NIEOBECNI. Znani Polacy, którzy odeszli w lutym 2025 r.
NIEOBECNI to lista osób, które zmarły w ostatnim czasie, przygotowywana od 2016 r. przez siostry bliźniaczki Małgorzatę WANKE-JAKUBOWSKĄ i Marię WANKE-JERIE. Zmarli w lutym 2025 r.
Coroczne podsumowanie – najpełniejsze tego rodzaju zestawienie w Polsce – publikowane jest na TwitterTwins.pl z okazji Zaduszek. Jest to subiektywny wybór Autorek, który zawiera każdego roku kilkaset nazwisk osób znanych z działalności publicznej w wymiarze ogólnopolskim wraz z krótkimi notkami biograficznymi i zdjęciami portretowymi. Dla „Gazety na Niedzielę” Autorki udostępniają informacje o tych, którzy odeszli w ostatnim miesiącu.
Każde odejście zawsze jest przedwczesne, zwłaszcza gdy śmierć przychodzi znienacka i zabiera osobę młodą, aktywną, w sile wieku.
Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą…
Pamiętajmy o nieobecnych, bo póki trwa pamięć, oni są wśród nas.
Ofiarujmy też za nich modlitwę: Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie!
Zmarli w lutym 2025 r.
Wojciech Trzciński (1949–2025) – kompozytor muzyki rozrywkowej, filmowej i teatralnej, aranżer, pianista i gitarzysta, dyrygent oraz producent muzyczny. Absolwent Wydziału Geografii Uniwersytetu Warszawskiego. Autor muzyki do filmów, programów telewizyjnych, widowisk teatralnych, a także kompozytor piosenek dla wielu polskich wykonawców. Dyrektor artystyczny festiwali w Opolu i Sopocie. Jeden z pomysłodawców nagrody Polskiego Przemysłu Fonograficznego Fryderyki. Założyciel prywatnego, niezależnego ośrodka sztuki Fabryka Trzciny, za którego utworzenie otrzymał Paszport Polityki w kategorii „Kreator kultury” i Nagrodę Kisiela w kategorii „Przedsiębiorca”. Prezes zarządu i dyrektor generalny Hanna-Barbara Poland, założyciel i redaktor naczelny miesięcznika „Video Świat Hanna-Barbara”. Był dyrektorem artystycznym Teatru Muzycznego w Gdyni (1993–1995), dyrektorem muzycznym Programu I Polskiego Radia (1994–1996), zastępcą dyrektora TVP1 ds. artystycznych (1996–1998). Jego piosenki wykonywali tacy artyści jak m.in.: Anna Jantar, Krystyna Prońko, Zdzisława Sośnicka, grupa Alibabki, Halina Frąckowiak i Krzysztof Krawczyk. Stworzył także musical, oratorium Kolęda Nocka, baśń muzyczną Królowa śniegu, muzykę do spektakli teatralnych i filmów, takich jak m.in.: Krzyk (reż. Barbara Sass), Kobieta i kobieta (reż. Ryszard Bugajski, Janusz Dymek) i Halo, Szpicbródka (reż. Janusz Rzeszewski, Mieczysław Jahoda).Odznaczony m.in. Brązowym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, II nagrodą na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie, a także I i III nagrodą na Krajowych Festiwalach Piosenki Polskiej w Opolu. Zmarł 1 II 2025.
Prof. Bogdan Dowlasz (1949–2025) – akordeonista, kompozytor i pedagog. Absolwent Franz-Liszt-Hochschule w Weimarze (klasa akordeonu oraz teorii muzyki i kompozycji). Od 1974 roku zatrudniony w Akademii Muzycznej w Łodzi, gdzie od 1980 roku prowadził klasę akordeonu, kierownik Katedry Akordeonistyki i Interpretacji Muzyki Współczesnej oraz kierownik Studiów Doktoranckich. W latach 1993–1999 rektor tej uczelni. W 1999 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Założyciel Łódzkiego Kwintetu Akordeonowego, Łódzkiej Orkiestry Akordeonowej i Tria Łódzkiego. Wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Akordeonistów Polskich. Laureat konkursów kompozytorskich w Castelfilardo, Czechowicach-Dziedzicach, Salzburgu i Toruniu. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 1 II 2025.
Maciej Kieres (1974–2025) – dziennikarz telewizyjny i radiowy, dokumentalista, pianista, kompozytor, aranżer, reżyser, dokumentalista filmowy współpracujący od kilkunastu lat z TVP Wrocław, a także autor i realizator widowisk muzycznych realizowanych dla Telewizji Polskiej. Inicjator i główny twórca cyklu filmowego powołanego do życia w Ośrodku Kultury i Sztuki we Wrocławiu, autor filmów dokumentalnych, między innymi: Republika bananowa, Zarekwirowano; Historia Orderu Uśmiechu. Był wieloletnim akompaniatorem wybitnych artystów, m.in. Violetty Villas, Grażyny Barszczewskiej, Macieja Damięckiego, Zbigniewa Lesienia i innych. Autor muzyki do spektakli teatralnych i piosenki aktorskiej. Realizator wielu wydarzeń artystycznych i krzewiciel życia kulturalnego na Dolnym Śląsku. Pomysłodawca licznych koncertów i festiwali, od 20 lat dyrektor artystyczny festiwalu Maj z Muzyką Dawną organizowanego we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku rokrocznie od 1992 roku. Organizator Międzynarodowego Festiwalu im. Henryka Wieniawskiego w latach 2008–2011 oraz dyrektor artystyczny w roku 2012. Od 2001 roku związany z Ośrodkiem Kultury i Sztuki we Wrocławiu, ostatnio kierownik Działu Współpracy z Zagranicą. Był również pomysłodawcą i realizatorem serii plenerowych Koncertów Operowo-Operetkowych organizowanych na Dolnym Śląsku. Działacz harcerski, rzecznik Chorągwi Dolnośląskiej ZHP. Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Srebrną Odznaką Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego, Brązowym Krzyżem „Za Zasługi dla ZHP” oraz odznaczeniem Zasłużony dla Chorągwi Dolnośląskiej ZHP i odznaczeniem MSWiA za udział w akcji ratunkowej podczas powodzi. Zmarł 2 II 2025.
Grzegorz Cukrowski (1959–2025) – karateka, zawodnik i trener karate, zdobywca prestiżowego stopnia 5 DAN, mistrz klasy światowej w kajakarstwie. Absolwent szkoły muzycznej II stopnia i Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Po ukończeniu studiów w 1982 roku przyjechał do Bydgoszczy, gdzie rozpoczął pracę szkoleniową w klubach Polonia i Zjednoczeni w karate shotokan, zdobywając wraz ze swoimi zawodnikami wiele trofeów sportowych. W roku 1990 założył w Bydgoszczy klub „Sandan”. Wielokrotny mistrz Polski w karate Shotokan, po zakończeniu kariery sportowej poświęcił się trenowaniu młodych adeptów sztuk walki. Pod jego okiem wychowało się wielu mistrzów, którzy z sukcesami reprezentowali Polskę na arenie międzynarodowej. Był przedstawicielem JKA – Japan Karate Association. Miłośnik muzyki, grał na trąbce. Przez lata łączył także sport z pracą ochroniarza. Zmarł 2 II 2025.
