NIEOBECNI. Znani Polacy, którzy odeszli w październiku 2024 r.
NIEOBECNI to lista osób, które zmarły w ostatnim czasie, przygotowywana od 2016 r. przez siostry bliźniaczki Małgorzatę WANKE-JAKUBOWSKĄ i Marię WANKE-JERIE. Zmarli w październiku 2024 r.
Coroczne podsumowanie – najpełniejsze tego rodzaju zestawienie w Polsce – publikowane jest na TwitterTwins.pl z okazji Zaduszek. Jest to subiektywny wybór Autorek, który zawiera każdego roku kilkaset nazwisk osób znanych z działalności publicznej w wymiarze ogólnopolskim wraz z krótkimi notkami biograficznymi i zdjęciami portretowymi. Dla „Gazety na Niedzielę” Autorki udostępniają informacje o tych, którzy odeszli w ostatnim miesiącu.
Każde odejście zawsze jest przedwczesne, zwłaszcza gdy śmierć przychodzi znienacka i zabiera osobę młodą, aktywną, w sile wieku.
Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą…
Pamiętajmy o nieobecnych, bo póki trwa pamięć, oni są wśród nas.
Ofiarujmy też za nich modlitwę: Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie!
Zmarli w październiku 2024 r.
Andrzej Makowiecki (1938–2024) – łódzki pisarz, muzyk, reporter i scenarzysta, a także dziennikarz związany z „Expressem Ilustrowanym”. Absolwent Państwowej Szkoły Muzycznej w Łodzi. W 1968 roku ukończył studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1964 roku wydana została napisana wspólnie z Andrzejem Brychtem jego opowieść publicystyczna o ziemiach zachodnich Boss. Jako dziennikarz i publicysta pracował w czasopiśmie „Odgłosy”, był członkiem zespołu redakcyjnego „Polityki” oraz współpracownikiem m.in. „Kultury”, „Tygodnika Kulturalnego”, „Dookoła Świata”. Autor powieści, m.in.: Rapier Napoleona inspirowanej życiem i twórczością Romana Polańskiego, Powrót Wabiszczura, Król Manhattanu, Noc saksofonów, Co dzień bliżej nieba (sfilmowana w 1983 roku), Pięćdziesiąt melonów, Kwadrans Śpiącej Królewny, Dubler sobowtóra, Krucjata Nikodema Dyzmy, Wino i krew oraz bestsellerowej książki-reportażu o piłkarskich mistrzostwach świata w 1982 roku: Nerwy, radość, zwątpienie, zwycięstwo. W 1979 roku przebywał w Hiszpanii jako stypendysta tamtejszego rządu. Wynikiem tego pobytu była powieść Nie ma pociągów do Barcelony. Wydał tomy reportaży i opowiadań: Przepis na wymianę twarzy, Enklawa przy ulicy Wschodniej, Dłonie i pięści, Miraże i złoto. We wrześniu 2011 roku ukazała się jego autorstwa biografia Michała Urbaniaka, jazzmana i przyjaciela, zatytułowana Ja, Urbanator. Zdobył pierwszą nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Literackim ogłoszonym przez tygodnik „Sportowiec” w 1969 roku. Jest autorem trzytomowego dzieła pod tytułem Ziemia nawrócona, w której w szerokiej panoramie miasta ukazane są wszelkie dobre i złe aspekty życia łódzkiej metropolii. Zmarł 1 X 2024.
Antoni Danisz (1936–2024) – trener podnoszenia ciężarów, pracował m.in. w PKOL z kandydatami do kadry olimpijskiej. Trenował ciężarowców HKS Szopienice, Herkulesa Warszawa czy RKS Ursus. Przez lata związany był też z Ostrołęką: z klubami WLKS Ziemia Kurpiowska, Narew Ostrołęka, Tytan Ostrołęka i UKS Atleta Ostrołęka. Pasjonat podnoszenia ciężarów, starał się uczestniczyć w wydarzeniach dotyczących swojej ukochanej dyscypliny sportu. Zmarł 1 X 2024.
Zbigniew Polakowski (1952–2024) – wiceprezes Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, od ponad dekady zasiadał w zarządzie PZLA, odpowiadając za sferę rozwoju obiektów, szef Komisji Obiektów i Urządzeń PZLA, przez lata związany KS Sprint Bielsko-Biała. Zmarł 4 X 2024.
Jerzy Molga (1933–2024) – aktor teatralny filmowy i dubbingowy, związany ze stołecznymi teatrami Ateneum, Ludowym, Nowym i Rozmaitości, wcześniej również z teatrami lalek w Łodzi i w Warszawie. Absolwent Wydziału Aktorskiego warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Zagrał w 19 filmach i serialach telewizyjnych oraz podkładał głos w ponad pięćdziesięciu produkcjach filmowych. Zmarł 4 X 2024.
