NIEOBECNI. Znani Polacy, którzy odeszli w czerwcu 2024 r.

2 lipca 2024, Maria WANKE-JERIE i Małgorzata WANKE-JAKUBOWSKA
Polska

NIEOBECNI to lista osób, które zmarły w ostatnim czasie, przygotowywana od 2016 r. przez siostry bliźniaczki Małgorzatę WANKE-JAKUBOWSKĄ i Marię WANKE-JERIE. Zmarli w czerwcu 2024 r.

Coroczne podsumowanie – najpełniejsze tego rodzaju zestawienie w Polsce – publikowane jest na TwitterTwins.pl z okazji Zaduszek. Jest to subiektywny wybór Autorek, który zawiera każdego roku kilkaset nazwisk osób znanych z działalności publicznej w wymiarze ogólnopolskim wraz z krótkimi notkami biograficznymi i zdjęciami portretowymi. Dla „Gazety na Niedzielę” Autorki udostępniają informacje o tych, którzy odeszli w ostatnim miesiącu.

Każde odejście zawsze jest przedwczesne, zwłaszcza gdy śmierć przychodzi znienacka i zabiera osobę młodą, aktywną, w sile wieku.

Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą…

Pamiętajmy o nieobecnych, bo póki trwa pamięć, oni są wśród nas.

Ofiarujmy też za nich modlitwę: Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie!

Zmarli w czerwcu 2024

Janusz Rewiński (1949–2024) – aktor, satyryk i polityk, poseł na Sejm I kadencji. Absolwent Technikum Budowy Silników Lotniczych we Wrocławiu. W 1972 roku ukończył Wydział Aktorski PWST w Krakowie. Podczas studiów występował w prowadzonych przez Wiesława Dymnego Spotkaniach z Balladą oraz w Piwnicy pod Baranami. Był aktorem Teatru Polskiego w Poznaniu. Przez kilka lat wraz z Zenonem Laskowikiem występował w kabarecie Tey. Popularność przyniosły mu występy w Kabarecie Olgi Lipińskiej. Wystąpił w licznych filmach, m.in. w Podróżach Pana Kleksa oraz Kilerze. Zagrał też w takich serialach jak Zmiennicy czy Tygrysy Europy. W latach 1998–2004 występował wraz z Krzysztofem Piaseckim w programie kabaretowym Ale plama w TVN. Również z Krzysztofem Piaseckim tworzył program Szkoda gadać w TVP1. Od września do października 2010 roku na antenie tej samej stacji wraz z dziennikarką Joanną Fudalą prowadził program Siara w kuluarach. W 2013 roku został felietonistą tygodnika „W Sieci”, z którym współpracował do 2019 roku. Brał udział w realizacji programu telewizyjnego Skauci piwni. Na początku lat dziewięćdziesiątych znalazł się wśród organizatorów założonego na fali popularności tego programu stowarzyszenia „Skauci Piwni”, na bazie którego powstała Polska Partia Przyjaciół Piwa. W 1991 roku w wyborach parlamentarnych z listy tego ugrupowania został wybrany posłem I kadencji. W 2010 roku wszedł w skład komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W 2015 roku zaangażował się w kampanię prezydencką Andrzeja Dudy. W 2019 roku wystąpił w spocie wyborczym PiS. W latach 1994–1995 pełnił funkcję prezesa przedsiębiorstwa Centrum Komputerowe Bonair USA, był też członkiem zarządu Unitra Multimedia. Później zajął się rolnictwem i hodowlą zwierząt. Zmarł 1 VI 2024.

Izabella Olszewska (1930–2024) – aktorka teatralna i filmowa, pedagog. Swą najsłynniejszą filmową kreację stworzyła w Weselu Andrzeja Wajdy, gdzie zagrała Gospodynię, niezapomniana jako Janina Chomińska w serialu Z biegiem lat, z biegiem dni… Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Krakowie. Na scenie teatralnej zadebiutowała 24 lutego 1955 roku w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W latach 1955–1957 była aktorką Teatru Ludowego w Krakowie, a od 1957 do 1990 roku Teatru Starego w Krakowie. Wykładała w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, a w latach 1975–1978 pełniła funkcję prorektora. W 1990 przeszła na emeryturę. Brała udział w wielu spektaklach Teatru Telewizji. Zmarła 3 VI 2024.

Jan Szurmiej (1946–2024) – aktor, reżyser, inscenizator i choreograf, znawca kultury żydowskiej. W latach pięćdziesiątych XX wieku uczęszczał do Szkoły Baletowej przy Operze Wrocławskiej. W latach 1965–1971 był aktorem Teatru Pantomimy Gest we Wrocławiu. W 1976 roku zdał egzamin eksternistyczny dla aktorów dramatu w Warszawie. W latach 1971–1991 związany z Teatrem Żydowskim w Warszawie. W latach 1990–1993 dyrektor artystyczny Operetki Wrocławskiej, która zmieniła wtedy profil artystyczny i stała się Teatrem Muzycznym „CAPITOL” powracając do przedwojennej nazwy. Główny reżyser Opery Wrocławskiej. Starszy wykładowca Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W latach 1992–1994 dyrektor naczelny i artystyczny Operetki Warszawskiej, której formułę artystyczną zmienił w Teatr Muzyczny „ROMA”, powracając do przedwojennej nazwy tej instytucji. W latach 1996–1997 główny reżyser Teatru Żydowskiego w Warszawie. W latach 1996–2000 dyrektor generalny Stowarzyszenia Niezależnych Autorów Radiowych i Telewizyjnych SNART w Warszawie. W latach 2001–2007 twórca i dyrektor artystyczny Festiwali im. Anny German w Zielonej Górze. Ma w swoim dorobku ponad 100 realizacji reżyserskich, a także wiele ról filmowych i telewizyjnych. Zmarł 3 VI 2024.

