NIEOBECNI. Znani Polacy, którzy odeszli w październiku 2025 r.
NIEOBECNI to lista osób, które zmarły w ostatnim czasie, przygotowywana od 2016 r. przez siostry bliźniaczki Małgorzatę WANKE-JAKUBOWSKĄ i Marię WANKE-JERIE. Zmarli w październiku 2025.
Coroczne podsumowanie – najpełniejsze tego rodzaju zestawienie w Polsce – publikowane jest na TwitterTwins.pl z okazji Zaduszek. Jest to subiektywny wybór Autorek, który zawiera każdego roku kilkaset nazwisk osób znanych z działalności publicznej w wymiarze ogólnopolskim wraz z krótkimi notkami biograficznymi i zdjęciami portretowymi. Dla „Gazety na Niedzielę” Autorki udostępniają informacje o tych, którzy odeszli w ostatnim miesiącu.
Każde odejście zawsze jest przedwczesne, zwłaszcza gdy śmierć przychodzi znienacka i zabiera osobę młodą, aktywną, w sile wieku.
Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą…
Pamiętajmy o nieobecnych, bo póki trwa pamięć, oni są wśród nas.
Ofiarujmy też za nich modlitwę: Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie!
Zmarli w październiku 2025 r.
Bogusław Fornalczyk (1937–2025) – kolarz szosowy i przełajowy startujący w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych poprzedniego stulecia, zwycięzca Tour de Pologne w 1958 roku, olimpijczyk z Rzymu, wielokrotny medalista mistrzostw Polski. Zmarł 1 X 2025.
Paweł Dulski (1976–2025) – prawnik i działacz polityczny, koordynator Bezpartyjnych Samorządowców w Elblągu, były prorektor Collegium Humanum i najbliższy współpracownik założyciela i byłego rektora tej uczelni Pawła Czarneckiego, któremu postawiono 75 zarzutów prokuratorskich. Został znaleziony martwy w swoim mieszkaniu przy ul. Puławskiej na warszawskim Mokotowie. Zmarł 3 X 2025.
Jan Jakubowski (1941–2025) – dziennikarz, wydawca, działacz opozycji antykomunistycznej i „Solidarności”. Absolwent Politechniki Gdańskiej, w latach 1961–1968 działał w gdańskim oddziale tygodnika studenckiego „Politechnik”. Do 1974 roku pracował w Gdańskich Zakładach Radiowych, Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni oraz Instytucie Informatyki PG. W 1973 roku zaczął współpracę z „Tygodnikiem Morskim”, gdzie został kierownikiem działu nauki i kultury. W latach 1975–1981 kierował działem oświaty i nauki tygodnika „Czas”. Od 1976 roku członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP), w latach 1980–1982 i ponownie od 1989 roku członek Rady SDP. W latach osiemdziesiątych był przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Gdańskim Wydawnictwie Prasowym. Po wprowadzeniu stanu wojennego i likwidacji tygodnika „Czas” został zwolniony z pracy i objęty zakazem wykonywania zawodu dziennikarza. Publikował w podziemnym „Przekazie” i redagował biuletyn „Solidarność – pismo Regionu Gdańskiego” oraz „Gazetę Politechniczną”. W latach 1991–1996 był redaktorem naczelnym „Dziennika Bałtyckiego”, potem prowadził własną działalność wydawniczą. Pod szyldem JT Transmedia publikował m.in. Zapiski stuletniej przeszłości. Sopocki tenis w latach 1897–1997, Stan wojenny, wspomnienia i oceny, Portowców gdańskich drogi do wolności, Ołtarze papieskie na Pomorzu, Borusewicz. Jak runął mur, My, podziemni. Cisi bohaterowie stanu wojennego. Odznaczony Krzyżem Kawalarskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności, odznaką Zasłużony Działacz Kultury, a także medalami z okazji 25. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych i „Niepokorni na Politechnice Gdańskiej 1945–1989”. Laureat nagrody Klubu Publicystów Naukowych Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich – Polskiej Akademii Nauk. Zmarł 3 X 2025.
Wincenty Olszewski (1934–2025) – pedagog i działacz związkowy III kadencji. Absolwent studiów w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Do czasu przejścia w 1990 roku na emeryturę pracował jako nauczyciel, był także kierownikiem warsztatów szkolnych w państwowym zakładzie wychowawczym w Grudziądzu. Udzielał się jako ławnik sądu rejonowego. Był działaczem sportowym: wiceprezesem Okręgowego Związku Piłki Ręcznej oraz przez około dwadzieścia lat arbitrem sportowym w tej dyscyplinie. Pełnił kierownicze funkcje w miejskich strukturach Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1993 roku uzyskał mandat senatora jako bezpartyjny kandydat z ramienia SLD. W latach 1998–2002 zasiadał w Sejmiku kujawsko-pomorskim. Później został członkiem zarządu głównego Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich. Zmarł 6 X 2025.
