku będzie dotknięta skutkami dotychczasowych napięć, np. wojny w Ukrainie czy niestabilnej sytuacji na Bliskim Wschodzie. Według prognoz globalne tempo wzrostu PKB wyniesie jedynie około 2,5%. Europa ma szansę skorzystać z poprawy koniunktury, natomiast rynki wschodzące będą nękane utrzymującymi się barierami handlowymi, negatywnymi skutkami zmian klimatycznych i trudnościami we wdrażaniu zaawansowanych rozwiązań technologicznych.
Sektor IT i sztuczna inteligencja
Wydatki na IT mają w 2025 roku osiągnąć poziom 3,6 bln dolarów. Głównym kołem zamachowym wzrostu będą technologie oparte na sztucznej inteligencji (AI). Około 30% dużych firm w Stanach Zjednoczonych przeznaczy na AI ponad 10 mln dolarów rocznie, podczas gdy w 2024 roku tak duże inwestycje realizowało jedynie 16%. Z jednej strony AI obiecuje zwiększenie efektywności w wielu branżach (od finansów po logistykę i usługi publiczne), z drugiej jednak regulacje związane z ochroną danych i odpowiedzialnością za wyniki generowane przez algorytmy będą coraz ostrzejsze. W Unii Europejskiej w 2025 roku zaczną obowiązywać częściowe zapisy tzw. AI Act, zaś w Afryce planowane jest wypracowanie wspólnej strategii dotyczącej sztucznej inteligencji.
Starzenie się społeczeństw a nakłady na zdrowie
Około 12% światowej populacji przekroczy w 2025 roku 65. rok życia. Obecna demograficzna zmiana wywołuje rosnące potrzeby opieki medycznej, ale globalnie tylko 10% produktu światowego brutto kierowane jest na sektor zdrowotny. Wydatki publiczne będą się zwiększać, jednak nie na tyle, by sprostać pełnym oczekiwaniom starzejących się społeczeństw. Cel Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczący rozszerzenia opieki zdrowotnej na miliard dodatkowych ludzi może nie zostać osiągnięty. Państwa takie jak Chiny i Zjednoczone Emiraty Arabskie intensyfikują wysiłki w rozbudowie publicznego systemu opieki, a tymczasem Nigeria czy Indie mogą nie sprostać w pełni wcześniejszym deklaracjom.
Zielone polityki i transformacja energetyczna
Wiele rządów intensyfikuje programy proekologiczne. Szacuje się, że odnawialne źródła energii – w tym hydroenergia, wiatr i słońce – będą stanowić ok. 14% światowego miksu energetycznego. Pomimo szybko rosnącego znaczenia OZE, ponad 80% światowego zużycia energii wciąż opierać się będzie na paliwach kopalnych. To oznacza wolniejsze niż oczekiwano tempo dekarbonizacji. Z jednej strony Indonezja, Zambia czy Teksas stawiają na wielkie instalacje fotowoltaiczne i farmy wiatrowe, z drugiej kraje takie jak Indie czy Rosja wciąż planują wspierać energetykę węglową z powodów ekonomicznych.
Wpływ na ceny surowców
Szerokie wdrażanie ekologicznych inicjatyw pociąga za sobą wzrost popytu na metale potrzebne do budowy baterii, kabli czy turbin wiatrowych. Ceny miedzi, stali czy cynku będą zatem rosnąć nawet o około 7,5%. Równocześnie OPEC+ będzie starać się utrzymać ceny ropy w okolicach 77 dolarów za baryłkę, ograniczając wydobycie, choć wzrost produkcji w regionach spoza OPEC (zwłaszcza w obu Amerykach) może zredukować skalę tego nacisku.
Motoryzacja i pojazdy elektryczne
W 2024 roku branża motoryzacyjna niemal „wyhamowała”, ale w 2025 prognozowany jest ponowny wzrost sprzedaży samochodów osobowych o 2% i ciężarówek o 4%. Najbardziej dynamicznym segmentem pozostają auta elektryczne (EV), których globalna sprzedaż powinna wzrosnąć aż o jedną czwartą. Jednak wciąż znaczącym wyzwaniem pozostaje tzw. „range anxiety” (obawa o zasięg pojazdu), zniechęcająca wielu klientów do zakupu EV. Paliwoemisyjne samochody napotkają z kolei rosnące ograniczenia – część miast wprowadza obostrzenia lub wręcz zakazy wjazdu dla pojazdów spalinowych.
