ESO 495-21 – mała galaktyka z jasnym centrum
Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zaobserwowali niewielką galaktykę z niezwykle jasnym jądrem, oznaczoną jako ESO 495-21.
Jak tłumaczą naukowcy z ESA, w polu jasnych gwiazd pierwszego planu obrazu uchwyconego przez Teleskop Hubble’a znajduje się ESO 495-21, maleńka galaktyka z jasnym jądrem. Obiekt ma zaledwie 3 tysiące lat świetlnych średnicy, ale zachodzi w nim niezwykle intensywne formowanie się ogromnej liczby gwiazd. Galaktyka może również zawierać supermasywną czarną dziurę, co jest niezwykłe dla tego typu obiektów o tej wielkości i może dostarczyć naukowcom nowych wskazówek na temat powstawania i ewolucji galaktyk.
Znajdująca się w odległości około 30 milionów lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Kompasu, ESO 495-21 jest karłowatą galaktyką gwiazdotwórczą – oznacza to, że jest niewielkich rozmiarów, ale trwa w niej gwałtowne formowanie się gwiazd. Galaktyki gwiazdotwórcze tworzą gwiazdy w wyjątkowo szybkim tempie, formując je do tysiąca razy szybciej niż Droga Mleczna.
Hubble wielokrotnie badał aktywność w ESO 495-21. W szczególności teleskop kosmiczny obserwował wiele supergromad gwiazd galaktyki – bardzo gęstych regionów liczących zaledwie kilka milionów lat i wypełnionych masywnymi gwiazdami. Te spektakularne obszary mogą mieć ogromny wpływ na galaktyki, w których się znajdują. Badanie ich pozwala naukowcom badać najwcześniejsze etapy ich ewolucji, aby zrozumieć, w jaki sposób masywne gwiazdy tworzą się i zmieniają w całym Wszechświecie.
Obiekt może również, zdaniem badaczy, skrywać w swoim jądrze supermasywną czarną dziurę. Astronomowie wiedzą, że niemal każda duża galaktyka posiada taki obiekt w swoim centrum, a im większa galaktyka, tym masywniejsza czarna dziura. W Drodze Mlecznej, znajduje się supermasywna czarna dziura Sagittarius A*, która jest ponad cztery miliony razy masywniejsza od Słońca. ESO 495-21 jest galaktyką karłowatą – zaledwie trzy procent wielkości Drogi Mlecznej – a jednak istnieją przesłanki, że czarna dziura w jej jądrze jest ponad milion razy masywniejsza niż Słońce – co jest niezwykle nietypowym zjawiskiem.
Ta czarna dziura może dostarczyć wskazówek na temat ewolucji czarnych dziur i galaktyk we wczesnym Wszechświecie. Pochodzenie centralnych supermasywnych czarnych dziur w galaktykach jest nadal przedmiotem badań.
Ze względu na niewielki rozmiar, niewyraźny kształt i intensywną aktywność gwiazd, astronomowie uważają, że ESO 495-21 może służyć jako porównanie z niektórymi z pierwszych galaktyk, które uformowały się w kosmosie. Znalezienie czarnej dziury w jej centrum może być wskazówką, że obiekty te mogły powstać jako pierwsze, a galaktyki później rozwinęły się i ewoluowały wokół nich.
Emil Gołoś