Mirosław Chojecki (1949–2025) – wydawca i producent filmowy, działacz opozycyjny w czasach PRL, założyciel Niezależnej Oficyny Wydawniczej „NOWa”. Absolwent Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie wydarzeń marcowych 1968 roku uczestniczył w strajku studentów na Politechnice Warszawskiej, za co został usunięty z uczelni. W latach 1967–1972 należał do Zrzeszenia Studentów Polskich. Po studiach pracował w Instytucie Badań Jądrowych. Należał do organizatorów pomocy dla represjonowanych robotników biorących udział w wydarzeniach czerwcowych 1976 roku. Jeden z organizatorów i współzałożycieli Komitetu Obrony Robotników. Zajął się niezależną działalnością wydawniczą, odpowiadał za powielanie Komunikatu „KOR” i Biuletynu Informacyjnego „KOR”. We wrześniu 1977 roku założył Niezależną Oficynę Wydawniczą „NOWa”, największe wydawnictwo działające poza cenzurą. W marcu 1980 roku tymczasowo aresztowany, w areszcie prowadził głodówkę protestacyjną. Po procesie skazany na karę 1,5 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. W trakcie wydarzeń sierpniowych 1980 roku organizował druk publikacji drugiego obiegu. Został ponownie zatrzymany, zwolniono go po podpisaniu porozumień sierpniowych, przywrócono go też do pracy w Instytucie Badań Jądrowych. W tym samym roku został członkiem „Solidarności”. W październiku 1981 roku wyjechał za granicę, gdzie zastało go wprowadzenie stanu wojennego. Pozostał na emigracji w Paryżu, wydawał m.in. miesięcznik „Kontakt”, produkował filmy poświęcone najnowszej historii Polski i organizował pomoc sprzętową dla podziemia w Polsce. Współpracował m.in. z Jerzym Giedroyciem. Do Polski wrócił w 1990 roku. Współtworzył pierwszą komercyjną stację telewizyjną NTW, założył też Grupę Filmową „Kontakt”. Był m.in. doradcą ministra kultury. Zainicjował powstanie Stowarzyszenia Wolnego Słowa i został prezesem tej organizacji. W 2005 roku był członkiem honorowego komitetu Donalda Tuska w kampanii prezydenckiej, a w listopadzie 2024 roku wszedł w skład komitetu obywatelskiego wspierającego kandydaturę Karola Nawrockiego na prezydenta RP w wyborach w 2025 roku. Odznaczony Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Nagrodą Przyjaźni i Współpracy. Zmarł 10 X 2025.
Adam Strzembosz (1930–2025) – prawnik, sędzia, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki związany głównie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, wiceminister sprawiedliwości w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, były pierwszy prezes Sądu Najwyższego i z urzędu przewodniczący Trybunału Stanu, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa. Po wojnie działał w Związku Harcerstwa Polskiego aż do jego rozwiązania w 1949 roku, w klasie maturalnej zapisał się za namową nauczyciela do Związku Młodzieży Polskiej. Początkowo studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Absolwent prawa ze specjalnością w zakresie prawa międzynarodowego publicznego. W latach 1953–1956 pracował z nakazu pracy w centrali ZUS w Warszawie. Po odbyciu aplikacji sądowej w Sądzie Wojewódzkim dla m.st. Warszawy zdał egzamin sędziowski i został mianowany asesorem Sądu Powiatowego dla Warszawy-Pragi. W 1961 roku otrzymał nominację na sędziego, przeniesiono go do nowo tworzonego Wydziału dla Nieletnich w tym samym sądzie. W 1966 roku został sędzią Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy, a także wizytatorem. Nominację otrzymał jednak dopiero dwa lata później, a opóźnienie wynikało z przyczyn światopoglądowych. W sądzie wojewódzkim zajmował się sprawami dotyczącymi osób nieletnich. Sprawował nadzór nad sądami niższego szczebla, a także kontrolował legalność pobytu podopiecznych w schroniskach i zakładach poprawczych. W 1961 roku rozpoczął badania naukowe dotyczące nieletnich sprawców kradzieży na warszawskiej Pradze. W 1969 roku na Uniwersytecie Warszawskim obronił pracę doktorską, wykorzystując przeprowadzone badania, a 1979 roku habilitował się w Polskiej Akademii Nauk. Za obie rozprawy będące podstawą otrzymania stopni naukowych otrzymał nagrody drugiego stopnia w konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo”. W 1974 roku oddelegowany do pracy w Instytucie Badań Prawa Sądowego działającym przy Ministerstwie Sprawiedliwości. W marcu 1982 roku został nauczycielem akademickim na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, początkowo jako adiunkt, potem docent. W 1986 roku został profesorem nadzwyczajnym. Na uczelni pozostawał do 1989 roku, gdy objął stanowisko wiceministra. W 1998 roku powrócił do pracy dydaktycznej na KUL, gdzie w 2000 roku został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego. Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pracował do 2004 roku; zrezygnował z pracy z powodów zdrowotnych. W 1980 roku zaangażował się w organizację „Solidarności” w resorcie sprawiedliwości, wybrany do prezydium Komisji Koordynacyjnej NSSZ „Solidarność” i na przewodniczącego Komisji Zakładowej w ministerstwie, a w 1981 roku wszedł w skład zarządu Regionu Mazowsze. Uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych „Solidarności”, odpowiadał za opracowanie reformy prawa o ustroju sądów powszechnych. Delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, gdzie został wybrany do Krajowej Komisji Rewizyjnej. Po wprowadzeniu stanu wojennego zwolniony z sądu wojewódzkiego i z Instytutu Badań Prawa Sądowego. Brał udział w przygotowaniach do Okrągłego Stołu, odpowiadał za opracowanie proponowanych zmian w prawie, w tym przede wszystkim w prawie karnym oraz dotyczących gwarancji niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Przewodniczył podzespołowi ds. reformy prawa i sądów oraz był członkiem podzespołu ds. reform politycznych. Należał do Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” przy Lechu Wałęsie. Odmówił startu w wyborach do Senatu z listu Komitetu Obywatelskiego z powodu swojej krytycznej opinii wobec jego działań. Przyjął propozycję objęcia funkcji wiceministra sprawiedliwości w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, ale w czerwcu 1990 roku ustąpił ze stanowiska z powodu swojego ograniczonego wpływu na politykę resortu oraz brak możliwości przeprowadzenia dogłębnej wymiany kadrowej. W czerwcu 1990 roku został sędzią Sądu Najwyższego, a miesiąc później I prezesem SN. Korzystał z uprawnień rewizji nadzwyczajnej, wówczas funkcjonującego środka prawnego umożliwiającego wnoszenie rewizji od prawomocnych wyroków, co umożliwiło ponowne rozpatrzenie spraw zamkniętych w okresie PRL. Ostatniego dnia urzędowania mianował Bogusława Nizieńskiego na funkcję rzecznika interesu publicznego. W latach 1990–1998 był z urzędu członkiem Krajowej Rady Sądownictwa, której przewodniczył od marca 1994 roku. Wysunięty przez Jarosława Kaczyńskiego i partie prawicowe, w tym Porozumienie Centrum, na kandydata na prezydenta w wyborach w 1995 roku, gdy PC wycofało swoje poparcie zrezygnował z kandydowania i poparł Hannę Gronkiewicz-Waltz. W latach 2002–2004 zasiadał w Radzie Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, był członkiem rady programowej Fundacji Academia Iuris oraz rady patronackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 2015 roku krytyczny wobec działań Prawa i Sprawiedliwości podczas kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego, występował podczas protestów przeciwko planowanym zmianom w sądownictwie. W 2020 roku określił Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego jako działającą bezprawnie, krytycznie ocenił też sytuację w Trybunale Konstytucyjnym oraz Krajowej Radzie Sądownictwa. Odznaczony Orderem Orła Białego, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RFN, Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego, Srebrnym Medalem Pamiątkowym Ministra Sprawiedliwości, Medalem Za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Medalem Świętego Jerzego, Medalem „Plus ratio quam vis”, Wielką Odznaką Adwokatura Zasłużonym. Wyróżniony tytułami: Honorowy Obywatel Warszawy i „Prawnik roku” oraz nagrodami: im. Prof. Zbigniewa Hołdy, RPO im. Pawła Włodkowica, „Pontifici” przyznawaną przez warszawski Klub Inteligencji Katolickiej oraz Nagrodą Główną Fundacji Służby Rzeczypospolitej. Zmarł 10 X 2025.
Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska (1932–2025) – śpiewaczka (mezzosopran), pedagog. Absolwentka Wydziału I Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie z dyplomem artysty muzyka w zakresie teorii oraz Wydziału Wokalnego Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu. Otrzymała III stopień specjalizacji w zakresie nauczania śpiewu. W Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia nr 1 w Warszawie została nauczycielką literatury muzycznej, solfeżu, słuchania muzyki dla wokalistów, śpiewu solowego i emisji głosu. Prowadziła także zespoły wokalne. Kształciła aktorów warszawskich teatrów oraz studentów Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie w zakresie śpiewu. Wykładała na: Wydziale Muzykologii Kościelnej w Akademii Teologii Katolickiej, w diecezjalnym Instytucie Szkolenia Organistów, Wyższym Seminarium Duchownym oo. Pallotynów, Seminarium Księży Jezuitów „Bobolanum” oraz na Uniwersytecie Warszawskim. W ramach działalności koncertowej współpracowała m.in. z Filharmonią Narodową, Filharmonią Krakowską i Wrocławską, Warszawskim Towarzystwem Muzycznym, Krajowym Biurem Koncertowym i Związkiem Kompozytorów Polskich. Utworzyła zespół „Canor anticus”, specjalizujący się muzyce średniowiecznej i renesansowej, z którym występowała w latach 1970–1980. Od 1970 do 1973 roku nagrała dla Polskiego Radia cykl audycji „O śpiewie, pieśniach i piosenkach”. Należała do Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków, Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego oraz Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”. Zmarła 11 X 2025.
Teresa Gaj ps. Kotwica” (1926–2025) – lekarka, w czasie II wojny światowej sanitariuszka Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, działaczka powojennego podziemia niepodległościowego, łączniczka oddziałów Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, narzeczona Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”. W ramach Wojskowej Służby Kobiet – po przeszkoleniu w zakresie obsługi broni i pomocy medycznej – pełniła obowiązki łączniczki i sanitariuszki. Po wojnie kontynuowała naukę w gimnazjum Sióstr Urszulanek w Lublinie. Absolwentka Wydziału Lekarskiego wrocławskiej Akademii Medycznej, specjalizowała się w zakresie neurologii. Większość swego życia zawodowego związała z Wrocławiem, pracując w Klinice Neurologii Szpitala im. Marciniaka. Na początku lat osiemdziesiątych wraz mężem Jerzym Gajem zaprzyjaźniła się z Jadwigą i Kornelem Morawieckimi, wspierała opozycję demokratyczną lat siedemdziesiątych, potem ruch „Solidarności”, a w latach stanu wojennego wspomagała działalność podziemnej Solidarności Walczącej. Zmarła 12 X 2025.
Anna Walczak (1971–2025) – siatkarka, dwukrotna mistrzyni Polski w barwach Augusto Kalisz, wielkokrotna medalistka mistrzostw Polski i zdobywczyni krajowego Pucharu. Od kilku lat zmagała się z chorobą nowotworową. Zmarła 14 X 2025.
Prof. Adam Zbigniew Pawłowski (1927–2025) – architekt, wieloletni wykładowca Politechniki Warszawskiej, laureat blisko stu konkursów architektonicznych, zarówno polskich, jak i międzynarodowych.. Absolwent architektury na Politechnice Warszawskiej, z którą związał całe zawodowe życie. W latach 1981–1987 dziekan Wydziału Architektury tej uczelni, współautor reform programowych, recenzent dyplomów, promotor, a przede wszystkim pasjonat architektury i wychowawca kilku pokoleń architektów, dla których był mistrzem i mentorem. Zmarł 14 X 2025.
Andrzej Mrożewski (1940–2025) – aktor teatralny i filmowy, dyrektor teatru. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Był członkiem zespołów teatrów: Śląskiego w Katowicach (1991–1984), Starego w Krakowie (1982–1984) oraz Polskiego w Szczecinie (1995–1997). W latach 1985–1995 związany z Teatrem Satyry „Maszkaron” w Krakowie jako aktor oraz dyrektor naczelny i artystyczny od 1990 roku. Wystąpił w dwudziestu siedmiu spektaklach Teatru Telewizji i w dziewięciu audycjach Teatru Polskiego Radia, a także w 22 filmach i serialach telewizyjnych. Widzowie zapamiętali go z ról w takich produkcjach jak Sól ziemi czarnej, Noce i dnie, Trędowata, Życie na gorąco, Tajemnica Enigmy, Blisko, coraz bliżej, Pogranicze w ogniu, Klan, Samo życie czy Vinci. Zmarł 17 X 2025.