Prof. Marian Drozdowski (1930–2025) – historyk, biografista i varsaviansta, profesor nauk humanistycznych, autor m.in. biografii Ignacego Jana Paderewskiego, Stefana Starzyńskiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego. Absolwent Wydziału Transportu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Szczecinie i historii w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR. Tam przygotował rozprawę doktorską, którą obronił w Instytucie Historii PAN, gdzie był etatowym pracownikiem. W latach 1955–1957 pracownik naukowy Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR. Od 1958 roku działał w Towarzystwie Miłośników Historii. W 1972 roku został profesorem nadzwyczajnym po opublikowaniu serii studiów o dziejach Warszawy i jej syntezy, a w 1989 roku profesorem zwyczajnym po opracowaniu źródeł dotyczących „Ludności cywilnej w Powstaniu Warszawskim 1944 roku” oraz „Exodusu Warszawy. Losu ludności i miasta po Powstaniu”. Był stypendystą Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych, Fundacji Kościuszkowskiej i Instytutu Gospodarstwa Społecznego. W latach 1945–1949 działał w ZHP, w 1949 roku wstąpił do PZPR, był członkiem KW PZPR w Szczecinie w latach 1951–1955. Pod koniec lat siedemdziesiątych działacz konserwatorium „Doświadczenie i Przyszłość”, od 1980 roku członek „Solidarności”. W 1981 roku zrzekł się członkostwa PZPR. Zamieszczał artykuły pod pseudonimem: „Andrzej Sosnowski”, „Ski”, „Mak” m.in. na łamach „Krytyki”. Jego staraniem i pod jego przewodnictwem powstały w Warszawie pomniki: Stefana Starzyńskiego (1992), Henryka Sienkiewicza (2000), Tadeusza Kościuszki (2010) oraz tablice pamięci: Wojciecha Korfantego (2012) Marcelego Porowskiego (2013) – obie w Warszawie, a także prof. Jana Karskiego w Łodzi i w Opolu (2014) oraz Zygmunta Sosnowskiego w Łasku (2015). Był także jednym z inicjatorów odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Działał w Obywatelskich Komitetach Budowy Pomnika Władysława Reymonta i Wojciecha Korfantego w Warszawie. Odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotej Odznaki Honorowej „Za Zasługi dla Warszawy”, Złotym Medalem i dyplomem Tadeusza Manteuffla, Medalem i dyplomem Związku Piłsudczyków, Medalem i dyplomem Prymasa Kardynała Józefa Glempa, dyplomem i Medalem Eugeniusza Kwiatkowskiego, Medalem im. króla Stanisława Augusta, Medalem Pamiątkowym „Pro Masovia”, Pierścieniem gen. Józefa Hallera. Laureat prestiżowych nagród, m.in.: Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy za osiągnięcia w dziedzinie warsawianistyki, trzykrotnie Nagrody „Polityki”, Nagrody plebiscytu telewidzów „Wiktora”, Nagrody ZAIKS-u, Nagrody Brata Alberta od środowisk katolickich za badania z dziejów Kościoła. Zmarł 3 II 2025.
Emma Popik (1949–2025) – autorka fantastyki naukowej i baśni dla dzieci. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. Była nauczycielką, asystentką w Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Bydgoszczy i redaktorem merytorycznym w Wydawnictwie Morskim. Po dłuższym pobycie zagranicą wróciła do Gdańska, gdzie została redaktor naczelną w wydawnictwie, a następnie założyła w 2000 roku i prowadziła do 2012 roku czasopismo „Nowy Kurier Nadbałtycki”. Jako pisarka debiutowała pod pseudonimem Emma Popiss na łamach „Fantastyki” opowiadaniem Mistrz . Debiut książkowy to zbiór opowiadań science fiction Tylko Ziemia (1986). Drukowała opowiadania w antologiach Bliskie spotkania. Opowiadania fantastyczne, Almanach literacki Iskier (Iskry, Warszawa 1986) i Co większe muchy (1992). Opowiadanie Nadejście Fortynbrasa opublikowane zostało w japońskim czasopiśmie „Grafikation”. Była również autorką artykułów na temat UFO zamieszczanych w prasie amerykańskiej, fińskiej, brytyjskiej oraz chińskiej, członkiem amerykańskiego stowarzyszenia Mutual UFO Network. Tłumaczyła też z języka angielskiego książki paranaukowe. Autorka dwudziestu książek i pięćdziesięciu opowiadań. Zmarła 4 II 2025.
Zenon Mirota (1935–2025) – artysta fotografik i zakładowy fotograf Stoczni Gdańskiej. Po maturze zatrudniony został w Laboratorium Badania Jakości Stoczni Gdańskiej. Od 1962 roku do przejścia na emeryturę w 1990 roku był kierownikiem Pracowni Fotograficzno-Filmowej przy Pracowni Metalograficznej Stoczni Gdańskiej. W 1965 roku zdał egzamin zawodowy i uzyskał tytuł mistrza fotografii. Jego zdjęcia stanowią największą kolekcję autorską w zbiorach Europejskiego Centrum Solidarności. Liczy ona ok. 14 tys. fotografii obejmujących okres od połowy lat pięćdziesiątych XX wieku aż do początku XXI wieku. Zmarł 4 II 2025.
Mieczysław Buczkowski ps. „Buk” (1923–2025) – lekarz, specjalista chorób wewnętrznych, w czasie wojny żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Był żołnierzem II Obwodu Żywiciel Warszawskiego Okręgu AK. Przed powstaniem studiował medycynę na tajnych kompletach. Ranny podczas ostrzału rakietowego, potem zachorował na czerwonkę. Wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną, wywieziony z obozu przejściowego w Pruszkowie jako chory. Po wojnie skończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego i podjął pracę na Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala Ubezpieczalni Społecznej w Zabrzu. Podczas służby wojskowej, do której został powołany w 1949 roku, ukończył specjalizację z chorób wewnętrznych oraz organizacji służby zdrowia. W 1957 roku podjął pracę w Klinice Chorób Wewnętrznych Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu, gdzie w roku 1963 obronił pracę doktorską i na stanowisku adiunkta pracował do chwili objęcia ordynatury Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala Miejskiego w Gliwicach. Równolegle z pracą w klinice pracował na stanowisku pomocniczego pracownika nauki w Instytucie Medycyny Pracy w Zabrzu, a w latach 1967–1968 pełnił obowiązki dyrektora ds. lecznictwa Wojewódzkiej Poradni Wielospecjalistycznej. Był dyrektorem naczelnym Szpitala Miejskiego i dyrektorem ZOZ w Gliwicach. Obowiązki ordynatora pełnił do czerwca 1991 roku. Do końca życia angażował się w sprawy medycyny i edukacji historycznej. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 5 II 2025.