Kordian Jajszczok (1950–2024)) – hokeista, olimpijczyk, grał na pozycji obrońcy. Reprezentował barwy GKS Katowice, Zagłębia Sosnowiec, austriackiego SV Kitzbühel i EHC niemieckiego Eslingen. Cztery razy zdobywał tytuł mistrza Polski w 1970, 1980, 1981 i w 1983 roku oraz trzy razy wicemistrza w 1969, 1979 i 1984 roku. W polskiej lidze rozegrał ok. 500 meczów. W reprezentacji Polski wystąpił 15 razy. Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Innsbrucku w 1976 roku oraz w mistrzostwach świata w 1976 roku w Katowicach, gdzie zajął 7. miejsce. Zmarł 5 X 2024.
Gen. Zbigniew Powęska (1965–2024) – generał brygady, szef Zarządu Logistyki P4 SGWP w latach 2019–2021, pełnił służbę w wojsku ponad 30 lat. Służbę rozpoczął w 1988 roku jako dowódca plutonu zmechanizowanego w 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej, w której na różnych stanowiskach służył do 1994 roku. Następnie przeniósł się do 1. Warszawskiej Brygady Pancernej jako zastępca szefa sztabu, a w latach 1998–1999 – szef szkolenia i zastępca dowódcy brygady. W latach 1998–2011 pełnił służbę w Żandarmerii Wojskowej, m.in. jako szef sztabu oraz zastępca Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej. Przez rok, od 2015 do 2016 roku, pełnił funkcję dyrektora Wojskowego Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji, a do 2019 roku był szefem sztabu, a także zastępcą szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. W lipcu 2019 roku został szefem Zarządu Logistyki – P4 Sztabu Generalnego WP. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem Za Zasługi dla Obronności Kraju, Wojskowym Krzyżem Zasługi oraz srebrnym medalem Za Długoletnią Służbę i złotym medalem Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny. Zmarł 5 X 2024.
Prof. Tadeusz Kudłacz (1949–2024) – profesor nauk ekonomicznych, związany m.in. z Akademią Nauk Stosowanych w Nowym Sączu i Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie, jeden z największych, polskich autorytetów w dziedzinie rozwoju regionalnego i lokalnego. Autor ponad 170 prac naukowych i wielu ekspertyz wykonywanych dla władz publicznych w zakresie polityki regionalnej i lokalnej oraz strategii rozwoju. Współtwórca i wieloletni przewodniczący Zespołu zadaniowego KPZK PAN ds. kierunku Gospodarka Przestrzenna oraz inicjator Unii Uczelni Rzecz Rozwoju Kierunków Studiów w Zakresie Gospodarowania Przestrzenią. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Rozwoju Miast, był członkiem Prezydium Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, dziekanem Wydziału Nauk Ekonomicznych Akademii Nauk Stosowanych w Nowym Sączu oraz przewodniczącym Zespołu Wykonawczego Unii Uczelni na Rzecz Rozwoju Kierunków Studiów w Zakresie Gospodarowania Przestrzenią. Zmarł 7 X 2024.
Elżbieta Uzdańska (1947–2024) – wieloletnia reportażystka i dziennikarka Radia dla Ciebie, autorka takich audycji jak Kontrowersje, Kwadrans Warszawski czy Jest Sprawa, matka pisarza i poety Grzegorza Uzdańskiego. W RDC prezentowała także najciekawsze reportaże z regionalnych rozgłośni Polskiego Radia. Stworzyła też cykl reportaży radiowych ukazujący problemy społeczności romskiej w Polsce. W 75. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego razem z Jerzym Chodorkiem przygotowała audycję Prawie dziadek ukazujący historię stolicy poprzez osobiste losy ludzi. Ukończyła socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. W 2019 roku została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarła 9 X 2024.
Prof. Andrzej Lewiński (1953–2024) – lekarz, endokrynolog, profesor nauk medycznych, w latach 2002–2008 rektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Łodzi. W 1981 roku uzyskał stopień doktora, pięć lat później habilitował się, a w 1992 roku otrzymał tytuł profesora nauk medycznych. specjalizował się w dziedzinie chorób wewnętrznych i endokrynologii. Od 1978 roku związany z Instytutem Endokrynologii Akademii Medycznej w Łodzi, następnie z Zakładem Endokrynologii Doświadczalnej i Diagnostyki Hormonalnej, obejmując w nim w 1984 roku kierownictwo Samodzielnej Pracowni Tyreologii. W latach 1994–2003 kierował Zakładem Tyreologii. W latach 1997–2000 dyrektor Departamentu Nauki i Kształcenia w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1993 do 1999 roku kierował Polskim Towarzystwem Endokrynologicznym był też szefem międzynarodowych towarzystw endokrynologicznych i redaktorem naczelnym „Endokrynologii Polskiej”, a także konsultantem krajowym w dziedzinie endokrynologii. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 9 X 2024.
