Misja SPHEREx zmapuje całe niebo

NASA i SpaceX planują wystrzelenie kolejnego teleskopu kosmicznego SPHEREx (Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionisation and Ices Explorer) pod koniec lutego 2025 roku, z Bazy Sił Kosmicznych Vandenberg w Kalifornii. Jego głównym zadaniem będzie stworzenie najdokładniejszej jak dotąd mapy nieba.

Jak wskazują astronomowie z NASA, SPHEREx wejdzie na orbitę polarną wokół Ziemi i stworzy trójwymiarową mapę całego nieba, wykonując zdjęcia w każdym kierunku, wykonując swoisty skan tego co można zobaczyć we Wszechświecie. Mapa będzie zawierać setki milionów gwiazd i galaktyk, pokazując je w 102 kolorach (każdy o innej długości fali światła).

Naukowcy wykorzystają mapę całego nieba stworzoną przez SPHEREx do osiągnięcia trzech kluczowych celów naukowych misji. Pierwszym z nich będzie rzucenie więcej światła na kosmiczne zjawisko zwane inflacją – czyli krótkie, ale potężne wydarzenie kosmiczne, w którym sama przestrzeń rozszerzyła się o bilion bilionów razy, mniej niż sekundę po Wielkim Wybuchu. Teleskop zmierzy rozmieszczenie setek milionów galaktyk, aby lepiej zrozumieć, co spowodowało inflację i fizykę stojącą za tym wydarzeniem.

Misja SPHEREx zmierzy również zbiorową poświatę ze wszystkich widzialnych galaktyk, niezależnie od tego, gdzie się znajdują, w tym światło tych ukrytych, które nie są możliwe do obserwacji indywidualnie. Dane te zapewnią badaczom pełniejszy obraz wszystkich obiektów i źródeł promieniowania we Wszechświecie.

Trzecim kluczowym celem naukowym misji jest poszukiwanie lodowych grudek wody, dwutlenku węgla i innych niezbędnych budulców do powstania życia w Drodze Mlecznej. Misja pomoże astronomom odkryć lokalizację i ilość tych zamarzniętych związków w naszej galaktyce, dostarczając wskazówek, jak prawdopodobne jest, że zostały one włączone do nowo formujących się planet.

Jako dodatkowy ładunek na tej samej rakiecie Falcon 9 co SPHEREx, wystartuje misja NASA PUNCH (Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere). Będzie to konstelacja czterech małych satelitów zmierzających na niską orbitę okołoziemską, które przeprowadzą globalne, trójwymiarowe obserwacje korony słonecznej, aby dowiedzieć się, w jaki sposób masa i energia stają się wiatrem słonecznym, co pomoże naukowcom lepiej zrozumieć pogodę kosmiczną.

Emil Gołoś