Por. Mieczysław Frąckiewicz (1919–2024) – lotnik Polskich Sił Powietrznych, prawdopodobnie najstarszy weteran Polskich Sił Powietrznych z czasów II wojny światowej. Po sowieckiej inwazji na Polskę w 1939 roku został zesłany na Syberię, oddzielony od rodziny, której nigdy więcej nie zobaczył. Na mocy porozumienia Sikorski-Majski z 1941 roku wstąpił do armii gen. Władysława Andersa i został ewakuowany ze Związku Sowieckiego. Z Armią Andersa przeszedł szlak bojowy przez Bliski Wschód. Pod koniec 1942 roku zgłosił się na ochotnika do Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, został przyjęty i tam przeniesiony w marcu 1943 roku. Po odbyciu niezbędnego szkolenia przydzielony do polskiego 304. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego”. Był radiooperatorem na pokładzie samolotu Vickers Wellington. Jego zadaniem było wyszukiwanie niemieckich okrętów podwodnych, m.in. w Zatoce Biskajskiej i na Morzu Celtyckim. Brał udział w 27 misjach, a najbardziej pamiętna z nich miała miejsce 2 kwietnia 1945 roku, kiedy załoga jego Wellingtona zauważyła lekko wynurzonego niemieckiego U-Boota na południowy zachód od Irlandii. Atak bombami głębinowymi i karabinami maszynowymi okazał się skuteczny, niemiecki U-Boot U-321 został zatopiony. Po zakończeniu II wojny światowej nie wrócił do Polski, osiadł w Wielkiej Brytanii w Bury St Edmunds w hrabstwie Suffolk i wrócił do życia cywilnego. Założył firmę zajmującą się renowacją antyków, w której pracował przez całe życie. W 1949 roku przyjął brytyjskie obywatelstwo, w tym samym roku ożenił się z obywatelką Wielkiej Brytanii, wkrótce potem zmienił imię i nazwisko na John Franklin. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i również dwukrotnie Medalem Lotniczym nadawanym przez Prezydenta RP na Uchodźstwie. Zmarł 5 VI 2024.

Adam Kaczmarek (1961–2024) – strzelec sportowy, medalista mistrzostw świata i mistrzostw Europy, olimpijczyk z Seulu w 1988 i Barcelony w 1992 roku. Zawodnik Zawiszy Bydgoszcz. Specjalista w strzelaniu z pistoletu. Wielokrotny mistrz Polski w latach 1983–1998. Dwukrotny mistrz świata w Suhl w roku 1986 w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów indywidualnie oraz w Mediolanie w roku 1994 w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów drużynowo. Wielokrotny medalista mistrzostw Europy: złoty w Bolonii w 1991 roku w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów drużynowo, srebrny w Zagrzebiu w 1989 roku w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów drużynowo oraz brązowy w Osijek w 1985 roku w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów indywidualnie, w Lahti w 1987 roku w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów drużynowo i w Bolonii w 1991 roku w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 2×30 strzałów indywidualnie. Na igrzyskach w 1988 roku zajął piąte miejsce w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego 25 metrów, a na igrzyskach w 1992 roku siódme miejsce. Po zakończeniu kariery sportowej podjął pracę trenera w Wawelu Kraków. Zmarł 5 VI 2024.

Jerzy Krzanowski (1970–2024) – biznesmen, filantrop, założyciel firmy meblarskiej Nowy Styl, wspólnik Roberta Lewandowskiego, jeden z największych w Europie producentów mebli biurowych, jeden z najbogatszych Polaków. Wspierał liczne przedsięwzięcia kulturalne, kluby sportowe, współtworzył też Podkarpacki Klub Biznesu, który aktualnie zrzesza blisko 300 przedsiębiorców głównie z województwa podkarpackiego. Zmarł 6 VI 2024.

S. Cecylia Obuchowska (1920–2024) – emerytowana przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Matki Miłosierdzia, która uratowała z rąk komunistów ikonę Jezusa Miłosiernego namalowany przez Eugeniusza Kazimirowskiego, na podstawie wizji św. siostry Faustyny Kowalskiej. Złożyła śluby zakonne w 1950 roku, w czasie komunistycznych prześladowań za wiarę tylko jej matka i rodzona siostra wiedziały, że jest zakonnicą. Od 1959 roku była organistką w parafii Bożego Ciała i św. Jerzego Męczennika w Krzemienicy (dekanat Wołkowysk w Diecezji Grodzieńskiej). Zmarła 6 VI 2024.

Barbara Sienkiewicz (1955–2024) – aktorka filmowa i serialowa, najstarsza mama w Polsce, ponieważ w wieku 59 lat urodziła bliźniaki. Znana była z drugoplanowych ról w serialach takich jak Klan, Na Wspólnej, Ranczo czy Daleko od noszy. Kilkanaście lat temu stworzyła swój własny teatr, w którym reżyserowała spektakle i sama też w nich grała. Zmarła 7 VI 2024.