Leszek Moczulski (1930–2024) – dziennikarz, publicysta, polityk, historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, działacz opozycji w okresie PRL, wielokrotnie aresztowany, łącznie przez około sześć lat z przyczyn politycznych więziony. Współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, założyciel i wieloletni przywódca Konfederacji Polski Niepodległej, poseł na Sejm I i II kadencji. Używał pseudonimów: Lem, Leszek Karpatowicz, Natalia Naruszewicz, Rt., Robert Trzywdar. W 1946 roku działał w młodzieżowej Podziemnej Zbrojnej Organizacji Młodzieżowej w Sopocie. W latach 1947–1948 należał do Związku Walki Młodych. W 1948 roku wstąpił do PZPR. Dwa lata później został usunięty z partii za popieranie Władysława Gomułki. W latach 1950–1957 był dziennikarzem w wielu stołecznych gazetach, m.in.: „Trybunie Ludu”, „Wsi”, „Życiu Warszawy” i „Dookoła świata”. W tym czasie redagował także pisma zakładowe, takie jak: „Komunard” i „Budujemy Trakt Starej Warszawy”. W 1952 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. W 1957 roku aresztowany za przekazywanie prasie zachodniej informacji na temat sytuacji wewnętrznej w PRL. W 1958 roku Sąd Wojewódzki orzekł, że jest niewinny, dzięki czemu wyszedł z aresztu. Krótko pracował w Telewizji Polskiej, po czym otrzymał dwuletni zakaz wykonywania pracy dziennikarskiej. W latach sześćdziesiątych nawiązał liczne kontakty z przedstawicielami przedwojennego środowiska piłsudczykowskiego, m.in. z gen. Romanem Abrahamem. Od 1961 roku kierował działem historycznym tygodnika „Stolica”, a w latach 1962–1970 był kierownikiem Akcji Historycznej. W latach siedemdziesiątych XX wieku był jawnym działaczem tzw. konwentu, a zarazem członkiem tajnej komórki „Romb”, będącej kierownictwem nurtu niepodległościowego Współzałożyciel powstałego w marcu 1977 roku Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz redaktor pisma „Opinia”. Poddawany represjom; łącznie zatrzymano go ok. 250 razy. We wrześniu 1979 roku założył własną partię polityczną pod nazwą Konfederacja Polski Niepodległej. W 1980 roku aresztowany. Dwa lata później skazano go na siedem lat więzienia. Zwolniony na mocy amnestii w 1984 roku W kolejnym procesie w 1985 roku skazany na cztery lata, zwolniony w 1986 roku. W 1990 roku kandydował w wyborach prezydenckich, zajmując ostatnie miejsce spośród kandydatów. W 1998 roku przeszedł na emeryturę. Autor licznych programów i broszur politycznych z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych: „Program 44”, „Rewolucja bez rewolucji”, „Walka strajkowa w Polsce – rok 1980”, „III Rzeczpospolita. Zarys ustroju politycznego”, „Krajobraz przed bitwą” oraz książek historycznych, m.in.: Szpony czarnego orła, Dylematy. Wstęp do historii politycznej Europy Zachodniej 1945–1970, Wojna polska 1939, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Narodziny Międzymorza. W 2006 roku Sąd Lustracyjny prawomocnie orzekł, że Moczulski współpracował z SB od 1969 roku do kwietnia 1977 roku, co zataił w swoim oświadczeniu lustracyjnym. W 2008 roku Sąd Najwyższy uznał Moczulskiego za kłamcę lustracyjnego. Trzy lata później Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uwzględnił skargę Moczulskiego. W 2012 roku Sąd Najwyższy, powołując się na wyrok ETPCz, uchylił orzeczenia wobec Moczulskiego. Sprawę przekazano Sądowi Okręgowemu w Warszawie. Zmarł 10 X 2024.
Adam Łaszyn (1967–2024) – dziennikarz radiowej Trójki, „Życia Warszawy” i „Expressu Wieczornego”. W 1998 roku przeszedł do branży PR. Doradzał firmom, instytucjom, partiom politycznym. Był uważany za ojca sukcesu wyborczego Platformy Obywatelskiej w 2007 roku. Tworzył też strategie komunikacyjne m.in. dla Coca-Cola, Danone, DKMS, Goodyear, Philip Morris, PLL LOT, Velux, KPRM i członków władz RP. Był współzałożycielem i wiceprezesem Stowarzyszenia Agencji Public Relations. Ostatnio prezesował Alert Media Communications. Zmarł 11 X 2024.