Kpt Juliusz Kulesza ps. „Julek” (1928–2025) – żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, ostatni żyjący obrońca reduty Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Podczas okupacji był uczniem tajnych kompletów gimnazjalnych i wieczorowej szkoły poligraficznej. W latach 1942–1944 pracował jako praktykant-rysownik w PWPW (ówczesna Staatsdruckerei). W czasie powstania łącznik zgrupowania „Róg” oddziału PWB/17/S („Podziemna Wytwórnia Banknotów”) na Starym Mieście. Uczestniczył w opanowaniu kompleksu PWPW, wchodził w skład jego obrońców, po czym wycofał się na Nowe Miasto. Po upadku Starego Miasta wypędzony w grupie ludności cywilnej do Pruszkowa, skąd udało mu się zbiec. Po wojnie uzyskał dyplom Akademii Sztuk Pięknych na wydziale grafiki. Był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, uczestnikiem krajowych i zagranicznych wystaw, w tym kilku indywidualnych. W latach 1956–1958 był członkiem grupy artystycznej „Korekta”. Przez ponad 30 lat projektował grafiki użytkowe dla wydawnictw. W latach osiemdziesiątych zajął się historią Powstania Warszawskiego, był autorem ponad 20 pozycji książkowych, a premierę ostatniej jego książki zorganizowano w dniu jego 96. urodzin. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Wojska, Medalem za Warszawę, Medalem za popularyzację Powstania Warszawskiego, Odznaką za Zasługi dla Warszawy, a także odznaki honorowe kombatanckich środowisk: zgrupowania „Leśnik” i „Róg” oraz batalionów „Dzik” i „Pięść”. Zmarł 5 II 2025.
Prof. Zygmunt Szymon Kolenda (1936–2025) – inżynier i nauczyciel akademicki, profesor nauk technicznych, specjalista m.in. w zakresie matematycznego modelowania procesów wymiany ciepła i masy oraz termodynamiki procesów nieodwracalnych, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. Absolwent energetyki na Politechnice Śląskiej i fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1965–1976 uzyskał kolejno stopnie doktora i doktora habilitowanego oraz tytuł naukowy profesora. Zawodowo związany z krakowską Akademią Górniczo-Hutniczą. W 1978 roku został dziekanem Wydziału Metali Nieżelaznych. Stracił tę funkcję w 1985 roku z powodu współpracy z niejawnymi strukturami zdelegalizowanej „Solidarności”. W 1989 roku stanął na czele krakowskiego Komitetu Obywatelskiego. Prowadził gościnne wykłady na uczelniach w Ameryce Północnej. Członek prezydium Komitetu Termodynamiki i Spalania Wydziału IV Nauk Technicznych PAN, członek korespondent PAN i członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. W 2015 roku został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego w wyborach prezydenckich. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, wyróżniony tytułem profesora honorowego Politechniki Śląskiej. Prywatnie ojciec dziennikarki TVN Katarzyny Kolendy-Zaleskiej. Zmarł 5 II 2025
Ks. prof. Józef Stala (1967–2025) – duchowny katolicki, profesor nauk teologicznych, katechetyk, prorektor ds. nauki i współpracy międzynarodowej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, redaktor naczelny międzynarodowego periodyku naukowego „The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II”. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk bp. Józefa Życińskiego, w latach 1995–2011 uzyskał kolejno stopnie licencjata i doktora teologii, habilitację i tytuł naukowy profesora. W latach 1998–2005 pracownik Wydziału Katechetycznego kurii w Tarnowie oraz diecezjalny wizytator nauki religii i sekretarz zarządu Fundacji im. Arcybiskupa Jerzego Ablewicza. Od 1998 roku wykładał katechetykę w tarnowskiej Sekcji Wydziału Teologicznymego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W latach 2003–2004 członek Zespołu Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski. Od 1997 roku członek Stowarzyszenia Katechetyków Polskich, od 2000 roku delegat biskupa tarnowskiego do oceny ksiąg treści religijnej, od 2002 roku Rzeczoznawca Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski do spraw oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych, od 2005 roku członek Polskiego Stowarzyszenia Familiologicznego, a od 2012 roku członek Europejskiego Stowarzyszenia Teologii Katolickiej. Zmarł 6 II 2025.
Ewa Małkowska (1971–2025) – dziennikarka Telewizji Polskiej, związana z Telewizją Polonia, autorka reportaży, działaczka społeczna i charytatywna. Współpracowała z „Magazynem Śledczym” Anity Gargas, przygotowując poruszające reportaże dotyczące m.in. wrześniowej powodzi oraz losów Polaków pracujących w Holandii. Członkini Stowarzyszenia Szarych Szeregów Kręgu „Zamek”, pielęgnowała pamięć o Szarych Szeregach, ściśle związana ze środowiskiem powstańców warszawskich, którymi od wielu lat się opiekowała. Zmarła 6 II 2025.
Prof. Jadwiga Puzynina z d. Zapolska (1928–2025) – lingwistka, badaczka literatury, interpretatorka twórczości i języka Cypriana Kamila Norwida, promotorka nowej koncepcji kultury języka. W latach 1943–1944 harcerka Szarych Szeregów. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Przez kilkadziesiąt lat, do czasu przejścia na emeryturę, związana zawodowo z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie uzyskiwała kolejne stopnie i tytuły naukowe. Pracowała także na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Na Wydziale Polonistyki UW zorganizowała Pracownię Słownika Języka Cypriana Kamila Norwida i objęła jej kierownictwo. W pracy badawczej zajmowała się w szczególności problematyką języka wartości. Sygnatariuszka Memoriału 101, listu protestacyjnego do Sejmu PRL przeciw zmianom w konstytucji, współpracowała z Komitetem Obrony Robotników. Po wprowadzeniu stanu wojennego pomagała represjonowanym studentom, w maju 1982 roku była przez kilka dni internowana. Członek krajowy Polskiej Akademii Umiejętności, członek Komitetu Językoznawstwa PAN, Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN, przewodnicząca Komisji Dydaktycznej, a także przewodnicząca zainicjowanego przez siebie Zespołu Etyki Słowa RJP PAN. Zasiadała też w Zarządzie Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. Współtworzyła uchwały ortograficzne RJP, autorka lub współautorka podręczników do nauki języka polskiego w szkołach średnich. Odznaczona Orderem Orła Białego, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Medalem „Zasłużony dla Polszczyzny”, laureatka Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego. Zmarła 8 II 2025.