Kluczowe rynki
Chiny będą dominować w produkcji i sprzedaży aut elektrycznych, odpowiadając za połowę globalnego rynku. BYD, czyli największy producent EV na świecie, planuje sprzedać milion aut poza Chinami, w czym pomogą mu nowe fabryki w Brazylii i na Węgrzech. Europejskie i amerykańskie koncerny wzmocnią działania, rozwijając tańsze modele (Volkswagen, Tesla) lub wprowadzając nowe technologie (autonomiczne EV Toyoty w Chinach). Jednocześnie wysokie cła i wymogi co do lokalnych komponentów mogą spowolnić światową ekspansję chińskich producentów.
Obrona i wydatki zbrojeniowe
Konflikty w Ukrainie, Libanie oraz w Strefie Gazy wciąż napędzają światowy popyt na sprzęt wojskowy. Największym budżetem obronnym dysponują Stany Zjednoczone (884 mld dolarów w 2025 roku), ale jeszcze szybciej rosnąć będą wydatki Chin. W NATO trwa debata nad zwiększeniem docelowego poziomu wydatków obronnych państw członkowskich do 2,5% PKB. Tymczasem wiele krajów europejskich z niepokojem patrzy na rosnące koszty, a Niemcy planują ograniczyć wkład w pomoc wojskową dla Ukrainy. Pod presją napięć geopolitycznych i obaw o spójność sojuszy, Unia Europejska zainicjuje tworzenie szybkich sił reagowania oraz rozbuduje potencjał produkcji uzbrojenia.
Usługi finansowe i regulacje
Banki staną w 2025 roku przed wyzwaniami związanymi z wprowadzaniem tzw. „end-game” Bassel III – wytycznych ustalonych po kryzysie finansowym z 2007–2009 roku. Amerykańskie instytucje, obawiające się skutków spadających stóp procentowych, będą niechętnie zwiększać bufory kapitałowe, co może wywołać napięcia z bankami europejskimi. Regulatorzy z kolei będą przyglądać się uważnie kredytom na nieruchomości komercyjne, biorąc pod uwagę utrzymujący się trend pracy hybrydowej i nadpodaż powierzchni biurowych.
Rosnące znaczenie fintech i cyfrowych walut
Kontynuowane będzie odchodzenie od gotówki. W 2025 roku będzie na świecie jedynie 3 mln bankomatów przy aż 2 mld kart kredytowych. Rozwój bankowości cyfrowej ulegnie przyspieszeniu – między innymi Filipiny zaczną przyznawać licencje nowym bankom wirtualnym, natomiast w Brazylii bank centralny rozwinie własną cyfrową walutę (Drex). Unia Europejska nadal rozstrzyga, czy wdrożyć cyfrowe euro. Amerykański dolar pozostanie dominującą walutą w handlu światowym, mimo wysiłków Chin na rzecz umiędzynarodowienia juana.
Rolnictwo i rynek żywności
Indeks cen surowców rolnych i napojów (EIU’s index) ma w 2025 roku spaść o 25% względem szczytowych poziomów z 2022. Największe spadki zanotują ceny napojów i cukru, przy czym rynek zbóż i roślin oleistych będzie nieco bardziej stabilny. Układ pogodowy La Niña może jednak przynieść zmienne warunki: słabsze plony w obu Amerykach i lepsze w Azji. Konsumpcja żywności wzrośnie w ujęciu globalnym o ok. 6%, do 11,5 bln dolarów, mimo rozwoju diet roślinnych i popularności żywności wegańskiej.
Regulacje ekologiczne
Na terenie Unii Europejskiej wejdą w życie przepisy dotyczące segregowania odpadów i ograniczania plastiku. Opóźnione zostaną niektóre przepisy związane z wylesianiem, co da krajom produkującym olej palmowy i kawę rok na dostosowanie się do nowych norm. Dodatkowo rozszerzane będą „grzeszne podatki” (sin taxes) na alkohol, papierosy, słodycze czy tłuszcze. W Niemczech dyskutuje się nawet o podatku od mięsa, w ramach walki o zrównoważony rozwój.
Infrastruktura
Zielony ład i proekologiczne polityki w wielu regionach świata zwiększą wydatki na infrastrukturę, które w 2025 roku sięgną 28 bln dolarów, co stanowi około 25% globalnego PKB. W Stanach Zjednoczonych będziemy nadal świadkami remontów i inwestycji wspieranych przez dopłaty z pakietów Białego Domu, choć w wielu miejscach realne potrzeby przewyższają dostępne środki. Europa i Chiny skupią się na projektach związanych z energią odnawialną i cyfryzacją.