Abp Edward Ozorowski (1941–2024) – arcybiskup senior archidiecezji białostockiej, profesor nauk teologicznych, rektor Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku w latach 1979–1992, biskup pomocniczy w Białymstoku w latach 1979–2006, arcybiskup metropolita białostocki w latach 2006–2017. W 1964 roku wyświęcony na księdza, w latach 1964–1970 studiował teologię dogmatyczną na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, doktorat uzyskał na KUL, habilitował się na Akademii Teologii Katolickiej. W 1970 roku został adiunktem w Katedrze Dogmatyki Spekulatywnej na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, od 1978 roku docent, od 1987 roku profesor nadzwyczajny, a od 1994 roku profesor zwyczajny. Należał do Komisji Bibliograficznej, a w latach 1974–1978 pełnił funkcję rzecznika dyscyplinarnego. W 1970 roku został wykładowcą eklezjologii w Diecezjalnym Ośrodku Kształcenia Soborowego w Białymstoku, od 1974 roku pracował w wyższym seminarium duchownym w Białymstoku, a w latach 1979–1992 pełnił funkcję rektora. Był też pracownikiem naukowym: Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytetu w Białymstoku, Wyższego Seminarium Duchownego w Sankt Petersburgu oraz Papieskiego Wydziału Teologicznego – Sekcji św. Jana Chrzciciela w Warszawie. W latach 1999–2012 był kierownikiem Międzywydziałowej Katedry Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku. Święcenia biskupie otrzymał 29 kwietnia 1979 w prokatedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku, od 1979 roku sprawował w diecezji urząd wikariusza generalnego oraz moderatora Archidiecezjalnego Ośrodka Formacji Duchowieństwa w Białymstoku oraz został kanonikiem gremialnym Kapituły Metropolitalnej Wileńskiej i Białostockiej. W 1991 roku objął funkcję promotora synodu archidiecezjalnego. Przewodniczył Archidiecezjalnemu Komitetowi Przygotowania Wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Białymstoku w 1991. W 2006 roku wybrany na administratora archidiecezji po przeniesieniu arcybiskupa Wojciecha Ziemby do archidiecezji warmińskiej. 21 października 2006 roku papież Benedykt XVI mianował go arcybiskupem metropolitą białostockim, a 12 kwietnia 2017roku papież Franciszek przyjął jego rezygnację ze sprawowania urzędu arcybiskupa metropolity białostockiego. W strukturach Episkopatu Polski w latach 1978–1982 był wiceprzewodniczącym Komisji ds. Realizacji Uchwał Soboru Watykańskiego II, a w latach 1982–1997 współprzewodniczącym Komisji Mieszanej ds. Ekumenizmu. W 1996 został członkiem Komisji Nauki Wiary i Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Ponadto wszedł w skład Zespołu ds. Sanktuariów w Polsce i Rady Naukowej. Z ramienia Episkopatu Polski w 2005 uczestniczył w XI Zebraniu Zwyczajnym Synodu Biskupów w Watykanie. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku, laureat nagrody indywidualnej Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zmarł 12 X 2024.
Prof. Janusz Sosnowski (1947–2024) – scenograf telewizyjny i filmowy, profesor PWSTviT w Łodzi i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Debiutował jako scenograf filmem krótkometrażowym Za ciosem. Autor scenariuszy takich filmów i seriali jak Syberiada polska, Ranczo, Wyspa skazańców, Karol. Człowiek, który został papieżem, Kto nigdy nie żył…, Kasia i Tomek, Quo vadis, Aberdeen, Pestka, Kingsajz, Seksmisja, Dom wariatów, Klincz. W kategorii najlepszy scenariusz nagrodzony w2001 roku Orłem Polskiej Akademii Filmowej za Quo vadis i za Wrota Europy w 2000 roku. Za scenografię otrzymał też nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Brukseli za Kingsajz, film ten otrzymał również nagrodę za scenografię na FPFF w Gdyni w 1988 roku, a Seksmisja naFPFF Gdańsk w 1984 roku. Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 13 X 2024.
Prof. Stefan Jakobielski (1937–2024) – polski historyk, archeolog, filolog, epigrafik. Jeden z pionierów nu biologii. Uczestnik badań archeologicznych w Faras, Tell Atrib, Palmyrze, Deir El-Bahari i Qasr Ibrim, kierownik prac prowadzonych w Starej Dongoli. Od początku lat sześćdziesiątych XX wieku brał udział w badaniach wykopaliskowych w Faras prowadzonych przez prof. Kazimierza Michałowskiego. Od 1961 roku uczestniczył w misji jako koptolog, zajmując się dokumentacją i opracowywaniem inskrypcji. Brał udział w kluczowych pracach na stanowisku w Faras – odkryciu katedry z malowidłami na przełomie lat 1961 i 1962 oraz kolejnych dwóch ekspedycjach: 1962/1963 i 1963/1964, uczestnicząc przy transferze malowideł ze ścian katedry i dokumentacji znalezisk, prezentowanych obecnie w Galerii Faras im. Kazimierza Michałowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie. W latach 1974–2002 pełnił funkcję kierownika Pracowni Nubiologii w Zakładzie Archeologii Śródziemnomorskiej PAN (obecnego IKŚiO PAN), jednocześnie kierował Pracownią Dokumentacji Architektoniczno-Archeologicznej. Od 1974 do 1989 roku wykładał na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W latach 2006–2009 prowadził zajęcia z archeologii w Wyższej Szkole Teologiczno-Humanistycznej w Podkowie Leśnej. Pracownik Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk (IKŚiO PAN). Autor licznych publikacji i wieloletnim redaktorem serii wydawniczych, m.in. Nubia, Études et Travaux, Nubica et Aethiopica i Bibliotheca nubica oraz od 2005 roku współredaktor czasopisma „Gdańsk Archaeological Museum African Reports”. Jeden z inicjatorów założonego w 1972 Międzynarodowego Towarzystwa Nubiologicznego, w okresie 1978–1986 pełnił funkcję członka zarządu. W 1980 roku został członkiem korespondentem niemieckiego Instytutu Archeologicznego, należał także do International Association of Egyptologists. W roku 2002 roku otrzymał najwyższe sudańskie odznaczenie przyznawane cudzoziemcom: Order Dwóch Nilów z Gwiazdą. Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski. Wraz z Bogdanem Żurawskim otrzymał z rąk dyrektora Sudańskiej Służby Starożytności medal za zasługi w ratowaniu dziedzictwa kulturowego. Obaj zostali także uhonorowani przez władze prowincji Dongola (Medżlis) dyplomami za zasługi w badaniach lokalnego dziedzictwa. Zmarł 14 X 2024.