Ryszard Stanibuła (1950–2025) – lekarz weterynarii, polityk, poseł na Sejm II, III i IV kadencji. Absolwent Wydziału Weterynarii Akademii Rolniczej w Lublinie oraz prawa rolnego Unii Europejskiej na francuskim Uniwersytecie Camerino. Należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, potem do Polskiego Stronnictwa Ludowego. W latach 1976–1991 był kierownikiem lecznicy dla zwierząt. Od 1984 do 1988 roku zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Narodowej. W latach 1993–1997 i 1998–2005 poseł na Sejm. Członek władz regionalnych lubelskiego PSL i zarządu głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Był zatrudniony w Lubelskim Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii w Lublinie. W 2015 roku został członkiem zarządu Związku Polskich Parlamentarzystów. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 9 II 2025.
Ireneusz Kowalewski (1955–2025) – działacz kulturalny, menedżer muzyczny. Założyciel i prezes Stowarzyszenia Jazzowego „Melomani”, w ramach którego od 1992 roku organizował doroczne gale Grand Prix Jazz Melomani, tzw. „Europejskie Oskary Jazzowe”. Wiceprezes Federacji Stowarzyszeń Twórczych i Kulturalnych Województwa Łódzkiego, współtwórca i menedżer takich zespołów, jak: Kasa Chorych, RSC i Oddział Zamknięty. Inicjator i prowadzący (wraz z Markiem Niedźwieckim) Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko”, współtwórca „Jesieni z Bluesem” w Białymstoku oraz członek rady artystycznej Festiwalu w Jarocinie. Był także producentem fonograficznym, wyprodukował kilkanaście albumów, m.in. Marka i Wacka, Kasy Chorych, Oddziału Zamkniętego, Ziemowita Kosmowskiego, Elżbiety Adamiak i Andrzeja Poniedzielskiego, a także Radiowego Klubu Masztalskiego. Odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Odznaką „Za Zasługo dla Miasta Łodzi”. Zmarł 11 II 2025.
Barbara Rybałtowska (1936–2025) – pisarka, piosenkarka, autorka tekstów piosenek, aktorka, malarka. Jako dziecko podczas II wojny światowej została wraz z matką wywieziona na Syberię, skąd przez Pakistan, Iran i Ugandę wróciła do Polski. Przeżycia z tego okresu posłużyły jej za kanwę ośmioczęściowej „Sagi +Bez Pożegnania+”, którą zaczęła pisać już w latach sześćdziesiątych, zachęcona do tego przez Jana Brzechwę. Debiutowała w latach pięćdziesiątych w Studenckim Teatrze Satyryków. W latach 1958–1964 była zatrudniona w Zespole Pieśni i Tańca „Mazowsze” jako tancerka-śpiewaczka. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych śpiewała cygańskie i rosyjskie romanse w Paryżu, m.in. w słynnych kabaretach Rasputin, Szeherezada i Carewicz, a w Polsce pracowała m.in. w warszawskim Teatrze Syrena. Występowała w audycji Programu I Polskiego Radia „Podwieczorek przy mikrofonie” i na estradach całej Polski. Autorka powieści, przekładów literatury rosyjskiej, dwóch sztuk teatralnych (Próba u Poli Negri oraz Fantazja Rybałtowska)oraz czterech biografii popularnych postaci sceny i estrady: Barbary Brylskiej, Barbary Wrzesińskiej, Igi Cembrzyńskiej I Ireny Jarockiej. Działa w zarządzie Związku Artystów Scen Polskich (ZASP), była członkiem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS i Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarła 13 II 2025.
Kazimierz Rafalik (1938–2025) – rzeźbiarz, fotografik, publicysta, działacz społeczny. Absolwent Politechniki Poznańskiej. Był projektantem medali, plakiet i statuetek, m.in. dla Stowarzyszenia Dziennikarzy RP, tworzył indywidualne formy oraz rozbudowane kompozycje łączące wiele materiałów. Autor projektów tablic, m.in. przy Pomniku 600-lecia bitwy pod Grunwaldem w Poznaniu. Eksponował swoje prace na ponad dwustu wystawach w kraju, m.in.: w Salonie Sztuki Współczesnej w Koszalinie, BWA we Wrocławiu, w Muzeum Henryka Sienkiewicza w Poznaniu, w Galerii Związku Polskich Artystów Rzeźbiarzy w Warszawie, na Biennale Rzeźby oraz poza jego granicami (Czechy, Niemcy, USA, Grecja, Bułgaria, Litwa). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Medalem „Labor Omnia Vincit”, wyróżniony prestiżowymi nagrodami, m.in.: Nagrodą Ministerstwa Kultury i Sztuki, nagrodą im. Jerzego Sulimy -Kamińskiego, nagrodą ekspresjonistyczną im. Tadeusza Micińskiego FENIKS, Nagrodą Października Miasta Wrocławia, Nagrodą członków założycieli WZAP i Nagrodą IANICIUS im. Klemensa Janickiego. Laureat tytułu Człowiek Roku „Gazety Poznańskiej”. Zmarł 13 II 2025.
Katarzyna Dzieduszycka Herbert (1929–2025) – tłumaczka, działaczka kulturalna, wdowa po Zbigniewie Herbercie. W 1944 roku – po aresztowaniu części członków rodziny, w tym ojca –wysiedlona z rodzinnej miejscowości. Pod koniec lat czterdziestych zamieszkała w Warszawie. Była m.in. pracownikiem fizycznym, w 1956 roku zatrudniona jako asystentka dyrektora w Stowarzyszeniu Polskich Artystów Muzyków. W latach pięćdziesiątych weszła w warszawski krąg artystyczny, gdzie w 1956 roku poznała Zbigniewa Herberta. W 1961 roku wyjechała do Paryża, gdzie początkowo pracowała m.in. jako pomoc w opiece nad chorymi. W 1963 roku została zatrudniona w jednym z wydawnictw. Kształciła się w zakresie romanistyki na Sorbonie. Związała się ze środowiskiem polskich twórców emigracyjnych, przede wszystkim Józefem Czapskim. Pracowała jako lektorka we francuskich wydawnictwach, a także tłumaczyła literaturę francuską na polski – m.in. Jeana d’Ormessona i Valery’ego Larbaud. W 1968 roku wyszła za mąż za Zbigniewa Herberta. Małżonkowie na stałe powrócili do Polski w 1992 roku. Po śmierci męża w 1998 roku stała się promotorką jego twórczości, założyła Fundację im. Zbigniewa Herberta i ustanowiła Międzynarodową Nagrodę literacką im. Zbigniewa Herberta. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 15 II 2025.