Waldemar Kurpiński (1939–2024) – muzyk jazzowy, saksofonista barytonowy oraz klarnecista, polski Gerry Mulligan. Członek zespołów News Orleans Stompers i Novi Singers, współpracował z zespołem Niebiesko-Czarni oraz z takimi muzykami jak Jan Ptaszyn Wróblewski, Edyta Geppert, Wiesław Piregorólka, Ewa Bem, Grzegorz Ciechowski czy Kasia Kowalska, jako muzyk sesyjny. Twórca muzyki filmowej, m.in. do filmu Matka mojej matki. Wraz z pianistą Wojciechem Majewskim, basistą Pawłem Pańtą i perkusistą Piotrem Biskupskim tworzył zespół Waldemar Kurpiński Quartet. Zmarł 8 VI 2024.

Marzena Kipiel-Sztuka (1965–2024) – aktorka, której popularność przyniosła rola Halinki Kiepskiej w serialu Świat według Kiepskich. Absolwentka Technikum Budowlanego w Legnicy. W latach 1987–1989 pełniła funkcję suflera w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, a od 1989 do roku 2000 występowała w Teatrze Dramatycznym w Legnicy. Przez pół roku śpiewała w Omanie, a także pracowała jako sprzątaczka w Monachium. Wiosną 2007 roku wzięła udział w pierwszej edycji programu Jak oni śpiewają, emitowanego na antenie Polsatu. W sierpniu 2014 otrzymała „Kryształowy Granat” dla najkomiczniejszej aktorki sezonu 2013/2014 na XVIII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu. W 2023 roku zagrała w teledysku Maradona zespołu SMKKPM. Koncertowała z autorskim repertuarem pod nazwą Życie nie jest kiepskie. Przez lata wspierała akcje charytatywne organizowane przez policję z rodzinnej Legnicy. Za swoją działalność charytatywną otrzymała Krzyż Niepodległości z Gwiazdą klasy I za wybitne zasługi patriotyczne i działalność dla NSZZ Policjantów. Zmarła 9 VI 2024.

Beata Elżbieta Maksymow-Wendt (1967–2024) – judoczka, nazywana „Kruszyną”. Uczestniczka Letnich Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku, gdzie zajęła piąte miejsce w kategorii +72 kg, Atlancie w 1996 roku, zajęła piąte miejsce w kategorii +78 kg i Sydney w 2000 roku. Karierę sportową rozpoczęła w wieku 15 lat w GKS Jastrzębie, następnie w 1991 roku w Błękitnych Kielce w latach 1991–1994 w KS Koka Jastrzębie i w latach 1998–2002 w AZS Wrocław. Ma na swoim koncie 23 medale Mistrzostw Polski, 18 medali Mistrzostw Europy i Mistrzostw Świata. Była trzykrotną mistrzynią Europy i dwukrotną mistrzynią świata w judo. Po zakończeniu kariery sportowej mieszkała w Jastrzębiu-Zdroju, pracowała jako wychowawca w tamtejszym więzieniu. W ostatnich latach życia zmagała się z chorobą kręgosłupa powodującą ograniczenia w poruszaniu się. Zmarła 9 VI 2024.

Stosław Kowalski (1922–2024) – jeden z ostatnich weteranów II wojny światowej, którzy walczyli w bitwie pod Monte Cassino w 1944 roku. W czasie II wojny światowej został wywieziony do ZSRR. Po opuszczeniu Rosji Sowieckiej walczył z Niemcami we Włoszech, jako żołnierz 2. Korpusu WP w 5. Kresowym Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w 5. Kresowej Dywizji Piechoty. Po wojnie wyemigrował do Argentyny. Odznaczony m.in. Medalem „Pro Patria”, Medalem „Obrońcy Ojczyzny 1939–1945” oraz Złotym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”. Zmarł 9 VI 2024.

Mjr Zygmunt Boczkowski ps. „Kruk” (1927–2024) – kombatant, żołnierz AK i zrzeszenia WIN, powstaniec warszawski. W czasie Powstania Warszawskiego żołnierz pułku „Baszta”, batalionu „Karpaty”, kompanii K-1. Walczył na Mokotowie, Służewcu i w Kampinosie. Zmarł 11 VI 2024.