Leszek Szaruga właśc. Aleksander Wirpsza (1946–2024) – poeta, prozaik, eseista, tłumacz poezji niemieckiej, rosyjskiej i ukraińskiej, wykładowca uniwersytecki – historyk literatury i krytyk literacki. Ukończył studia na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1968 roku był zatrzymany i aresztowany podczas wydarzeń marcowych. Wtedy przybrał pseudonim Leszek Szaruga. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych był redaktorem pism drugiego obiegu, takich jak „Puls”, „Wezwanie”. W latach 1979–1989 współpracował z sekcją polską Radia Wolna Europa, pod pseudonimami: Jan Krajnik, Krzysztof Powoski. Od 1979 roku współpracował z „Kulturą”, 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. W latach 1987–1990 mieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie współpracował z sekcjami polskimi BBC oraz Deutsche Welle oraz czasopismami emigracyjnymi. Od przyjazdu na stałe do kraju w roku 2003 wykładowca Uniwersytetu Szczecińskiego, Częstochowskiej WSP, Uniwersytetu Warszawskiego. Redaktor pism „Nowaja Polsza” oraz „Przegląd Polityczny”. Laureat Nagrody Kościelskich (1986) oraz nagrody literackiej „Kultura” (1999). W 2000 otrzymał habilitację na Uniwersytecie Adama Mickiewicza na podstawie rozprawy Państwo – historia – literatura. W czerwcu 2009 roku otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Członek Stowarzyszenia Pracowników, współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Zmarł 15 X 2024.
Witold Kruczek-Abuładze ps. „Kruk” (1922–2024) – żołnierz Armii Krajowej i Powstania Warszawskiego, wybitny fizyk, autor wielu podręczników, wykładowca akademicki, tłumacz literatury naukowej z zakresu fizyki, jeszcze w wieku 100 lat udzielał korepetycji uczniom i studentom. Studiował na Politechnice Łódzkiej na tzw. kursie wstępnym, a następnie na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, gdzie był wieloletnim wykładowcą Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej, w tym w latach 1978–1981 zastępcą dyrektora Instytutu Fizyki ds. dydaktycznych. Zmarł 17 X 2024.
Wanda Bortkiewicz ps. „Basia” z domu Czyżewska (1923–2024) – żołnierz oddziałów Polskiego Państwa Podziemnego, sanitariuszka i łączniczka, więziona po wojnie w więzieniu w Olsztynie. Od najmłodszych lat była związana z Sodalicją Mariańską i harcerstwem, które, obok rodziny i szkoły, miały kluczowy wpływ na jej ukształtowanie patriotycznej postawy. Zmarła 16 X 2024.
Adam Grabowski (1970–2024) – trener siatkówki, współtwórca wielkich sukcesów siatkarek PTPS Piła, z którymi pracował od 1997 roku. W roli asystenta pierwszego szkoleniowca Jerzego Matlaka – czterokrotnie świętował mistrzostwo Polski oraz awans do czołowej. Zmarł 17 X 2024.