Ks. prof. Michał Czajkowski (1934–2025) – duchowny archidiecezji wrocławskiej, profesor nauk teologicznych, specjalista w zakresie biblistyki Nowego Testamentu, ekumenista, publicysta, były współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, były członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk bp. Bolesława Kominka, studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Papieskim Instytucie Biblijnym i Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza w Rzymie oraz w École biblique et archéologique française w Jerozolimie. Doktoryzował się na Papieskim Uniwersytecie Świętego Tomasza z Akwinu (nostryfikowany na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie), habilitację i tytuł profesora uzyskał na ATK w Warszawie, a w 1997 roku został profesorem zwyczajnym. Pisał korespondencje z obrad II Soboru Watykańskiego dla „Tygodnika Powszechnego”, był założycielem Wspólnoty św. Marcina we Wrocławiu, członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw Dialogu z Niewierzącymi oraz Komisji Episkopatu Polski do spraw Dialogu z Judaizmem, a także członkiem Collegium Invisibile. W latach 1984–2006 był asystentem kościelnym miesięcznika „Więź”. Autor licznych publikacji z zakresu teologii biblijnej, w tym 23 książek, wypromował wielu doktorów, zrecenzował kilkadziesiąt doktoratów. Jako ekumenista koncentrował się na biblijnych podstawach ekumenizmu i był zaangażowany w dialog żydowski. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem „Zasłużony dla Tolerancji”, Tęczowym Laurem za osiągnięcia w dziedzinie przeciwdziałania dyskryminacji mniejszości, Interfaith Gold Medalion „Peace through Dialogue”, Dyplomem Szczególnego Uznania Zarządu Towarzystwa Miłośników Wrocławia, uhonorowany Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej i Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała. Był tajnym współpracownikiem UB przez półtora miesiąca w 1956 roku, a w latach 1960–1984 tajnym współpracownikiem SB. Jedyny duchowny katolicki w Polsce, który przyznał się do współpracy ze służbami PRL. Współpracę w 1956 roku odwołał listownie. W 1960 roku został ponownie zwerbowany w drodze szantażu na tle obyczajowym. Pod pseudonimem „Jankowski” przekazywał SB pisemne charakterystyki księży, informował o sytuacji na KUL, pisał raporty na temat polskich księży w Rzymie i o napięciach wśród duchowieństwa diecezji wrocławskiej. Ostatni jego prowadzący płk Adam Pietruszka uważał go za jednego z najbardziej wartościowych agentów ulokowanych przez SB wśród kleru. Po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki 28 października 1984 roku zerwał współpracę z SB. Zmarł 15 II 2025.
Andrzej Potocki (1964–2025) – polityk, poseł na Sejm I, II i III kadencji. Absolwent Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Po studiach pracował jako nauczyciel akademicki na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Od 1980 roku członek „Solidarności” i Konfederacji Polski Niepodległej. Współzałożyciel Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, potem członek władz krajowych i rzecznik prasowy Unii Demokratycznej, a po połączeniu z KLD – Unii Wolności. Od 1991 do 2001 roku przez trzy kadencje z ramienia UD i UW poseł na Sejm. W latach 2002–2003 współpracownik OBWE i członek misji OBWE na Bałkanach. W 2004 roku wybrany na stanowisko sekretarza generalnego Unii Wolności. W 2005 roku przystąpił do Partii Demokratycznej – demokraci.pl, a rok później wycofał się z działalności, bo nie akceptował utworzenia koalicji Lewica i Demokraci. Od 2009 roku w Stronnictwie Demokratycznym, członek zarządu, a potem wiceprzewodniczący tej partii. W 2012 roku został wiceprzewodniczącym Europejskiej Partii Demokratycznej. Członek założyciel Towarzystwa Europa oraz członek Amnesty International. Wszedł w skład rady programowej Zielonego Instytutu oraz Polskiego Towarzystwa Sinologicznego. W latach 2000–2001 był prezesem Piasta Gliwice. Redaktor serwisu 90minut.pl od czasu jego powstania. W latach 2012–2016 pełnił funkcję prezesa Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Historyków i Statystyków Piłki Nożnej. Zmarł 16 II 2025.
Danuta Duszniak (1926–2025) – projektantka ceramiki. Absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Była projektantką w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, później w Instytucie Szkła i Ceramiki w Warszawie i kierowniczką artystyczną Spółdzielni Rękodzieła Artystycznego „Kanon”. Autorka około sześćdziesięciu wzorów ceramiki użytkowej, wśród których znajduje się wiele serwisów obiadowych i śniadaniowych, wazonów, popielniczek, bombonierek, w tym nowatorskie, jak na owe czasy, projekty ceramiki i sztućców dla chorych z ograniczoną sprawnością rąk, które powstały w latach 1967–1968. Znaczna część jej projektów, wielokrotnie pokazywanych podczas krajowych oraz zagranicznych wystaw, uzyskała status ikon polskiego wzornictwa. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi i wielokrotnie nagradzana przez Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w rozwoju wzornictwa przemysłowego. Zmarła 17 II 2025.
Prof. Krystyna Paluszyńska-Daszkiewicz (1924–2025) – prawnik karnista, psycholog, żołnierz Armii Krajowej. Podczas okupacji wywieziona z rodzicami do Generalnego Gubernatorstwa, w latach 1942–1945 działała w Armii Krajowej, pod koniec wojny służyła w szeregach oddziału partyzanckiego AK pod dowództwem „Lechity”. W 1944 roku funkcjonowała przy tworzeniu polskiej administracji w Kazimierzu Dolnym. Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w 1951 roku obroniła doktorat. Po likwidacji Wydziału Prawa na toruńskiej uczelni przeniosła się na Wydział Prawa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie uzyskała kolejne stopnie i tytuły naukowe. Podczas stanu wojennego była obrońcą w procesach sądowych studentów i pracowników uczelni. Publikowała w czasopiśmie „Palestra”. Głównymi tematami jej pracy naukowej były: prawo karne, patologia społeczna, odpowiedzialność karna za niemieckie zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości zbrodnie ustrojów totalitarnych, nadużycia władzy, kwestie reformy prawa karnego w Polsce, sprawa uprowadzenia i zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki (była obserwatorem całego procesu morderców duchownego w Toruniu i Warszawie). Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Homini Vere Academico, wyróżniona Nagrodą Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, nagrodami Ministra Edukacji Narodowej i Ministra Sprawiedliwości oraz Nagrodą im. Jerzego Łojka przyznaną przez Fundację Łojka przy Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce za książkę Sprawa morderstwa ks. Jerzego Popiełuszki raz jeszcze. Zmarła 17 II 2025.