Orest Lenczyk (1942–2024) – piłkarz, trener i działacz piłkarski. Ukończył Studium Nauczycielskie Wychowania Fizycznego w Gdańsku-Oliwie, a w latach 1964–1968 studiował na Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, uzyskując tytuł magistra. Karierę rozpoczynał w Sanoczance Sanok, pod koniec 1960 roku przekształconej w Stal Sanok. Następnie reprezentował barwy Stomilu Poznań, Ślęzy Wrocław i Moto Jelcza Oława. Grał głównie na pozycji lewego pomocnika. Grę w drużynie Ślęzy łączył ze studiami. Karierę piłkarską zakończył z powodu kontuzji kolana. Od początku lat siedemdziesiątych rozpoczął pracę szkoleniową. W 1975 roku z polecenia Jerzego Talagi został zatrudniony jako II trener w Wiśle Kraków. Dwa lata później został pierwszym trenerem i w sezonie 1977/1978 doprowadził Wisłę do pierwszego od 1950 roku tytułu mistrza kraju. W międzyczasie prowadził firmę transportową, a na początku lat osiemdziesiątych przebywał w USA, gdzie pracował fizycznie. Po powrocie do Polski w 1982 roku został trenerem Ruchu Chorzów i z tą drużyną zdobył brązowy medal mistrzostw Polski w sezonie 1982/1983. Trzykrotnie pracował w Wiśle Kraków a od 1987 do 1988 roku był trenerem Widzewa Łódź. Był trzykrotnie trenerem Ruchu Chorzów, dwukrotnie Katowic i Śląska Wrocław. W październiku 2005 roku, w wieku 63 lat, powrócił do pracy trenerskiej do Bełchatowa. W 2009 roku został trenerem pierwszoligowego Zagłębia Lubin, z którym wywalczył awans do Ekstraklasy. We wrześniu 2010 roku po raz drugi w karierze został trenerem Śląska Wrocław. W 2013 roku ponownie objął funkcję trenera drużyny Zagłębia Lubin podpisując umowę do końca sezonu 2013/2014. Legitymował się bilansem 557 meczów w roli trenera klubów polskiej ekstraklasy. Przez około 15 lat współpracował z Polskim Związkiem Piłki Nożnej w jego ramach był przez pięć lat członkiem zarządu, ponad 10 lat członkiem Wydziału Szkolenia, w tym wiceprzewodniczącym, członkiem Rady Trenerów, członkiem komisji licencyjnej, wykładowca i członek rady programowej Szkoły Trenerów w Warszawie. Zmarł 11 VI 2024.

Roman Zawadzki (1946–2024) – psycholog, tłumacz, pracownik naukowy, autor sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych, pisarz i felietonista, prowadzący audycji „Konfrontacje Muzyczne” w Radiu WNET. Doktorat obronił w 1984 roku na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował w Katedrze Psychologii Biologicznej Wydziału, zajmował się m.in. psychologią biologiczną, psychologią twórczości i psychologią kulturową. Opublikował artykuły, książki naukowe i popularnonaukowe (np. Igraszki fałszywych bogów, Wychowanie do podmiotowości i kreatywności, Psychologia i twórczość). Autor utworów dramatycznych, esejów, artykułów publicystycznych i powieści, tłumaczył z angielskiego i rosyjskiego. Członek International Society for the Comparative Study of Civilizations (ISCSC). Przez lata związany z Radiem WNET, gdzie 353 razy poprowadził audycję „Konfrontacje Muzyczne”. Zmarł 12 VI 2024.

Mateusz Strzelczyk (1993–2024) – były wioślarz, ostatnio zawodnik crossfitu i fitness. Karierę sportową rozpoczął jako wioślarz w Posnanii, trenował pod opieką Macieja Hoffmana. Zdobył kilka medali na Mistrzostwach Polski, jako reprezentant naszego kraju występował też na arenie międzynarodowej, sięgając po medale na mistrzostwach Europy. Podczas treningu dostał rozległego zawału serca. Zmarł 12 VI 2024.

Zofia Wilczyńska (1942–2024) – nauczycielka, poseł na Sejm X, II, III i IV kadencji. W 1978 roku ukończyła studia na Wydziale Pedagogicznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku. Od 1963 roku pracowała jako nauczycielka, w latach 1974–1993 była dyrektorem przedszkola w Połczynie-Zdroju. Od 1964 do 1974 radna w Powiatowej Radzie Narodowej w Świdwinie. Przez wiele lat zasiadała w kierownictwie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, była też przewodniczącą Zarządu Miejskiego Ligi Kobiet Polskich w Połczynie-Zdroju. Od 1976 roku aż do rozwiązania należała do PZPR. W latach 1989–1991 sprawowała mandat posła na Sejm, w trakcie kadencji wstąpiła do Poselskiego Klubu Pracy. Przez trzy kadencje reprezentowała w Sejmie SLD, z przerwą od maja do września 2004 roku, gdy należała do klubu Unii Pracy. Zmarła 15 VI 2024.

Sławomir Gurny (1964–2024) – lekkoatleta specjalizujący się w biegach długodystansowych, wielokrotny medalista mistrzostw Polski, jeden z najlepszych polskich biegaczy długodystansowych przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Dwukrotny wicemistrz Polski w biegach przełajowych, w Warszawie w 1986 i Olsztynie w 1990 roku, brązowy medalista mistrzostw Polski w biegu na 3000 metrów z przeszkodami w Grudziądzu w 1986 roku oraz brązowy medalista mistrzostw Polski w półmaratonie w Pile w 1990 roku. Odniósł kilka sukcesów w biegach maratońskich, m.in. trzecie miejsce w Berlinie w 1991 roku, 8. miejsce w Berlinie w 1992 roku, 5. w Paryżu w 1993 i 10. w Tokio w 1994 roku oraz 8. miejsce w Rotterdamie w roku 1994. W 1993 roku reprezentował Polskę na rozegranych w Stuttgarcie mistrzostwach świata, nie kończąc biegu maratońskiego. Zmarł 15 VI 2024.