Ks. infułat Jerzy Bryła (1928–2024) – protonotariusz apostolski, wieloletni duszpasterz środowisk osób głuchych i twórczych, Honorowy Obywatel Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Studiował teologię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czerwcu 1952 roku przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1952–1958, a od 1958 do 1969 był w parafii św. Floriana w Krakowie, gdzie po ks. Karolu Wojtyle przejął duszpasterstwo akademickie. Od 1955 roku prowadził działalność duszpasterską dla osób głuchoniemych. W roku 1960 ukończył pedagogikę specjalną w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej i w Seminarium Duchownym w Krakowie rozpoczął wykłady przygotowujące kleryków do pracy z osobami głuchoniemymi. W 1962 roku mianowany Archidiecezjalnym Duszpasterzem Głuchych. Od 1968 roku był też duszpasterzem środowisk twórczych w Krakowie. W 1969 roku z polecenia kardynała Karola Wojtyły zorganizował pierwsze w Polsce Studium Katechetyczne, został też członkiem Archidiecezjalnej Komisji Liturgicznej, a w 1971 roku powołano go do Rady Wydziału Duszpasterstwa Kurii Metropolitalnej w Krakowie. W październiku 1974 roku został wybrany do Zarządu Międzynarodowego Koła Ekumenicznego dla Duszpasterzy Głuchoniemych, a kardynał Stefan Wyszyński mianował go stałym przedstawicielem duszpasterzy głuchych w Międzynarodowym Kole Ekumenicznym dla Duszpasterstwa Głuchych. Od 1975 roku pracował w Komisji Episkopatu Polski do spraw Katechizacji. W 1977 roku został mianowany kuratorem klasztory sióstr wizytek w Krakowie. Od 1980 do 2019 był kapelanem Bractwa Kurkowego w Krakowie. Od 1985 roku był sekretarzem Rady Kapłańskiej Archidiecezji Krakowskiej i członkiem Kolegium Konsultorów Archidiecezji Krakowskiej. W 1979 został honorowym kapelanem Ojca Świętego, w 1991 honorowym prałatem, a w 1997 protonotariuszem apostolskim. W latach 1995–1996 wygłosił w Radiu Maryja cykl prelekcji poświęconych problemom ludzi niesłyszących, a w 1998 roku opublikował książkę Głusi słyszą, przedstawiającą doświadczenia w pracy z głuchoniemymi. Sporo uwagi poświęcił także zagadnieniom teoretycznym, dydaktycznym i sposobom nauczania osób głuchych. Dzięki jego staraniom od 1980 roku organizowane jest Krakowskie Triennale Rzeźby Religijnej. Pełnił też posługę jako duszpasterz środowisk artystycznych archidiecezji krakowskiej. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 19 X 2024.
Janusz Olejniczak (1952–2024) – pianista i pedagog muzyczny, jeden z najważniejszych polskich chopinistów. Na fortepianie zaczął grać w wieku 6 lat, a edukację muzyczną odbył w Warszawie. Ukończył podstawową i średnią szkołę muzyczną, a następnie studia w Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Ponadto pobierał dodatkowe nauki w Paryżu i na studiach podyplomowych w Warszawie i Essen. W trakcie studiów wziął udział w kilku konkursach pianistycznych: Międzynarodowym Konkursie Młodych Wykonawców „Concertino Praha”, gdzie uzyskał – dyplom finalisty, VIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, uzyskując 6. Nagrodę i Międzynarodowym Konkursie Muzyczny im. Alfreda Casellego – czwartą. Po sukcesie na Konkursie Chopinowskim występował w wielu krajach Europy, Azji, w obu Amerykach i w Australii. Grał na wielu festiwalach muzycznych, w tym kilkukrotnie na Międzynarodowym Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach-Zdroju. Wielokrotnie współpracował przy nagrywaniu muzyki do filmów w Polsce i w innych krajach. Nagrał większość partii fortepianowych do filmu Chopin. Pragnienie miłości i Pianista. Jako aktor wystąpił m.in. w roli Chopina w filmie Andrzeja Żuławskiego Błękitna nuta. Prowadził klasę fortepianu na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie i Akademii Muzycznej w Krakowie oraz kursy mistrzowskie dla pianistów w różnych krajach. Był jurorem XVII i XVIII Konkursu Pianistycznego i. Fryderyka Chopina w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Doroczną Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 20 X 2024.
Zbigniew Pawelski ps. „Jastrząb” (1925–2024) – architekt, plastyk, powstaniec warszawski. W czasie okupacji niemieckiej żołnierz AK, podczas powstania pełnił funkcję na początku zastępcy dowódcy drużyny, a potem dowódcy drużyny. Był żołnierzem formacji „Obroża”, batalionu „Ryś”. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, po wojnie uczestniczył w odbudowie Warszawy. Od 1975 roku wykładowca na Politechnice Warszawskiej. Współautor wielu projektów z zakresu budownictwa przemysłowego, użyteczności publicznej, wystawiennictwa i wnętrz. Od 1952 roku członek OW SARP, w latach 1951–1961członek Prezydium ZG SARP. Od 1972 do 1975 roku wiceprezes SARP, w latach 1967–1969 wiceprezes ZO SARP. Autor projektu pomnika upamiętniającego przeprawy przez Wisłę żołnierzy Obwodu Praga Armii Krajowej do walczącej po lewej stronie rzeki powstańczej Warszawy, który znajduje się na terenie Kościoła Świętych Apostołów Jana i Pawła w Warszawie. Częścią pomnika jest motyw wizerunku Matki Bożej Powstańczej. Zmarł 20 X 2024.
