Mgławica Południowy Krab uchwycona przez Teleskop Hubble’a
Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zobrazowali mgławicę planetarną znaną jako Mgławica Południowy Krab, znajdującą się w gwiazdozbiorze Centaura.
Jak tłumacza badacze z ESA, na zdjęcie z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a przedstawia niezwykły obiekt w kształcie klepsydry, którym jest mgławica planetarna, znana jako Mgławica Południowy Krab. Znajduje się ona ponad 2 tysiące lat świetlnych od Układu Słonecznego w gwiazdozbiorze Centaura. Mgławice planetarne, pomimo swojej mylącej nazwy nie mają nic wspólnego z planetami, są to obłoki gazu i pyłu powstałego z zewnętrznych warstw gwiazdy kończącej etap syntezy jądrowej we wnętrzu. W centrum takich struktur znajdowane są zwykle białe karły.
Mgławica ta, jak tłumaczą astronomowie, została utworzona przez układ podwójny, w którym jednym ze składników był biały karzeł, o promieniu Ziemi i o masie zbliżonej do Słońca, a drugi był czerwonym olbrzymem o podobnej masie i promieniu odpowiadającym orbicie Ziemi. Czerwony olbrzym odrzucał swoją masę do dysku akrecyjnego otaczającego białego karła. Proces ten doprowadził do eksplozji termojądrowej, w wyniku której powstała mgławica w kształcie klepsydry. Układ dwóch gwiazd znajduje się w samym centrum całej struktury.
Gdy wystarczająca ilość odrzuconej materii została przyciągnięta do białego karła, on również rozpoczął wyrzut materię na zewnątrz, tworząc strukturę, którą można zaobserwować w mgławicy. W końcu czerwony olbrzym zakończy zrzucanie swoich zewnętrznych warstw i przestanie karmić swojego towarzysza. Zanim to nastąpi, mogą wystąpić kolejne erupcje, co będzie skutkowało powstaniem jeszcze bardziej złożonej struktury.
Centaur (łac. Centaurus) jest gwiazdozbiorem nieba południowego, był on znany już w starożytności i jest dziewiąty co do powierzchni na niebie. W Polsce gwiazdozbiór jest praktycznie niewidoczny, tylko niektóre gwiazdy wschodzą zaledwie kilka stopni ponad horyzont. Liczba gwiazd dostrzegalnych w konstelacji gołym okiem wynosi około 150.
Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.
Emil Gołoś