Łukasz Lipiński (1973–2024) – dziennikarz prasowy, zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Polityka”. Przez 15 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, zaczynał w lokalnym oddziale, w Gdańsku. Potem, już w centrali w Warszawie, przez wiele lat był filarem działu gospodarczego, następnie szefował działowi zagranicznemu. Kiedy odszedł z „Gazety Wyborczej” skupił się na serwisie analitycznym „Polityka Insight”, który tworzył od początku i był w nim dyrektorem do spraw analiz. W 2018 roku został redaktorem naczelnym Polityka.pl, serwisu internetowego tygodnika „Polityka”. Komentował też bieżące wydarzenia na łamach portalu, a także w innych mediach. Stworzył oraz prowadził podcast Temat tygodnia. Zmarł 15 VI 2024.

Halina Bortnowska-Dąbrowska (1931–2024) – publicystka, animatorka przedsięwzięć społecznych, uczestniczka ruchu ekumenicznego wyrażająca potrzebę zwołania kolejnego Soboru w Kościele katolickim, z wykształcenia filozof i teolog, w latach 2007–2012 przewodnicząca Rady Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Szkołę podstawową ukończyła w Warszawie w 1944 roku, czasie Powstania Warszawskiego deportowana do niemieckiego obozu pracy. Studiowała w Instytucie Katolickim we Wrocławiu i na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, później w Leuven. Podczas studiów pracowała z dziećmi i dorosłymi jako katechetka we Wrocławiu i Lublinie. Od 1961 do 1983 roku redaktor i sekretarz redakcji miesięcznika Znak, podczas trzeciej sesji Soboru Watykańskiego II jako dziennikarz-sprawozdawca. W latach siedemdziesiątych XX wieku współtworzyła ruch hospicyjny w Polsce i pierwsze polskie hospicjum w Nowej Hucie. Przez pięć lat pomagała terminalnie chorym jako wolontariuszka. W latach osiemdziesiątych doradca Komisji Robotniczej Hutników w Nowej Hucie. Jako doradca delegatów małopolskich, w I zjeździe NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym internowana. W 1986 roku została członkiem Komitetu Helsińskiego w Polsce. Zaangażowana była w działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. Uczestniczyła w projektach Akcji Znaków Pokuty polegających na porządkowaniu ruin w Polsce w Oświęcimiu i w Dreźnie w Niemczech. Od 1967 do 1982 roku uczestniczyła w pracach Światowej rady Kościołów. Animatorka projektów upamiętnienia ofiar getta warszawskiego, Jedwabnego i Srebrenicy. Po 1989 roku współtworzyła ROAD. W październiku 1993 roku wybrana zastępcą członka Trybunału Stanu. Współzałożycielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, w latach 2007–2012 przewodnicząca Rady Fundacji. Przed wstąpieniem Polski do UE pracowała w Fundacji „Polska w Europie”. Współzałożycielka Stowarzyszenia Przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita”. W ramach prowadzonych przez siebie warsztatów dziennikarskich, m.in. dla studentów, młodych dziennikarzy, młodzieży szkolnej czy osób osadzonych w zakładach karnych. Zajmowała się promowaniem światowych standardów dziennikarstwa. Od 1992 roku animatorka Warsztatów Dziennikarskich Młodych „Polis” w Warszawie. Do 1999 roku redaktor naczelny „Polis” – pisma o sztuce życia publicznego. Inicjatorka projektu Internetowa Gazeta Festiwalu Nauki. Brała udział w dyskusjach publicznych dotyczących m.in. spraw społecznych, w tym na temat ruchu hospicyjnego, i religijnych, ekumenizmu, lustracji, praw człowieka, upamiętniania ofiar ludobójstwa, a także bioetyki. Jej publikacje ukazały się na łamach m.in.: „Gazety Wyborczej”, miesięcznika „Znak” i „Tygodnika Powszechnego”. Odznaczona Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Laureatka nagrody im. prof. Zbigniewa Hołdy w 2016 roku odznaczona odznaką za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka. Zmarła 19 VI 2024.

Wojciech Magnuski (1958–2024) – aktor teatralny i filmowy, związany z Teatrem Studio. Znany m. in. takich filmów jak Godzina W, Psy, Ekstradycja, Świadek koronny, Rozmowy kontrolowane czy Pułkownik Kwiatkowski. Absolwent warszawskiej PWST. Jego debiut teatralny to podwójna rola Lahoussine i Kadera w Parawanach Jeana Geneta w reż. Jerzego Grzegorzewskiego na scenie Teatru Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie. Występował w teatrach: Studio w Warszawie w latach 1982–1989 i Powszechnym w Radomiu od 1991do 1993 roku. Były mąż aktorki Hanny Śleszyńskiej. Zmarł 19 VI 2024.