Marcel Weyland (1927–2025) – tłumacz poezji polskiej na język angielski, prawnik, architekt. Urodził się w zasymilowanej łódzkiej rodzinie Żydów, Michała i Estery, jako najmłodsze z trojga dzieci. Miał dwie siostry, Halinę i Marylę. We wrześniu 1939 roku wraz z rodzicami i rodzeństwem wyjechał na Litwę. Uczył się tam przez krótki czas w szkole sowieckiej i tajnej szkole polskiej. Dzięki pomocy japońskiego dyplomaty rodzina przeniosła się do Japonii. W Kobe uczył się języka angielskiego w szkole metodystów, a po śmierci ojca w obozie dla uchodźców w Szanghaju uczęszczał do szkoły żydowskiej z wykładowym językiem angielskim. Od 1946 roku przeprowadził się wraz rodziną do Australii. Ukończył prawo i architekturę na uniwersytecie w Sydney. W czasie II wojny światowej zafascynował się poezją polską i angielską, jako mieszkaniec Australii tłumaczył utwory polskich poetów. Przełożył na angielski Pana Tadeusza, utwory Juliusza Słowackiego, Cypriana Kamila Norwida, Marii Konopnickiej, Tadeusza Borowskiego, Bolesława Leśmiana, Edwarda Stachury, Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej. Sto sześćdziesiąt wierszy wydał w antologii Słowo. 200 lat poezji polskiej. The Word. 200 Years of Polish Poetry. Opublikował też Echoes – Poems of the Holocaust. Odznaczony odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, Orderem Australii, Krzyżem Oficerskim Orderu Rzeczypospolitej Polskiej i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 18 X 2025.
Andrzej Kołakowski (1964–2025) – pieśniarz, poeta, pedagog, publicysta, nauczyciel akademicki, działacz opozycyjny w czasach PRL. Absolwent pedagogiki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po obronie doktoratu w 2006 roku rozpoczął pracę jako pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego. Publikował felietony i artykuły historyczne w „Naszym Dzienniku”, autor kilku książek z zakresu historii wychowania w Polsce. Od 1985 roku działał w Liberalno-Demokratycznej Partii „Niepodległość”. Uczestniczył w proteście głodowym w Kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie. Zajmował się drukiem i kolportażem pism podziemnych. Zorganizował kilka demonstracji antykomunistycznych w Międzyrzeczu i Lublinie. Przez wiele lat koncertował, wykonując swoje piosenki o tematyce historyczno-religijno-społeczno-politycznej przy akompaniamencie gitary. Dawał koncerty w Polsce i za granicą. Jego utwory zostały wydane w formie płyt nakładem Fundacji Antyk. W 2014 roku zasiadł w Komitecie Honorowym Fundacji „Łączka”. Wszedł w skład komitetu wspierającego kandydaturę Karola Nawrockiego na prezydenta w wyborach w 2025 roku. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 19 X 2025.
Grzegorz Okrasa (1950–2025) – aktor filmowy i telewizyjny, reżyser. Absolwent filologii polskiej. Zadebiutował w 1986 roku w serialu Tulipan, potem pojawił się m.in. w Cesarskim cięciu i Sposobie na Alcybiadesa. Największą popularność przyniosła mu rola barmana w serialu Złotopolscy, przy którym pracował też jako drugi reżyser, oraz udział w produkcji Polsatu Szpilki na Giewoncie. Po raz ostatni przed kamerą pojawił się w 2012 roku, gdy zagrał epizodycznie w jednym z seriali. Zmarł 19 X 2025.
Tomasz Kubiatowicz (1956–2025) – aktor teatralny i filmowy. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Zadebiutował rolą porucznika Engela w filmie Romans z intruzem. W latach 1993–1995 związany był z Teatrem Studyjnym’83 w Łodzi. Od 2003 roku nieprzerwanie współpracował z łódzkim Teatrem Nowym im. Kazimierza Dejmka. Poza rolami na scenach teatralnych występował na dużym i małym ekranie, zagrał w takich filmach jak: Gwiazda piołun, Miasto 44, Handlarz cudów czy Ucieczka z kina Wolność. Grał również w serialach, m.in. w takich produkcjach, jak: Na Wspólnej, M jak miłość, Na dobre i na złe, Plebania, Stulecie winnych, Kryminalni, Bulionerzy, Samo życie, Ojciec Mateusz, Komisarz Alex czy Barwy szczęścia. Zmarł 21 X 2025.
Stanisław Esden-Tempski (1952–2025) – poeta, prozaik, publicysta. Wywodził się z rodu szlachty kaszubskiej. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Debiutował, publikując razem z Aleksandrem Jurewiczem, Antonim Pawlakiem i Markiem Bieńkowskim w 1973 roku w „Literach” wiersze opatrzone wspólnym tytułem Muzea samowiedzy oraz wspólną deklaracją programową twórców. Jako dziennikarz współpracował m.in. z „Ex Librisem”, „Polityką”, „Midwest Review”, „Nowym Dziennikiem”. W 1980 roku w początkach sierpniowego strajku był pierwszym protokolantem obrad Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. W lipcu 1983 roku został aresztowany przez powracający z patrolu oddział ZOMO. To wydarzenie stało się inspiracją do napisania w 1988 roku książki Między Sierpniem a młotem, w której autor zawarł wiele wątków z własnej biografii. W latach 1988–1992 przebywał na emigracji w USA, potem w Wielkiej Brytanii. Od 2000 roku mieszkał w Polsce. W 2002 został redaktorem serii miniatur „TYPOezja”, wydawanej przez warszawską oficynę Firet. Autor sześciu tomików wierszy i pięciu powieści. Laureat nagród literackich, a także Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za całokształt twórczości oraz z okazji jubileuszu 20-lecia Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczony Medalem 25-lecia „Solidarności”. Zmarł 22 X 2025.
