Naukowcy zbadali halo Centaurus A
Za pomocą Very Large Telescope (VLT) w Chile, astronomowie zaobserwowali halo pobliskiej olbrzymiej galaktyki eliptycznej znanej jako Centaurus A. Badanie dostarczyło ważnych informacji na temat historii formowania się gwiazd w halo.
Jak tłumaczą badacze, odkryta prawie dwa wieki temu Centaurus A (znana również jako NGC 5128 lub Caldwell 77) jest najbliższą olbrzymią galaktyką eliptyczną – w odległości około 12,4 miliona lat świetlnych od Ziemi. Jest to również jedna z najbliższych Drodze Mlecznej, galaktyk radiowych, więc jej aktywne jądro galaktyczne (AGN) było często badane przez naukowców.
Galaktyczne halo to wydłużony, sferyczny składnik galaktyki, który rozciąga się poza główną, widoczną strukturę. Rozróżnienie pomiędzy halo a głównym ciałem galaktyki jest najbardziej wyraźne w galaktykach spiralnych, gdzie kulisty kształt halo kontrastuje z płaskim dyskiem. W galaktykach eliptycznych nie ma ostrego przejścia między tymi składnikami.
Centaurus A posiada rozciągnięte halo i płaty radiowe pokrywające prawie 2 stopnie nieba na mapach optycznych. Jak wskazują astronomowie, rozszerzone halo było przedmiotem wielu badań w przeszłości. Naukowcy próbowali poznać historię formowania się galaktyki, ponieważ najprawdopodobniej powstała ona z połącznie dwóch innych.
Astronomowie z Institute for Research in Fundamental Sciences w Teheranie, pod kierownictwem Simy T. Aghdam, przeprowadzili obserwacje Centaurus A za pomocą VLT, aby lepiej zrozumieć jego pochodzenie i właściwości. Badania skupiły się na dwóch małych polach w halo galaktyki. Poznając zmienne w dwóch polach, naukowcy chcieli uzyskać lepszy wgląd w historię formowania się gwiazd w galaktyce.
„Nasza metoda opiera się na identyfikacji gwiazd o długim okresie zmienności (LPV), które podążają za populacją gwiazd ze swojej rodziny, które również są starsze, biorąc pod uwagę ich wysoką jasność i silną zmienność” – wyjaśniają naukowcy.
Badacze zidentyfikowali 395 LPV w północno-wschodnim polu, oznaczonym jako Pole 1 (znajdującym się około 61 300 lat świetlnych od centrum Centaurus A), oraz 671 LPV w Polu 2 – południowym (około 32 300 lat świetlnych od centrum galaktyki).
Astronomowie odkryli, że mimo iż oba pola znajdują się w odległości około 91 tysięcy lat świetlnych od siebie, po różnych stronach Centaurus A, wykazują podobną historię formowania się gwiazd. Zdaniem badaczy w Polu 1 i Polu 2 tempo znacznie wzrosło około 3,8 miliarda i 800 milionów lat temu.
Naukowcy przypuszczają, że ostatnie intensywne powstawanie gwiazd, które rozpoczęło się około 800 milionów lat temu, mogła być wynikiem fuzji, która miała miejsce około 1 miliarda lat temu. Ich zdaniem większość gwiazd w halo Centaurus A powstała wcześniej niż 400 milionów lat temu.
Astronomowie zakładają, że Centaurus A mógł akreować małą, bogatą w gaz galaktykę spiralną, która dostarczyła paliwa do trwającego procesu formowania się gwiazd w jej centrum. Naukowcy doszli również do wniosku, że gwiazdy w średnim wieku pochodzą albo z tej galaktyki, albo mogły powstać w wyniku wcześniejszej fuzji.
Emil Gołoś
