NGC 3201 – starożytna gromada kulista

Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zobrazowali niezwykle starą galaktykę kulistą oznaczoną jako NGC 3201, znajdującą się gwiazdozbiorze Żagla.

Jak tłumaczą naukowcy z NASA, zdjęcie z Teleskopu Hubble’a przedstawia starożytną gromadę kulistą o nazwie NGC 3201 – zbiór setek tysięcy powiązanych ze sobą grawitacyjnie gwiazd. NGC 3201 została odkryta w 1826 roku przez szkockiego astronoma Jamesa Dunlopa, który opisał ją jako „duży i jasny” obiekt, którego kształt staje się „nieregularny” w kierunku swojego centrum.

Gromady kuliste, jak podkreślają astronomowie, występują wokół wszystkich dużych galaktyk, ale ich pochodzenie i rola w formowaniu się tych obiektów pozostają niejasne. Naukowcy odkryli niedawno czarną dziurę czającą się w sercu NGC 3201 – jej lokalizacja została ujawniona przez szczególne ruchy gwiazdy szybko krążącej wokół masywnego, niewidocznego towarzysza. Ta niezwykła grupa gwiazd ma również pewne właściwości, które czynią ją wyjątkową wśród ponad 150 gromad kulistych należących do Drogi Mlecznej. NGC 3201 ma wysoką prędkość względem Słońca, a jej orbita jest wsteczna, co oznacza, że szybko oddala się od centrum galaktyki.

Zachowanie tej gromady sugeruje zdaniem naukowców, że może ona mieć pozagalaktyczne pochodzenie, ale w pewnym momencie została przechwycona przez grawitację Drogi Mlecznej. Jednak skład chemiczny tej struktury wskazuje na inne pochodzenie – gwiazdy w NGC 3201 są chemicznie bardzo podobne do tych w innych galaktycznych gromadach kulistych, co sugeruje, że uformowały się w podobnym czasie i miejscu jak jej kosmiczni sąsiedzi.

Niezależnie od tego, czy ta tajemnicza gromada została zaadoptowana przez naszą galaktykę, czy też z jakiegoś powodu wyewoluowała zupełnie inaczej niż rodzina gromad, w której się wychowała, jej badanie, jak podkreślają astronomowie pozwoli lepiej poznać te struktury i samą Drogę Mleczną.

Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.

Emil Gołoś