Andrzej Edward Mularczyk (1930–2024) – pisarz, scenarzysta filmowy, autor reportaży, twórca słuchowisk radiowych. Miejscem jego debiutu literackiego było konspiracyjne pismo „Dźwigary”, które zamieściło anonimowo jego publikację w 1943 roku. Po wojnie uczęszczał do Gimnazjum i. Tadeusza Reytana w Warszawie. W 1949 roku rozpoczął działalność dziennikarską, jednocześnie studiując na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1948–1955 był członkiem ZMP. W 1953 roku rozpoczął współpracę z Polskim Radiem, a w 1955 roku został tam zatrudniony. Był reporterem i publicystą tygodnika „Świat”. W latach 1970–1977 pracował jako kierownik literacki w Zespole Filmowym Iluzjon. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiej Akademii Filmowej. Wśród około 40 filmów powstałych na podstawie jego scenariuszy znalazły się trylogia Sami swoi, Nie ma mocnych i Kochaj albo rzuć, a także serial telewizyjny Dom. Współtworzył też scenariusz do filmu Katyń Andrzeja Wajdy. Autor publikacji Post mortem: Katyń – opowieść filmowa poświęcona zbrodni katyńskiej. Pod pseudonimem Andrzej Jurek wspólnie z Jerzym Janickim napisał scenariusz filmu Liczę na wasze grzechy. Był bratem pisarza Romana Bratnego. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej , Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, nagrodą I stopnia Ministra Obrony Narodowej w dziedzinie literatury, nagroda główną Ostankino Prize ’96 za Balkon przy głównej ulicy, Honorowym Wielkim Splendorem, Super Wiktorem za całokształt twórczości, Diamentowym Mikrofonem za wszechstronną twórczość radiową, szczególnie w dziedzinie dramaturgii oraz za współtworzenie przez 45 lat wyjątkowej powieści radiowej W Jezioranach oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Głoria Artis”. Zmarł 21 VI 2024.

Krzysztof Rećko-Rapsa (1959–2024) – koszaliński malarz, grafik, rysownik i fotograf. Ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Koszalinie. Był założycielem grupy artystycznej TWA, która zainicjowała wiele wystaw młodych twórców w Międzynarodowym Klubie Książki i Prasy oraz w Domku Kata w Koszalinie. Był członkiem Polskiego Związku Artystów Plastyków. Słynął z abstrakcyjnego, pełnego kolorów malarstwa. Jego prace były prezentowane m.in. w: Berlinie, Rzymie czy Seulu. Zmarł 24 VI 2024.

Prof. Thanasis Kamburelis (1932–2024) – informatyk i matematyk pochodzenia greckiego, profesor, projektant komputerów Odra, prof. Uniwersytetu Kreteńskiego w Grecji. Urodził się w wielodzietnej rodzinie rolniczej w wiosce Giannouli Evrou w północno-wschodniej Grecji. W latach 1947–1949 brał udział jako nieletni w partyzantce w okresie wojny domowej w Grecji. Po jej zakończeniu w styczniu 1950 roku w grupie kilku tysięcy emigrantów przybył do Polski. Po opanowaniu języka polskiego ukończył szkołę średnią we Wrocławiu, od 1954 do 1959 roku studiował matematykę na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1978 roku uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. W 1959 roku rozpoczął pracę w nowo otwartych Zakładach Elektronicznych ELWRO we Wrocławiu, początkowo jako projektant organizacji i architektury komputerów, a w latach 1961–1964 był kierownikiem pracowni struktur logicznych, zajmującej się w szczególności algorytmami działań arytmetycznych na liczbach stało- i zmiennoprzecinkowych, wdrażanych w kolejno budowanych w ELWRO komputerach Odra 1001, Odra 1002, Odra 1003 i Odra 1013. W latach 1965–1968 kierował zespołem projektu architektury i struktury logicznej komputera Odra 1014, skierowanego w 1968 roku do produkcji seryjnej. Konsultował też możliwości współpracy z firmą ICT przy kupnie komputerów serii ICL 1900 oraz wykorzystaniu ich oprogramowania w polskich maszynach. Po podpisaniu umowy w czerwcu 1967 roku, uczestniczył w pierwszym szkoleniu polskich inżynierów w ICT w Manchesterze. Potem został głównym projektantem organizacji komputera serii 1300 o architekturze programowo zgodnej z komputerami serii ICL 1900. Produkcja seryjna komputerów Odra 1304 ruszyła w 1970 roku, a Kamburelis określił kierunki modyfikacji Odry 1304 w nowocześniejszą wersję Odrę 1305 na układach scalonych. Po roku 1970 uczestniczył w opracowywaniu komputerów Jednolitego Systemu Elektronicznych Maszyn Cyfrowych (RIAD, JSEMC), szczególnie opracowanego w ELWRO komputera R-32 z umożliwieniem zaakceptowania oprogramowania z maszyn serii Odry 1300 poprzez emulację na poziomie listy rozkazów procesora. Był członkiem Sekcji Automatyki, Informatyki i Pomiarów II Kongresu Nauki Polskiej w 1973 roku. Pracę w ELWRO zakończył w kwietniu 1979 roku. Prowadził kursy dla użytkowników komputerów Odra, w zakresie architektury i struktury logicznej oraz w latach 1975–1977 wykłady na Uniwersytecie Wrocławskim, kierując też pracami magisterskimi. Po powrocie w 1979 roku do Grecji wykładał na Politechnice Tracji w Xanthi, a od października 1979 do lata 2002 roku był wykładowcą, a potem profesorem na Uniwersytecie Kreteńskim w Heraklionie. Był żonaty z Polką, Marią Teresą z domu Żuczkowską – filologiem klasycznym, z którą miał syna Tasosa – matematyka oraz córkę Antygonę – nauczycielkę informatyki w szkole średniej. Wspólnie z żoną opracował i wydał słownik polsko-grecki i grecko-polski. W lipcu 1979 roku powrócił z rodziną do Grecji i na stałe zamieszkał w Heraklionie na Krecie. Od 2002 roku był na emeryturze. Utrzymywał stałe kontakty z Polską. Odznaczony Nagrodą Państwową II stopnia, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem „Zasłużony dla kultury polskiej” – Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Złotą Odznaką ELWRO „Zasłużony pracownik ELWRO”, Medalem 35-lecia Polskiego Towarzystwa Informatycznego (PTI), Medalem 70-lecia Polskiej Informatyki, greckim Odznaczeniem Honorowym Stowarzyszenia Studentów Wydziału Informatyki Uniwersytetu Krety i greckim Odznaczeniem Honorowym od władz Uniwersytetu Krety za całokształt pracy. Zmarł 24 VI 2024.