Prof. Michał Kobusiewicz (1939–2024) – archeolog, badacz pradziejów Europy i Afryki północno-wschodniej, związany z Muzeum Archeologicznym w Poznaniu i Polską Akademią Nauk. Ukończył Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie w 1962 roku obronił pracę dyplomową, a potem był wieloletnim wykładowcą. Tytuł profesora nauk humanistycznych przyznano mu w 1992 roku. Autor i współautor ponad 200 publikacji naukowych, w tym kilku monografii, licznych artykułów i prac popularnonaukowych. W książce Moje wspomnienia z archeologią w tle opisał życie na wykopaliskach, relacje między archeologami i sposoby pozyskiwania środków na badania. W latach od 1959 do 1965 był pracownikiem Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Przez lata przeprowadzał badania archeologiczne w Wielkopolsce, skupiając się na stanowiskach z epoki kamienia. Również przez wiele lat zarządzał projektami badawczymi w Egipcie w ramach Dakhleh Oasis Project i brał udział w pracach The Combined Prehistoric Expedition, międzynarodowej misji działającej w Egipcie, Sudanie i Etiopii. Pełnił funkcje kierownika poznańskiego Ośrodka IAE PAN, członka Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, członka Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Tytułów i Stopni Naukowych, przewodniczącego komisji Final Palaeolithic of Northern Eurasia International Union for Prehistoric and Protohistoric Sciences, dyrektora Combined Prehistorie Expedition, współzałożyciela International Commision for Prehistory of Northeast Africa, przewodniczącego Komisji Archeologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zmarł 21 X 2024.
Włodzimierz Kalichowicz ps. „Żbik” (1929–2024) – powstaniec warszawski, łącznik w Śródmieściu Północ. Zmarł 22 X 2024.
Marian Pieczka (1951–2024) – gimnastyk sportowy, trener, olimpijczyk z Montrealu z 1976 roku, w latach 1960–1980 zawodnik klubu Górnik Radlin, mistrz Polski w skoku przez konia w 1973 roku. Uczestnik mistrzostw świata w wieloboju drużynowym w Strasburgu w 1978 roku, gdzie Polska drużyna zajęła dziewiąte miejsce oraz w 1981 roku w Moskwie, gdzie Polska drużyna zajęła 11. miejsce. Uczestnik mistrzostw Europy w wieloboju indywidualnym w 1975 roku w Bernie, gdzie zajął 19. miejsce i w 1977 roku w Wilnie, gdzie zajął 26. miejsce. Po zakończeniu kariery sportowej podjął pracę trenera w Górniku Radlin. Zmarł 23 X 2024.
Jadwiga Barańska (1935–2024) – aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna oraz scenarzystka, znana m. in. z filmów Noce i dnie, Hrabina Cosel czy Trędowata. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi. Karierę teatralną rozpoczęła na deskach Teatru Klasycznego w latach 1959–1966. Następnie do 1972 roku grała w Teatrze Polskim w Warszawie. Odniosła sukces jako aktorka filmowa, występując głównie w filmach męża, Jerzego Antczaka. Największą sławę przyniosła jej rola Barbary Niechcic w adaptacji powieści Noce i Dnie, a także w tytułowej roli w filmie Hrabina Cosel. Była również aktorką Teatru Telewizji. Grała Siostrę Marię w Chłopcach Stanisława Grochowiaka oraz Mademoiselle w Asmodeuszu Franҫois Mauriaca. W 1978 roku wyemigrowała z mężem do Stanów Zjednoczonych, skąd powróciła do Polski na początku lat dziewięćdziesiątych. Pobyt ten zaowocował filmem Antczaka Dama kameliowa według scenariusza Barańskiej oraz dwoma spektaklami Teatru Telewizji w reżyserii Antczaka: Cezar i Pompejusz i Ścieżki chwały. W 2000 roku przystąpiła – jako współautorka scenariusza i współreżyserka – do realizacji filmu Antczaka o związku Fryderyka Chopina i George Sand – Chopin. Pragnienie miłości, w którym zagrała rolę Tekli, matki Fryderyka Chopina. W 2013 roku obchodziła w Warszawie jubileusz 55-lecia pracy artystycznej. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarła 24 X 2024.