Transport i logistyka
Koleje w Europie przeżyją renesans – pojawią się m.in. nocne połączenia z Brukseli do Wenecji oraz nowe trasy w Europie Środkowo-Wschodniej (np. Budapeszt-Belgrad). Indie planują budowę nowych 13 tys. km dróg (do marca 2026), zaś Chiny będą rozwijać porty w Afryce i Ameryce Południowej, aby umacniać łańcuchy dostaw oraz własne wpływy militarno-polityczne.
Handel detaliczny i e-commerce
Globalna sprzedaż detaliczna zwiększy się o około 2% w ujęciu wolumenowym, co będzie najwyższym tempem od 2021 roku. Schodząca inflacja w krajach rozwiniętych sprzyjać będzie wydatkom konsumentów, choć wysoka niepewność gospodarcza i obawy o miejsca pracy mogą hamować popyt na dobra luksusowe i sprzęt AGD. W Stanach Zjednoczonych i Europie obserwuje się stopniową redukcję sieci sklepów stacjonarnych – przykładowo Family Dollar zamierza zamknąć ponad 300 placówek. Jednocześnie rośnie chęć konsumentów do zakupów online, napędzana wygodą i stale rozwijającymi się aplikacjami mobilnymi.
Zielone regulacje a moda
Władze francuskie planują ograniczyć reklamy szybkiej mody (tzw. fast fashion), co ma zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych i ilość odpadów. Trwa też dyskusja o wprowadzeniu selektywnej zbiórki zużytych tekstyliów. Z kolei większa popularność odzieży z drugiej ręki wpisuje się w trend ograniczania negatywnego wpływu przemysłu modowego na środowisko.
Żegluga i transport morski
W 2025 roku nieuniknione będą zakłócenia w szlakach handlowych z powodu napięć na Bliskim Wschodzie, co może wywołać utrudnienia w przepływie towarów przez Kanał Sueski. Ponadto Unia Europejska nałoży na branżę shippingową obowiązki w ramach systemu handlu emisjami (ETS), pokrywając początkowo 40% emisji statków handlowych, by do 2027 roku dojść do 100%. W logistyce lądowej również nie zabraknie wyzwań – starzejąca się kadra kierowców ciężarówek i trudne warunki pracy skutkują trudnościami w uzupełnianiu wakatów, zwłaszcza w Australii i Stanach Zjednoczonych.
Patrząc w przyszłość z perspektywy roku 2025, kluczowe będzie to, jak szybko (lub wolno) poszczególne kraje i sektory dostosują się do wyzwań technologicznych, klimatycznych i demograficznych. Sztuczna inteligencja przyciąga gigantyczne inwestycje, jednocześnie rodząc obawy o miejsca pracy. Zielone inicjatywy i transformacja energetyczna będą wymagały ogromnych nakładów kapitałowych, ale przyniosą również nowe szanse rozwoju firmom z obszaru OZE, materiałów budowlanych czy technologii recyklingu.
Niewykluczone, że napięcia geopolityczne okażą się największą barierą dla dynamicznego rozwoju – zarówno w handlu, jak i w obszarze łańcuchów dostaw surowców strategicznych (np. metali ziem rzadkich). Jednocześnie sektor finansowy będzie musiał odnaleźć się w realiach postpandemicznych, z wyostrzonymi wymogami regulacyjnymi i coraz bardziej wymagającymi konsumentami.
Wreszcie, starzenie się społeczeństw i rosnące koszty ochrony zdrowia staną się problemem nie tylko medycznym, ale także fiskalnym. Polityka publiczna, w tym regulacje w zakresie ubezpieczeń społecznych, będzie musiała sprostać rosnącej luce między potrzebami obywateli a dostępnymi zasobami.
Rok 2025 będzie etapem przejściowym – z jednej strony widać zachęcające sygnały powrotu do niższej inflacji i niższych stóp procentowych, co sprzyja zakupom i inwestycjom. Z drugiej jednak strony, na horyzoncie rysuje się wiele potencjalnych pułapek: geopolitycznych, technologicznych, środowiskowych i demograficznych. Dla inwestorów i przedsiębiorstw kluczowe będzie połączenie innowacji (szczególnie związanej z AI i zielonymi rozwiązaniami) z ostrożnym zarządzaniem ryzykiem. Choć niektóre branże – takie jak e-commerce, energetyka odnawialna czy pojazdy elektryczne – mogą liczyć na dynamiczny wzrost, to sukces w 2025 roku będzie wymagał zarówno kapitału, jak i zdolności adaptacji do zmieniających się realiów gospodarczych oraz społecznych.
Szymon Ślubowski