Zdzisław Dubiella (1938–2025) – fizyk, nauczyciel akademicki, polityk, poseł na Sejm I kadencji, samorządowiec. Absolwent Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Doktorat z nauk fizycznych uzyskał na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1960 do 1970 roku pracował jako nauczyciel w szkołach średnich. W latach 1970–1981 i 1989–1996 był asystentem i adiunktem w Wyższej Szkole inżynierskiej w Koszalinie (obecnie Politechnika Koszalińska). W latach 1995–2000 rektor Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej, potem pełnił funkcję rektora Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej oraz kolejno prorektora i rektora Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. W latach 1991–1993 był posłem na Sejm wybranym z listy Porozumienia Centrum, a w kolejnych latach radnym z ramienia AWS rady miasta Koszalina, a potem Elbląga. W 2013 roku wybrany do rady miasta Elbląga z listy Prawa i Sprawiedliwości, ale zrezygnował z mandatu w trakcie kadencji. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 22 X 2025.
Tytus Wyczałek (1928–2025) – żołnierz Armii Krajowej, ostatni żyjący harcerz konspiracyjnej mieleckiej drużyny Szarych Szeregów im. Jeremiego Wiśniowieckiego, więzień polityczny, przewodnik sudecki. Już jako niespełna 13-latek, w listopadzie 1940 roku, wstąpił do tajnego harcerstwa – Szarych Szeregów – pod pseudonimem „R2”. Harcerze włączeni zostali w struktury Armii Krajowej, a ich aktywność polegała głównie na działaniach o charakterze wywiadowczym. Po opuszczeniu Mielca przez wojska niemieckie w 1944 roku pozostawał w konspiracji. Jego drużyna harcerska w 1946 roku przyjęła zakonspirowaną nazwę „Stalowi Polacy” i od tej pory głównym jego celem stała się działalność antykomunistyczna. W 1946 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i uwięziony w zamku w Rzeszowie. Po zwolnieniu z początkiem 1947 roku cała jego rodzina przeniosła się do Polanicy-Zdroju. Po ukończeniu liceum pracował jako nauczyciel w Państwowym Ośrodku Wychowawczym w Lądku-Zdroju, a następnie w Zgorzelcu. W 1950 roku zaczął studia w Gdańsku. Tam założył rodzinę. W 1951 roku ponownie aresztowany przez UB w Gdańsku. Przewieziony do Krakowa trafił do więzienia przy Montelupich. Skazany na pięć lat pozbawienia wolności. Na mocy amnestii wyszedł pod koniec lipca 1952 roku. Wrócił do Polanicy-Zdroju, gdzie pracował jako fotograf, podobnie później w Ząbkowicach Śląskich. W 1975 roku powrócił ponownie do Polanicy-Zdroju. Był przewodnikiem sudeckim, radnym Rady Miejskiej Polanicy-Zdrój oraz członkiem Zarządu Miasta, organizował turnieje szachowe, w latach 1993–1995 był prezesem Towarzystwa Miłośników Polanicy. Od 1992 roku członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Ziemi Kłodzkiej, a od 2004 roku jego prezes. Odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Pamiątkową „Akcji Burza”, Odznaką Weterana Walk o Niepodległość, Kombatanckim Krzyżem Zasługi, Krzyżem Niezłomnych, Krzyżem Walki o Niepodległość, Krzyżem Więźnia Politycznego i Odznaką „Zasłużony dla Dolnego Śląska”. Zmarł 22 X 2025.
Michael Smuss (1926–2025) – malarz i kombatant, ostatni żyjący powstaniec z getta warszawskiego. II wojna światowa zastała go w Łodzi, potem wraz z rodziną trafił do getta warszawskiego. Dołączył tam do ruchu oporu i działał w Żydowskiej Organizacji Bojowej kierowanej przez Mordechaja Anielewicza. Należał do nielicznej grupy ocalałych, którzy nie zostali rozstrzelani na miejscu przez Niemców, został skierowany na roboty przymusowe do Niemiec. Po zakończeniu II wojny światowej wyemigrował do USA, gdzie założył rodzinę. Później przeniósł się do Izraela, gdzie zajął się malarstwem. Opowiadał też o swoich doświadczeniach życiowych w ramach programów edukacyjnych o Holokauście. Zmarł 23 X 2025.