Irena Nadolna-Szatyłowska (1932–2024) – nauczycielka, pierwsza na świecie i jedyna w Polsce licencjonowana sędzia żużlowa, pasjonatka szybownictwa, spadochroniarstwa i żużla, nazywana „żelazną damą” polskiego żużla. Uczyła się w Liceum Ogólnokształcącym im. Józefa Wybickiego w Kościerzynie i planowała studia w Oficerskiej Szkole Lotniczej Wojska Polskiego w Dęblinie, jednak nie dostała na to zgody rodziców. Ukończyła studia pedagogiczne. W latach 1952–1953 pracowała jako nauczycielka w szkole w Piechowicach, później w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Kościerzynie, a następnie w Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Gdańsku. Ukończyła lotnicze kursy teoretyczne i praktyczne we Wrzeszczu. Pierwszy lot szybowcem odbyła w 1956 roku. Jeździła na pokazy lotnicze i skakała ze spadochronem. 1 maja 1958 roku, podczas uroczystości miejskich związanych z obchodami 1 maja, przeleciała szybowcem nad tłumem zebranym niedaleko Dworca Głównego w Gdańsku. Musiała awaryjnie lądować, ale przelot odbił się szerokim echem w prasie krajowej. Po uzyskaniu prawa jazdy na samochód i motocykl zaproponowano jej dołączenie do sekcji dziewcząt w klubie motocyklowym. Sport żużlowy zaczęła uprawiać w roku 1955. Jej trenerem był żużlowiec Jerzy Dąbrowski, motocyklista z doświadczeniem zdobytym w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku. Następnie pełniła funkcję wirażowej. Od 1955 brała udział w ogólnopolskich rajdach motocyklowych kobiet jako jedna z 30 zawodniczek. W 1964 roku zdobyła licencję sędzi żużlowej. W nowej roli debiutowała 6 września 1964 roku, sędziując mecz Stali Toruń z Tramwajarzem Łódź. W 1977 roku skończyła seminarium dla sędziów wyścigów międzynarodowych. Łącznie sędziowała 224 imprezy, w tym 32 międzynarodowe. Karierę zakończyła 25 października 1987, a ostatnim jej występem było sędziowanie podczas Turnieju o Łańcuch Herbowy w Ostrowie Wielkopolskim. W 1986 roku była członkinią ORMO. W latach 1987–1990 pełniła funkcję komisarza sportowego Głównej Komisji Sportu Żużlowego. Szkoliła przyszłych sędziów, prowadziła seminaria, była komisarzem zawodów, do 1992 roku prowadziła chronometraż. Do 1999 roku była wizytatorką szkół zawodowych w Pomorskim Kuratorium Oświaty w Gdańsku. Mieszkała w Gdańsku w pobliżu stadionu żużlowego. Do śmierci brała udział w zawodach żużlowych jako kibic. 29 maja 2024 roku wpisano ją do Księgi Rekordów Guinnessa jako pierwszą kobietę sędzię żużlową na świecie. Zmarła 26 VI 2024.

Ludmiła Szuba-Babska ps. „Mila” (1926–2024) – łączniczka z Powstania Warszawskiego. W 1938 roku zaczęła naukę w Gimnazjum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej i tam nawiązała kontakt z drużyną harcerską im. Tadeusza Kościuszki. Od 1940 roku kontynuowała naukę na tajnych kompletach, które odbywały się także w jej mieszkaniu. Od 1940 roku nawiązała kontakt z drużyną harcerską i przeszła szkolenie sanitarne. W ramach harcerstwa przygotowywała się też do zadań związanych z łącznością i zaczęła obsługiwać swoich dowódców. W 1943 roku wstąpiła do Armii Krajowej i została zaprzysiężona. Pracowała jako łączniczka AK, obsługując dowódców z 1. kompanii łączności. Przeszła szkolenia z terenoznawstwa i sprzętu łączności, a poza tym obsługę broni, tak że do Powstania Warszawskiego była dobrze przygotowana. Podczas jednej akcji została poważnie ranna i trafiła do szpitala. Po upadku powstania wyszła z Warszawy wraz z ludnością cywilną i trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie. Potem wyjechała z mamą do Częstochowy. Po wojnie wróciła do Warszawy. W sierpniu 1945 roku zdała maturę, a w 1947 roku zaczęła naukę w szkole drogistowskiej, kształcącej techników farmaceutycznych. Po jej ukończeniu zaczęła pracować w Centrali Przemysłu Chemicznego. Gdy wyszła za mąż i urodziła dziecko zrezygnowała z pracy. Zmarła 27 VI 2024.