Marian Turski (1926–2025) – urodzony jako Mosze Turbowicz, historyk, dziennikarz, publicysta i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego. Od 1940 roku jako osadzony przebywał w getcie łódzkim i tam wstąpił do antyfaszystowskiej organizacji „Lewa Związkowa”, kierowanej przez członków Komunistycznej Partii Polski. W latach 1944–1945 więzień KL Auschwitz-Birkenau, zbiegł w czasie ewakuacji w kwietniu 1945 roku, trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Terezinie, gdzie 8 maja chory na tyfus w stanie agonii doczekał wyzwolenia. W sierpniu 1945 roku przybył na Dolny Śląsk, gdzie był przewodniczącym gminnych, a potem powiatowych struktur Związku Walki Młodych. Od listopada 1945 roku członek egzekutywy Komitetu Powiatowego PPR w Wałbrzychu, a od 1948 roku PZPR. Po dołączeniu do PPR zmienił nazwisko na nieżydowskie – Marian Turski, stosując się w ten sposób do zalecenia działu personalnego Komitetu Centralnego PPR. Był pełnomocnikiem PPR ds. wyborów w powiecie trzebnickim, a także przewodniczącym komisji w sfałszowanym przez komunistyczne władze referendum ludowym w czerwcu 1946 roku. W latach 1946–1949 studiował prawo na Uniwersytecie Wrocławskim, równocześnie był prelegentem Wydziału Propagandy KW PPR we Wrocławiu i pracował w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk we Wrocławiu, a następnie był członkiem egzekutywy Komitetu Międzyuczelnianego PZPR. Znalazł się w składzie trzydziestoosobowej polskiej delegacji na Światowy Kongres w Obronie Pokoju, zorganizowany 19 kwietnia 1949 roku w Pradze. W latach 1949–1951 słuchacz Szkoły Partyjnej przy KC PZPR w Warszawie, a od 1951 do 1956 roku instruktor, a później starszy instruktor w Wydziale Prasy i Wydawnictw, a następnie Wydziale Propagandy i Agitacji KC PZPR. W latach 1956–1957 zastępca redaktora naczelnego „Sztandaru Młodych”. Od 1957 roku publicysta, a w latach 1958–2025 (przez blisko 70 lat) kierownik działu historycznego tygodnika „Polityka”. W marcu 1965 roku uczestniczył w zorganizowanym przez Martina Luthera Kinga marszu przeciw segregacji rasowej na południu USA z Selmy do Montgomery. W okresie 1995–2025 członek, potem wiceprzewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, a od 2009 roku przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, a także członek Komitetu Honorowego Stowarzyszenia Żydowskie Motywy oraz organizowanego przez to stowarzyszenie międzynarodowego festiwalu. Członek Zarządu Głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i Rady Stowarzyszenia prowadzącego Dom Konferencji w Wannsee. Autor siedmiu książek oraz współautor licznych prac zbiorowych i opracowań nt. zbrodni Holakaustu. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Zasługi RFN, Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Wielkiego Księstwa Luksemburga, Krzyżem Kawalerskim I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii, Krzyżem Oficerskim Orderu „Za Zasługi dla Litwy”, Krzyżem Oficerskim Orderu Legii Honorowej, Odznaką Honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, Medalem Wolności Słowa – Medalem Specjalnym za bycie Świadkiem, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Odznaką „Adwokatura Zasłużonym”, wyróżniony Honorową Nagrodą „Kowadła”, Nagrodą Honorową Superbrands przyznawaną „wybitnym osobistościom wpływającym pozytywnie na wizerunek Polski za granicą”, Nagrodą im. Sérgio Vieira de Mello – Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, godnością doktora honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz honorowym obywatelstwem miasta stołecznego Warszawy i miasta Łodzi. Zmarł 18 II 2025.
Prof. Andrzej Strupczewski (1937–2025) – ekspert ds. bezpieczeństwa jądrowego Komisji Europejskiej i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, wiceprezes Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN, Rzecznik ds. Energetyki Jądrowej Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Świerku, autor obliczeń osłon reaktora MARIA. Absolwent Wydziału Konstrukcyjnego Politechniki Warszawskiej ze specjalnością energetyka jądrowa, specjalista w obliczeniach i pomiarach cieplno-przepływowych. Miał znaczący udział w podnoszeniu mocy reaktora EWA od 2 do 10 MW. Badał bezpieczeństwo elektrowni jądrowych w Armenii, Bułgarii, w Czechach, na Węgrzech i w Słowacji, prowadził misje Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej do oceny bezpieczeństwa elektrowni na Węgrzech i w Czechach. Jeden z czterech fachowców międzynarodowych powołanych do oceny najnowszych reaktorów III generacji proponowanych dla Wielkiej Brytanii przeprowadzonej przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej na zlecenie brytyjskiego dozoru jądrowego. W latach 2011–2012 przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku. Autor pięciu książek i ok. trzystu prac na temat energetyki jądrowej. Uzyskał sześć patentów i świadectw wynalazczych. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 18 II 2025.
Prof. Jan Eugeniusz Krysiński (1935–2025) – specjalista w zakresie mechaniki płynów i badaniach maszyn przepływowych, profesor nauk technicznych, rektor Politechniki Łódzkiej przez cztery kadencje. Absolwent Politechniki Łódzkiej. Zawodowo związany z macierzystą uczelnią, na której uzyskał kolejno stopnie i tytuły naukowe. W 1991 roku został profesorem zwyczajnym. Od 1987 do 1990 roku dziekan Wydziału Mechanicznego, a w latach 1990–1996 i 2002–2008 rektor Politechniki Łódzkiej. Specjalizował się w badaniach turbin, łożysk gazowych, energii odnawialnej, opublikował ponad 80 prac naukowych. W 2009 roku bez powodzenia ubiegał się o mandat deputowanego do Parlamentu Europejskiego z list Platformy Obywatelskiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Komandorskim i Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, papieskim Krzyżem „Pro Ecclesia et Pontifice, francuskimi Krzyżami Kawalerskimi Orderu Palm Akademickich i Legii Honorowej, a także Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi. Doktor honoris causa University of Strathclyde w Glasgow, Państwowego Uniwersytetu Politechnicznego w Sankt Petersburgu, Université Jean Moulin Lyon III, Coventry University i Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Zmarł 19 II 2025.
Kpt Maria Szypowska ps. „Myszka” (1930–2025) – żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego. W czasie okupacji niemieckiej uczyła się na tajnych kursach organizowanych w przedwojennej Szkole Leonii Rudzkiej w Warszawie. Podczas powstania była żołnierzem w IV Zgrupowaniu „Gurt” w I Obwodzie „Radwan” Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Służyła w Szpitalu Polowym przy ul. Złotej 58, gdzie pomagała rannym powstańcom. Angażowała się również w działalność kuchni Rady Głównej Opiekuńczej oraz w akcję „Pomoc Żołnierzom”. Zmarła 19 II 2025.
Tadeusz Grabowski (1921–2025) – artysta ludowy, lutnik, poeta, kompozytor, muzyk, śpiewak. Samouk, edukację przerwał w gimnazjum i zajął się pomocą w gospodarstwie. W międzyczasie skonstruował samodzielnie swoje pierwsze skrzypce. Ćwiczył ze słuchu melodie ludowe, z czasem też poznał nuty. Zajął się też lutnictwem. W latach PRL-u zaangażował się politycznie i patriotycznie, tworząc m.in. utwory: „Pieśń rolników”, „Pieśń 1000-lecia”, „Katyński las”, „Los Solidarności”. W 2010 roku ukazał się tomik jego wierszy i pieśni patriotycznych Polsko, moja Ojczyzno, który wydało Stowarzyszenie „Wizna 1939”. Był laureatem nagrody starosty łomżyńskiego za całokształt dokonań w dziedzinie kultury. Zmarł 21 II 2025.
