Galaktyka Sombrero w nowych ujęciach z Teleskopu Webba
Nowy obraz w średniej podczerwieni z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba przedstawia galaktykę Sombrero, znaną również jako Messier 104 (M104). Obraz przedstawia gładki wewnętrzny dysk.
Jak podkreślają astronomowie z ESA, niezwykła rozdzielczość instrumentu MIRI (Mid-Infrared Instrument) Webba ujawnia również szczegóły zewnętrznego pierścienia galaktyki, zapewniając wgląd w sposób poruszania się w niej pyłu, niezbędnego budulca obiektów kosmicznych. Zewnętrzny pierścień galaktyki po raz pierwszy ukazuje złożone gromady gwizd w podczerwieni.
Naukowcy twierdzą, że zbity charakter pyłu, w którym MIRI wykrywa cząsteczki zawierające węgiel zwane wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi, może wskazywać na obecność młodych regionów gwiazdotwórczych.
Jednak w przeciwieństwie do niektórych galaktyk badanych przez Webba – w tym Messier 82, gdzie rodzi się 10 razy więcej gwiazd niż w galaktyce Drogi Mlecznej – Sombrero nie jest szczególnie aktywna pod tym względem. Pierścienie galaktyki produkują mniej niż jedną masę słoneczną gwiazd rocznie, w porównaniu do około dwóch mas słonecznych rocznie w Drodze Mlecznej.
Supermasywna czarna dziura w centrum Sombrero, zwana również jako aktywne jądro galaktyczne (AGN), jest spokojnym obiektem, nawet przy masie 9 miliardów mas Słońca. Jest klasyfikowany jako AGN o niskiej jasności, powoli pochłaniającym materiał z galaktyki, wysyłając jednocześnie jasny, stosunkowo niewielki dżet.
Galaktyka Sombrero zawiera również około dwóch tysięcy gromad kulistych, zbiorów setek tysięcy starych gwiazd utrzymywanych razem przez grawitację. Takie układy pozwalają astronomom lepiej poznawać gwiazdy – tysiące tego typu obiektów w jednym układzie o tym samym wieku, ale różnych masach i innych właściwościach stanowią okazję do analizy i porównania.
Na nowym obrazie galaktyki znajdujące się w tle mają różne kształty i kolory. Różnice w ich wyglądzie mogą wiele powiedzieć naukowcom o ich właściwościach, w tym o tym, jak daleko się znajdują. Sama galaktyka Sombrero znajduje się około 30 milionów lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Panny.
Niezwykłe obrazy, a także szereg odkryć w badaniach egzoplanet, galaktyk, formowania się gwiazd i Układu Słonecznego, to wciąż dopiero początek działalności Teleskopu Webba, który został wprowadzony na orbitę pod koniec 2021 roku.
Emil Gołoś
