Metalowe dyski w kształcie lwich głów. Zaskakujące odkrycie w Khirbat Ibreika

Podczas wykopalisk prowadzonych na terenie stanowiska Khirbat Ibreika, które znajduje się na Równinie Szaron w środkowym Izraelu, natrafili na niezwykłe znalezisko sprzed wieków w postaci czterech brązowych dysków. Wszystkie te artefakty zostały ozdobione płaskorzeźbami przedstawiającymi lwie głowy. Zabytki te wydobyto wraz z funkcjonalnymi pierścieniami z grobowca pochodzącego z czasów, gdy nad ziemiami Izraela panowało Imperium Rzymskie – czyli I i II wieku.

Wykopaliska w Khirbat Ibreika

W trakcie badań archeologicznych realizowanych w Khirbat Ibreika w Izraelu ze znajdującego się tam grobu skrzynkowego naukowcy wydobyli metalowe dyski, które zostały wykonane w motywie lwich głów. Jak twierdzą archeolodzy to najnowsze odkrycie rzuca nowe światło na zwyczaje kulturowe panujące na ziemiach Izraela w I oraz II wieku n.e., a także na to jakim to wówczas wpływom kulturowym one w tamtym okresie silnie podlegały.

Prace archeologiczne w Khirbat Ibreika były prowadzone w ramach wykopalisk ratunkowych, gdyż właśnie m.in. przez te tereny ma przebiegać nowa Wschodnia Linia Kolejowa. Archeolodzy odsłonili w sumie osiem grobów skrzynkowych z których jeden zawierał intrygujący zestaw darów grobowych, w tym wspominane  charakterystyczne uchwyty w kształcie lwich głów. Znaleziska zostały szczegółowe opisane w niedawnym artykule opublikowanym na łamach portalu Izraelskiego Urzędu Zabytków (IAA).

Dyski w kształcie lwich głów

Obecnie badania naukowców skupiły się na kolekcji czterech dysków z brązu, z których każdy jest starannie wykonany z głową lwa w wysokim reliefie. Podkreślono istotną różnicę w porównaniu z innymi uchwytami w kształcie lwich głów znanymi z obszaru Cesarstwa Rzymskiego: zamiast typowego umiejscowienia pierścienia w pysku lwa, w tych egzemplarzach pierścienie zostały przymocowane do wierzchołka, czyli najwyższego punktu głowy lwa. Te pierścienie były połączone z dyskami za pomocą przegubu, którego pozostałości znaleziono na jednym z uchwytów. Dyski posiadały również otwory, co wskazuje, że prawdopodobnie były przymocowane do drewnianej trumny za pomocą żelaznych gwoździ, których fragmenty również zostały odkryte.

Obecność tych ozdobnych uchwytów w zapieczętowanym grobowcu rodzi pytania o ich konkretną funkcję i symbolikę motywu głowy lwa w kontekście pogrzebowym. Podczas gdy podobne wzory głowy lwa były używane do kołatek do drzwi i jako elementy dekoracyjne na meblach w całym świecie rzymskim, ich zastosowanie jako uchwytów na trumnie pogrzebowej, szczególnie z pierścieniami przymocowanymi do wierzchołka, wydaje się mieć konkretne zastosowanie.

Badacze sugerują, że solidna konstrukcja uchwytów wskazuje na ich praktyczne zastosowanie – mogły służyć do przenoszenia lub opuszczania trumny do grobu. Umieszczenie dwóch uchwytów po każdej z dłuższych stron umożliwiałoby wsunięcie drewnianych drążków, co ułatwiało transport. W artykule omówiono również symbolikę lwich głów. W świecie grecko-rzymskim lew był potężnym symbolem siły, odwagi, szlachetności i często pełnił rolę strażnika miejsc świętych. Ich przedstawienie na trumnie mogło więc wskazywać na wysoki status społeczny zmarłego lub stanowić symboliczną ochronę w zaświatach.

Marcin Jarzębski