Włodzimierz Jan Zakrzewski (1946–2025) – grafik, rysownik, malarz i autor filmów poświęconych sztuce i architekturze. Absolwent Wydziału Malarstwa i Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Studiował malarstwo w pracowni Juliusza Studnickiego i Krystyny Łady-Studnickiej, a kompozycję w pracowni Romana Owidzkiego. W latach 1981–2000 mieszkał i pracował w USA, był także rezydentem na krótkoterminowych pobytach w Amsterdamie na zaproszenie Stedelijk Museum i de Pont Foundation oraz w Berlinie na zaproszenie Künstlerhaus Bethanien. Po 2000 roku zamieszkał na stałe w Warszawie. Jego dzieła znalazły swoje miejsce w prestiżowych kolekcjach na całym świecie, takich jak: Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Brooklyn Museum w Nowym Jorku czy De Pont Foundation w Tilburgu. Prezentował swoje prace na licznych wystawach w renomowanych galeriach, m.in.: Marian Goodman Gallery w Nowym Jorku, Galerie Artek w Helsinkach czy Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie, ale także w galeriach Londynu, Hagi, Düsseldorfu, Bochum i Berlina. Zmarł 22 II 2025.
Bp Zdzisław Tranda (1925–2025) – duchowny ewangelicko-reformowany, superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w PRL i Rzeczpospolitej Polskiej z tytułem biskupa. Absolwent Wydziału Teologii Uniwersytetu Warszawskiego. Był duszpasterzem w wielu parafiach, w latach 1990–1993 prezesem Polskiej Rady Ekumenicznej. W 1993 roku, ustępując z urzędu prezesa, dokonał surowego rozrachunku z przeszłością. Uznał, że błędem było poparcie PRON w 1982 roku, a poparcie stanu wojennego było wyrazem słabości oraz braku odwagi. Był przewodniczącym Komitetu Krajowego Towarzystwa Biblijnego w Polsce i prezesem Stowarzyszenia DEOrecordings. Odznaczony Medalem Polonia Mater Nostra Est i laureat Nagrody Polskiej Rady Ekumenicznej. Zmarł 24 II 2025.
Bp Kazimierz Romaniuk (1927–2025) – pierwszy biskup diecezji warszawsko-praskiej, profesor nauk biblijnych, autor samodzielnego tłumaczenia Biblii z języków oryginalnych. Podczas wojny pobierał nauki na tajnych kompletach gimnazjalnych „Przyszłość” w Warszawie, brał udział w Powstaniu Warszawskim, a po jego upadku był internowany w obozie w Pruszkowie, z którego zbiegł. Absolwent studiów filozoficzno-teologicznych na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego i Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk abp. Stefana Wyszyńskiego, prymasa Polski. Po doktoracie na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego studiował na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie i École biblique et archéologique française w Jerozolimie, gdzie uzyskał drugi doktorat. Tytuł naukowy profesora nadano mu w 1971 roku. Od 1953 roku był zatrudniony na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził też zajęcia w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie, którego był rektorem w latach 1971–1982. Wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1966 roku wszedł w skład Międzynarodowego Stowarzyszenia Nowotestamentalistów Studiorum Novi Testamenti Societas. W latach 1975–1978 był członkiem komitetu wykonawczego tego gremium. Dokonał samodzielnego tłumaczenia Pisma Świętego z języków oryginalnych, które wydał pod tytułem Biblia warszawsko-praska. Uczestniczył w przygotowaniu ekumenicznego przekładu Nowego Testamentu i Psalmów. Od 1982 roku biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, a od 1992 roku biskup ordynariusz nowo utworzonej diecezji warszawsko-praskiej. W 2004 roku Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa. W Episkopacie Polski był wiceprzewodniczącym Komisji ds. Wydawnictw Katolickich, wszedł w skład Rady Naukowej, Komisji ds. Nauki Katolickiej i Komisji ds. Seminariów Duchownych i przewodniczącym Podkomisji ds. Pisma Świętego. Był też współprzewodniczącym Komisji Wspólnej ds. Fakultetów Papieskich, Podkomisji Państwowo-Kościelnej ds. Seminariów i Państwowej Komisji Kodyfikacyjnej ds. Ustawy o Szkolnictwie Wyższym, a w 1965 roku został członkiem-przedstawicielem Episkopatu w Światowej Federacji Apostolatu Biblijnego, w którym to gremium w latach 1971–1977 pełnił funkcję członka zarządu. Laureat nagrody Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich oraz nagrody głównej Feniks Stowarzyszenia Wydawców Katolickich. Odznaczony Medalem Pamiątkowym „Pro Masovia” i wyróżniony honorowym obywatelstwem Otwocka, Radzymina i Mińska Mazowieckiego. Zmarł 25 II 2025.
Janusz Roszkowski (1928–2025) – dziennikarz, dyplomata, ambasador w Królestwie Danii, były prezes Polskiej Agencji Prasowej. Podczas II wojny światowej pracował jako tokarz w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Łapach. Od września 1947 roku należał do Polskiej Partii Robotniczej, a następnie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jeszcze podczas studiów skierowany został przez partię do pracy w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie pracował w latach 1949–1953. W 1951 roku ukończył Akademię Nauk Politycznych w Warszawie. W 1953 roku podjął pracę w Polskiej Agencji Prasowej. W latach sześćdziesiątych był korespondentem w Berlinie i kierownikiem oddziału PAP w Bonn. W latach 1971–1986 zastępca członka KC PZPR, był delegatem na VI, VII i VIII Zjazd PZPR. Od 1971 do 1986 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego PAP, a w latach 1986–1989 był przewodniczącym Komitetu ds. Radia i Telewizji, w 1986 roku został członkiem Prezydium Rady Obywatelskiej Budowy Pomnika Szpitala Centrum Zdrowia Matki Polski. Po wyborach 1989 roku mianowany ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym w Królestwie Danii (pełnił tę funkcję do 1991 roku). Odznaczony Odznaką „Za zasługi dla rozwoju prasy polskiej” i Odznaką Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Zmarł 25 II 2025.