Maciej Adamkiewicz (1966–2025) – lekarz, doktor medycyny, specjalista w dziedzinie chirurgii, współwłaściciel firmy Adamed. Pracował m.in. w Szpitalu na Bielanach. W 2000 roku po śmierci swojego ojca Mariana Adamkiewicza przejął zarządzanie w firmie Adamed Pharma. Pod jego zarządem spółka wyrosła na jednego z liderów polskiego rynku farmaceutycznego. Wraz z żoną – także lekarką – co rok pojawiali się na listach najbogatszych Polaków magazynu „Forbes”. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 23 X 2025.
Maciej Karpiński (1965–2025) – prozaik, dramaturg, scenarzysta, krytyk literacki i teatralny, pedagog. Absolwent historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Jako literat zadebiutował w roku 1969 tekstami satyrycznymi w Studenckim Teatrze Satyryków. Współpracował jako krytyk z redakcjami wielu pism. W latach osiemdziesiątych wykładał na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. Do Polski wrócił w 1987 roku. Od 1989 do 1994 roku wiceprezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W 1989 roku został kierownikiem literackim w Studiu Filmowym „Perspektywa”. Od 1991 roku wykładowca w Studium Scenariuszowym łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Teatralnej i Telewizyjnej. Był założycielem i prezesem Zarządu Gildii Polskich Scenarzystów Filmowych. Do roku 2005 sprawował funkcję dyrektora Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W 2005 roku został pełnomocnikiem Dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej ds. promocji zagranicznej. Był autorem scenariuszy takich znanych filmów, jak: Różyczka i Różyczka2, Pierścionek z orłem w koronie czy Kobieta samotna. Był jednym z reżyserów filmu Trzeba zabić tę miłość. W swoim dorobku ma scenariusze do siedemnastu filmów. Autor kilkunastu książek, m.in. powieści, szkiców literackich, zbiorów opowiadań i biografii. Odznaczony Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, nominowany do Orła w kategorii „najlepszy scenariusz” za rok 2000, laureat nagród dla krytyków literackich. Zmarł 24 X 2025.
Barbara Komorowska (1948–2025) – jedna z najbogatszych Polek z majątkiem szacowanym na ok. 3 mld zł, współzałożycielka i największy udziałowiec firmy Bakoma – lidera wśród producentów nabiału, właścicielka firm Polskie Młyny, Bioagra-Oil oraz Komagra, zajmującej się produkcją wyrobów z rzepaku. Absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Była inicjatorką powstania Szkoły Społecznej oraz Społecznego Przedszkola w Teresinie. Znalazła się na trzecim miejscu w rankingu pięćdziesięciu najbogatszych Polek magazynu „Wprost”, jej majątek szacowano na ok. 3 mld zł. Prywatnie żona polityka PSL Zbigniewa Komorowskiego, byłego posła i senatora. Zmarła 28 X 2025.
Rafał Wójcik (1972–2025) – lekkoatleta specjalizujący się w biegach średnio- i długodystansowych, olimpijczyk z Sydney w 2000 roku, wielokrotny mistrz Polski. Był finalistą mistrzostw Europy w biegu na 3000 m z przeszkodami w 1998 i 2002 roku. Występował m.in. na mistrzostwach świata w Atenach w 1997 roku i w Sewilli w 1999 roku. W drugiej części kariery zaczął biegać maratony. Reprezentował Polskę na wielu ważnych imprezach, a w ostatnim czasie pracował w Szczecinie, gdzie szkolił młodych lekkoatletów. Chorował na nowotwór złośliwy, w maju 2024 roku zdiagnozowano u niego czerniaka z przerzutami. Zmarł 30 X 2025.
Krzysztof Wojna (1939–2025) – dziennikarz i publicysta Polskiej Agencji Prasowej, TVP i Polskiego Radia, wieloletni korespondent PAP na Bliskim Wschodzie i w Brukseli. Absolwent historii na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1973 roku pracownik redakcji międzynarodowej TVP, w latach 1977–1979 zastępca redaktora naczelnego Redakcji Dzienników Telewizyjnych, w połowie lat siedemdziesiątych stypendysta na Uniwersytecie Stanforda w USA. Po powrocie ze Stanów Zjednoczonych korespondent Polskiego Radia i Telewizji w Brukseli. Odwołany z tego stanowiska po niespełna trzech latach po wprowadzeniu stanu wojennego. Wrócił do Polskiego Radia jako szeregowy dziennikarz redakcji zagranicznej. Po stanie wojennym znowu zaczął wyjeżdżać na ważne międzynarodowe spotkania polityczne, towarzyszył także w podróżach zagranicznych polskim politykom wraz z dziennikarzami z prasy i telewizji wielu. Podczas negocjacji z Unią Europejską Polskie Radio zaproponowało mu otwarcie swojej placówki w Brukseli, gdzie spędził osiem lat. Od stycznia 2005 roku na emeryturze. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Belgijskim Orderem Korony. Zmarł 30 X 2025.