Włodzimierz Szymański (1944–2024) – dyrygent, specjalista muzyki dawnej, w latach 1971–1990 dyrektor artystyczny Capelli Bydgostoiensis. Jako chłopiec śpiewał w Chórze Chłopięcym Jerzego Kurczewskiego, a jako młodzieniec w Poznańskich Słowikach Stefana Stuligrosza. Ukończył Akademię Muzyczną w Poznaniu i zdobywał pierwsze dyrygenckie doświadczenia, prowadząc Studencki Zespół Madrygalistów. W 1967 roku przyjechał do Bydgoszczy i przez trzy lata odbywał staż asystencki u kierującego wówczas Capellą Bydgostiensis Stanisława Gałońskiego. W 1971 roku został dyrektorem artystycznym tego zespołu, który poszerzył grono śpiewaków, wzbogacił instrumentarium oraz repertuar o zrekonstruowane utwory mistrzów z ubiegłych wieków. Uczestniczył wraz z zespołem we wszystkich ważniejszych festiwalach krajowych i odbywając zagraniczne tournée. Wprowadził do programów repertuarowe nowinki, dokonując szeregu prawykonań, np. „Pasji wg św. Łukasza” Telemanna oraz licznych pozycji muzyki staropolskiej. Wraz z zespołem dokonał wielu nagrań, utrwalając na taśmach i płytach dawną polską literaturę muzyczną – od średniowiecza, poprzez renesans, na baroku i wczesnym klasycyzmie kończąc. Nagrał też sporo dzieł baroku europejskiego: Jana Sebastiana Bacha, Georga Philippa Telemanna, Georga Friedricha Haendla, Antonia. Vivaldiego. Niektóre koncerty opatrywał muzykologicznym komentarzem lub formą skróconego wykładu. Występował na antenie radiowej i w telewizyjnych programach z misją popularyzacji muzyki dawnej. W 1990 roku opuścił Bydgoszcz i związał się z Warszawską Operą Kameralną, gdzie uruchomił Scenę Barokową. Prowadził też orkiestrę kameralną warszawskiej Akademii Muzycznej „Camerata Academia”, z którą odbył liczne podróże po Belgii, Holandii i Francji. Prowadził koncerty symfoniczne w polskich filharmoniach w Gdańsku, Bydgoszczy, Rzeszowie, Szczecinie, Lublinie, Krakowie oraz współpracował z krajowymi i zagranicznymi orkiestrami kameralnymi. W sezonie 1993/1994 był dyrektorem artystycznym i dyrygentem Toruńskiej Orkiestry Kameralnej. Rozpoczął również współpracę z Operą Nova oraz Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy. Zmarł 25 X 2024.
Mec. Andrzej Siemiński (1938–2024) – płocki adwokat i działacz samorządu adwokackiego. Ukończył Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1970 roku, po odbyciu aplikacji adwokackiej, został adwokatem. Praktykę adwokacką rozpoczął w Zespole adwokackim nr 1 w Płocku, a po jego likwidacji w 1992 roku wykonywał zawód adwokata w kancelarii adwokackiej w Płocku do końca 2010 roku, gdy przeszedł na emeryturę. W latach 1984–1989 był kierownikiem Zespołu Adwokackiego nr 1 w Płocku oraz przewodniczącym Komisji Rewizyjnej ORA w Płocku. Przez dwie kadencje, w latach 1989–1992 i 1992–1995, pełnił funkcję dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Płocku. Od września 1995 roku był członkiem Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej – pełnił funkcję skarbnika NRA do 2001 roku, w latach 2001–2007 był sekretarzem NRA. Od czerwca do listopada 2007 roku pełnił funkcję wiceprezesa NRA, w październiku 2007 roku ponownie wybrany do władz NRA, pełnił funkcję zastępcy sekretarza NRA. W latach 2010–2013 i 2013–2016 był członkiem NRA. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaką „Adwokatura Zasłużonym” oraz „Wielką Odznaką Adwokatura Zasłużonym”. Zmarł 27 X 2024.
Elżbieta Zającówna (1958–2024) – aktorka teatralna i filmowa, znana m. in. z filmów Vabank, Seksmisja czy Nadzór oraz serialu Matki, żony i kochanki, prezenterka telewizyjna, właścicielka spółki producenckiej „Gabi”, w latach 2010–2013 wiceprezes Fundacji Polsat. W Absolwentka studiów na PWST w Krakowie. Po ukończeniu akademii teatralnej występowała w teatrach: Syrena w Warszawie w latach 1981–1988 i w 2001 roku, Muzycznym w Gdyni w latach 1985–1986, od 1988 do 1999 w Teatrze Rampa w Warszawie i Teatrze Komedia w Warszawie w roku 2000 i 2004. Od 7 listopada 1999 do końca 2000 roku prowadziła teleturniej Sekrety rodzinne na antenie Polsatu. Na antenie tej stacji prowadziła także program Najzabawniejsze zwierzęta świata na zmianę z Piotrem Zeltem. W roku 2000 wystąpiła też w reklamie MK Café. Była jedną z bohaterek książki Optymistki autorstwa Marzanny Graff-Oszczepalińskiej. Zmarła 29 X 2024.
Renata Łęska-Pluta (1953–2024) – dziennikarka TVP, wieloletnia wydawczyni „Wiadomości”. Przez niemal 30 lat kierowała produkcją telewizji w Sejmie i Senacie. W TVP pracowała jako reporterka, specjalizowała się w tematach gospodarczych. Przez wiele lat zasiadała w kapitule tygodnika „Polityka”, która wybierała najlepszych oraz najgorszych parlamentarzystów. Zmarła 30 X 2024.
Tadeusz Jarosz ps. „Topacz” (1929–2024) – harcerz Szarych Szeregów, , w czasie Powstania Warszawskiego łącznik-drużynowy drużyny listonoszy Harcerskiej Poczty Polowej. Odznaczony Krzyżem Walecznych za męstwo okazane w czasie pełnienia służby. Zmarł 31 X 2024.
Maria Wanke-Jerie
Małgorzata Wanke-Jakubowska