Witold Liszkowski (1954–2025) – artysta sztuk wizualnych, zajmował się malarstwem, rysunkiem, happeningami i działaniami intermedialnymi. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu – grafiki pod kierunkiem Jana Jaromira Aleksiuna i malarstwa u Konrada Jarodzkiego. W latach 1977–1980 działał w grupie twórczej „Sztuka i Teoria”, łącząc praktykę artystyczną z refleksją natury filozoficznej. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Zarządu Województwa Dolnośląskiego. W latach 1977–2006 prowadził autorskie wykłady w Wyższym Studium Fotografii AFA we Wrocławiu, w latach 2006–2009 na wrocławskiej ASP. Od 2004 roku członek Zarządu Związku Polskich Artystów Plastyków Okręgu Wrocławskiego. Od 1995 roku tworzył cykle malarskie i rysunkowe Struktury osobiste, Multistruktury, instalacje malarskie Pokoje sztuki oraz pokazy i projekcje multimedialne, m.in. Sztuka zjawiskowa i inne. Autor ponad osiemdziesięciu indywidualnych wystaw i pokazów multimedialnych w Polsce i za granicą. Uczestniczył w wielu festiwalach artystycznych, m.in. takich jak: Festiwal Teatru Otwartego, Międzynarodowy Festiwal Oratoryjno-Kantatowy Wratislavia Cantans, Nowe Horyzonty czy Dolnośląski Festiwal Sztuki. Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Złotą Odznaką ZPAP, Medalem im. Andrzeja Wróblewskiego oraz uhonorowany nagrodami Prezydenta Wrocławia i Marszałka Województwa Dolnośląskiego. Zmarł 25 II 2025.
Marek Grabowski (1961–2025) – aktor teatralny i filmowy, wieloletni opiekun i reżyser grupy teatralnej „Pokolenie”. Grał m.in. w Teatrze im. Osterwy w Lublinie, Teatrze Powszechnym w Łodzi, Teatrze Polskim w Bielsko-Białej i Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach. Występował na dużym ekranie i w serialach, użyczał głosu w filmach animowanych. Znany z ról w serialach: Klan, Plebania, Kasia i Tomek, Na Wspólnej, Pensjonat pod Różą, Kryminalni czy w filmie Smoleńsk. Razem z grupą „Pokolenie” stworzył wiele cenionych inscenizacji wystawianych na deskach sceny Opolskiego Centrum Kultury oraz na licznych przeglądach i konkursach. Zmarł 26 II 2025.
Ryszard Pawlak (1941–2025) – kolarz, trener kolarstwa oraz biznesmen związany z kolarstwem. Karierę zawodniczą rozpoczął w 1957 roku, w wieku niemal 16 lat. Znany z występów w krajowych oraz międzynarodowych zawodach. Kilkukrotnie brał udział w Wyścigu Pokoju. Po zakończeniu kariery zawodniczej w 1966 roku, został trenerem w klubie „Stomil” Poznań, gdzie przez 19 lat wyszkolił około 500 zawodników, w tym wielu mistrzów świata, jak np. Janusz Kowalski, który w 1974 roku sięgnął po złoto w Montrealu, czy zwycięzców Tour de Pologne. Zmarł 26 II 2025.
Prof. Stanisław Gebhardt (1928–2025) – polityk, ekonomista, publicysta, działacz społeczny, kawaler Orderu Orła Białego. W latach 1941–1943 harcerz Szarych Szeregów, a od 1943 roku żołnierz Armii Krajowej. Od 1944 roku więzień Gestapo, przetrzymywany w więzieniu w Montelupich oraz w obozach koncentracyjnych Gross-Rosen i Mauthausen. Po zakończeniu wojny wrócił do Polski, zdał tzw. „małą maturę” i wyjechał do Włoch, gdzie w Trani został wcielony do Wojska Polskiego, z którym dotarł do Wielkiej Brytanii. W ramach 2. Korpusu Polskiego od 1946 roku do demobilizacji w 1948 roku, włączony był w Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia oraz pobierał nauki w ramach polskiego obozu. W 1948 roku zdobył polskie świadectwo dojrzałości. Absolwent ekonomii na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie oraz kursów zarządzania przedsiębiorstwami w City University London. Zaliczył też nauki polityczne i społeczne na paryskiej Sorbonie. Angażował się w działalność polskich organizacji na wychodźstwie, m.in.: Związku Studentów Polskich, Związku Młodych Unii Federalnej Europy, Związku byłych żołnierzy AK, Macierzy Szkolnej w Anglii, Grupy „Merkuriusza”, Rady Polaków we Włoszech i Klubu Polskiego w Rzymie. W latach 1951–1954 pracował dorywczo jako asystent jednego z dyrektorów firmy Foldex, wydawcy map samochodowych. W czasie pobytu w Paryżu w latach 1954–1956 uczestniczył w projekcie zorganizowania gospodarki finansowej Wietnamu. Od 1955 roku współpracował z polską sekcją „Voice of America”. W latach 1956–1967 zajmował się doradztwem ekonomicznym w zakresie inwestycji w Ameryce Łacińskiej. Od 1963 do 1972 roku był dyrektorem w Międzynarodowej Fundacji Solidarności w Rzymie, a od 1964 roku dyrektorem polskiego wydawnictwa emigracyjnego „Odnowa”, które wydało ok. 80 tytułów. W latach 1954–1985 członek władz Stronnictwa Pracy na uchodźstwie, a od 1951 do 1953 roku członek Parlamentu Młodzieży Europejskiej. Działał w Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów i współorganizował Radę Polityczną Młodzieży NATO. Od 1962 do 1973 roku wchodził w skład władz Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów. W latach 1990–1995 wiceprezes Chrześcijańsko-Demokratycznej Unii Europy Środkowej w Bratysławie, a od 1991 do 1995 roku wiceprezes Światowej Unii Chrześcijańskich Demokratów w Brukseli. Współpracował m.in. z Robertem Schumanem, a jako członek Parlamentu Młodzieży Europejskiej spotykał się z Konradem Adenauerem. Po powrocie do Polski, w latach 1990–1994 działał w reaktywowanym Stronnictwie Pracy jako wiceprezes. W latach 1995–1998 członek i wiceprezes Ruchu Odbudowy Polski, a od 2015 roku członek Prawa i Sprawiedliwości. Powołany przez ministra Piotra Glińskiego w 2020 roku na przewodniczącego Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, pełnił tę funkcję do 2024 roku, kiedy to decyzją minister Hanny Wróblewskiej instytucja ta zmieniła nazwę na Instytut Myśli Politycznej im. Gabriela Narutowicza i powołane zostały jej nowe władze. Od 2016 roku, przez dwie czteroletnie kadencje, był członkiem Rady Programowej Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu. Awansowany na stopień podporucznika Wojska Polskiego i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. Odznaczony ponadto: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, komandorią Orderu Zasługi Bernardo O’Higginsa (Chile), Orderu Simona Bolivara (Wenezuale), Orderu Zasługi Republiki Włoskiej, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska Polskiego Zagranicą i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Honorowy Obywatel Dolnego Śląska. Zmarł 27 II 2025.
Maria Wanke-Jerie
Małgorzata Wanke-Jakubowska