Jan Turnau (1933–2025) – publicysta i pisarz katolicki, inicjator działań na rzecz ekumenizmu. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 1955–1956 był redaktorem we „Wrocławskim Tygodniku Katolików”, potem pracownikiem Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1957–1958 zatrudniony w Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego. Później przez rok pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej. Od 1959 do 1990 roku był redaktorem działu religijnego w miesięczniku „Więź”. Sygnatariusz skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Od 1990 roku członek redakcji „Gazety Wyborczej” jako autor tekstów poświęconych życiu religijnemu. Publikował też w „Gościu Niedzielnym” oraz w „Tygodniku Powszechnym”, a także w „Myśli Protestanckiej”. Członek Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, jeden z tłumaczy Ekumenicznego Przekładu Przyjaciół – przekładu Nowego Testamentu, powstałego w wyniku prywatnej inicjatywy katolicko-prawosławno-zielonoświątkowej, wydanego w 2012 roku. Autor pięciu książek, m.in. wspomnień okupacyjnych i opracowania poświęconego Janowi Pawłowi II. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, honorowym Medalem „Powstanie w Getcie Warszawskim”, laureat Nagrody „Ślad Diamentowy” im. bp. Jana Chrapka za całokształt twórczości. Zmarł 31 X 2025.
Elżbieta Ludwika Penderecka (1947–2025) – działaczka kulturalna, inicjatorka festiwali muzycznych, członkini władz międzynarodowych fundacji muzycznych. Absolwentka fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od połowy lat sześćdziesiątych prowadziła sekretariat Krzysztofa Pendereckiego, z którym wzięła ślub w grudniu 1965 roku. W 1990 roku założyła i do 1995 roku kierowała pierwszą prywatną agencją kulturalną Heritage Promotion of Music and Art. Od 1992 roku pomagała mężowi w organizacji Festiwalu im. Pablo Casalsa w Portoryko. Zasiadała w radach nadzorczych kilku organizacji kulturalnych i była współzałożycielką Europejskiej Fundacji Mozartowskiej. Przyczyniła się do powstania orkiestry kameralnej Sinfonietta Cracovia, stanowiącej oficjalną orkiestrę Krakowa. W 1997 roku zorganizowała wraz z Centrum Sztuki „Studio” koncert charytatywny na rzecz powodzian. Zainicjowała cykl „Koncerty Wielkich Mistrzów – Elżbieta Penderecka zaprasza”, prezentując światowej sławy wybitnych artystów. W latach 1996–2000 była przewodniczącą rady programowej Festiwalu Kraków 2000 – Europejskie Miasto Kultury, a w 1998 roku została dyrektorem artystycznym Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego. W 1997 roku zorganizowała pierwszy Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, który przez pierwsze siedem lat odbywał się w Krakowie, a w 2004 został przeniesiony do Warszawy. W 2003 roku objęła funkcję prezesa Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena. Została też dyrektorem generalnym festiwalu pianistycznego, zapoczątkowanego w 2004 roku w Warszawie i stanowiącego kontynuację festiwalu „Mistrzowie fortepianu – wielkie talenty”. W 2005 roku zainicjowała powstanie Orkiestry Akademii Beethovenowskiej, złożonej z najzdolniejszych studentów i absolwentów Akademii Muzycznej w Krakowie. W 2005 roku weszła w skład komitetu honorowego poparcia Lecha Kaczyńskiego jako kandydata na prezydenta RP, a w 2015 roku zaangażowała się w kampanię Bronisława Komorowskiego, przystępując do jego komitetu poparcia. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Białej Róży Finlandii, Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, Krzyżem z Gwiazdą Orderu Pro Merito Melitensi Zakonu Maltańskiego, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Odznaką Honorową „Bene Merito”, chilijskim Krzyżem Kawalerskim Orderu Bernando O’Higginsa, Krzyżem Komandorskim Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej, Krzyżem Oficerskim Orderu za Zasługi dla Litwy, Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii. Laureatka wielu nagród i wyróżnień, m.in. Paszportu „Polityki”, Europejskiej Nagrody Kultury, Nagrody Tytana Tytanów na festiwalu Crackfilm za działania na rzecz promocji wizerunku Polski w świecie, Medalu im. prof. Juliana Aleksadrowicza, Medalu 40-lecia Programu Fulbrighta w Polsce, Złotej Statuetki Business Centre Club i Nagrody Pro Musica Viva za znaczący wkład i osiągnięcia w polskim i międzynarodowym życiu muzycznym. Zmarła 31 X 2025.
Maria Wanke-Jerie
Małgorzata Wanke-Jakubowska