Prof. Jerzy Kiersnowski (1923–2024) – technolog żywności, w czasie wojny żołnierz Armii Krajowej i więzień łagrów. Małą maturę zdał w Liceum im. Zygmunta Augusta w Wilnie w 1930 roku, a egzamin dojrzałości w 1941 roku. W latach 1941–1943, w czasie okupacji niemieckiej, pracował jako oborowy w rodzinnym majątku, uczestnicząc w szkoleniu i akcjach Armii Krajowej, a następnie przebywał w oddziałach leśnych jako dowódca drużyny „Kobuz”. Aresztowany w 1944 roku przez NKWD został wywieziony do Donbasu, gdzie był więziony w dwóch łagrach i zmuszony do katorżniczej pracy w kopalni węgla kamiennego. Zwolniony w końcu 1945 roku wrócił do Polski, gdzie w 1946 roku rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. Jeszcze w czasie studiów – w 1948 roku został asystentem wolontariuszem w Katedrze Technologii Rolnej i Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego, a – po otrzymaniu dyplomu w 1949 roku – starszym asystentem. W 1961 roku stopień naukowy doktora nauk rolno-leśnych. Zajmował się badaniami z zakresu słodownictwa i piwowarstwa, gorzelnictwa rolniczego i przechowalnictwa produktów rolnych. Swą wiedzę pogłębiał na stażach naukowych krajowych i zagranicznych, m.in. we Francji w latach 1962–1963. W 1968 roku został mianowany docentem. Był przewodniczącym Rady Pedagogicznej Rolniczych Studiów Zaocznych, Wydziałowej Rady ds. Młodzieży oraz Komisji Dyscyplinarnej dla studentów, a także założycielem i wieloletnim opiekunem Studenckiego Koła Naukowego Technologów Żywności. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady Zakładowej ZNP oraz inicjatorem budowy stołówki i klubu pracowniczego w gmachu głównym uczelni oraz seniorem budowy gmachu Technologii Żywności. Był jednym z organizatorów Oddziału, a potem Wydziału Technologii Żywności. Współtworzył NSZZ „Solidarność”, będąc wiceprzewodniczącym Komitetu Założycielskiego i pierwszej Komisji Uczelnianej. W stanie wojennym internowany. Do chwili przejścia na emeryturę pełnił funkcję kierownika zakładu. Członek Rad Naukowych Centralnego Laboratorium Przemysłu Rolnego oraz Instytutu Przemysłu Fermentacyjnego, a także Komisji Programowej przy Ministrze Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Należał do Zarządu Okręgu i Zarządu Głównego ZNP. Przez trzy kadencje był wiceprzewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego i członkiem Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego NOT. Pełnił funkcję rzeczoznawcy tej organizacji oraz przez dwie kadencje przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Współzałożyciel Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności i wiceprzewodniczący Konwentu „Nasz Wrocław”. Promotor jednej rozprawy doktorskiej i ponad 100 prac magisterskich. Opublikował ok. 40 prac, w tym 20 oryginalnych prac twórczych i dwa skrypty, a także był współautorem pięciu patentów. Uhonorowany licznymi odznaczeniami, w tym m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem „Za zasługi dla Akademii Rolniczej we Wrocławiu”. Zmarł 28 VI 2024.

Zbigniew Kozłow (1958–2014) – bydgoski działacz „Solidarności” w latach osiemdziesiątych, odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Był członkiem NSZZ „Solidarność” w Fabryce Obrabiarek do Drewna w Bydgoszczy. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność związkową, zajmując się kolportażem wydawnictw bezdebitowych. W listopadzie 1984 roku dokonano przeszukania mieszkania Zbigniewa Kozłowa, w wyniku którego odnaleziono i zarekwirowano czasopisma związkowe takie jak: „Informator Bydgoski”, „Kontra”, „Toruński Informator Solidarności” oraz kasety magnetofonowe i kasety VHS. Postanowieniem Prokuratury Wojewódzkiej w Bydgoszczy został tymczasowo aresztowany. Wyrokiem Sądu Rejonowego został skazany na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata oraz karę grzywny. W latach 1984–1986 był inwigilowany przez cywilne i wojskowe organy bezpieczeństwa państwa oraz zastrzeżono mu możliwość wyjazdów zagranicznych. W ostatnich latach publikował w internecie materiały o charakterze politycznym, wspierał inicjatywę #PreczZZielnoymŁadem. Zmarł 28 VI 2024.

Barbara Trzeciak-Pietkiewicz (1945–2024) – dziennikarka radiowa i telewizyjna oraz producentka, realizatorka i scenarzystka filmów dokumentalnych, członkini rady programowej telewizji Polsat oraz była dyrektor programowa tej stacji. Choć ukończyła studia prawnicze poświęciła karierę zawodową dziennikarstwu. Pracowała w oddziale Telewizji Polskiej na Dolnym Śląsku, relacjonując m.in. strajki „Solidarności”, które aktywnie wspierała. Za swoje zaangażowanie została aresztowana i internowana od 22 grudnia 1981 do 6 marca 1982 roku. Po opuszczeniu miejsca odosobnienia nie mogła znaleźć pracy w zawodzie, pracowała we wrocławskim zoo, sprzedając lody. W czerwcu 1989 roku działała we wrocławskim Komitecie Obywatelskim. Została dyrektorką Radia Wrocław i Telewizji Wrocław, następnie piastowała to samo stanowisko w TVP2. Ostatecznie związała się z telewizją Polsat. Jako wiceszefowa Fundacji Polsat budowała tę stację, podejmując wiele inicjatyw programowych. Zmarła 29 VI 2024.