Notre-Dame po otwarciu – zmiany wystroju, porządek zwiedzania

Katedra Notre-Dame po ponownym otwarciu 8 grudnia 2024 r. zachwyca równie intensywnie, jak zachwycała przed pożarem. Kilka jednak rzeczy się zmieniło, w tym sposoby zwiedzania. Oto krótki przewodnik po paryskiej katedrze 2.0

Katedra po otwarciu różni się od tej, jaką znamy sprzed pożaru już z zewnątrz: jest znacznie bielsza, bowiem remont i rekonstrukcja stały się dobrą okazją do oczyszczenia elewacji i uwidocznienia pierwotnych barw Notre-Dame. Teraz zamiast ciemnoszarych murów, które pamiętają odwiedzający katedrę przed pożarem, od razu zwraca uwagę biały kamień budowli. Katedra po odbudowie stała się pełna światła. Oprócz białego kamienia, przyczyniają się do tego również witraże, które zostały odczyszczone w warsztatach. 

Sklepienia, zniszczone podczas pożaru, zostały odwzorowane w sposób identyczny, a te, które przetrwały, zostały umocnione. 

Pożar przetrwały organy oraz rozety, które zostały poddane renowacji. Rozety powstały w XIII wieku, a w XVIII i XIX wieku zostały uzupełnione o dodatkowe elementy.

 Witraże katedry, pochodzące z okresu od XII do XIX wieku, w dużej części przetrwały pożar i zostały poddane renowacji. W najbliższych latach mają być jednak uzupełnione o współczesne witraże, zaprojektowane przez francuską artystkę Claire Tabouret i wykonane przez pracownię witrażystów Simon-Marq (odpowiedzialną m.in. za witraże w katedrze w Reims). Witraże umieszczone zostaną w kaplicach w południowej części Notre-Dame. 

Artystom współczesnym powierzono również projekt nowego wyposażenia katedry, relikwiarza czy współczesnych gobelinów w niektórych kaplicach. 

Współczesne, minimalistyczne elementy wnętrza katedry – ołtarz, chrzcielnica czy tabernakulum – a także srebrne przedmioty liturgiczne, m.in.kielichy, zostały zaprojektowane przez francuskiego twórcę, Guillaume’a Bardeta. Jak tłumaczy projektant, chciał stworzyć “cichy wystrój” katedry, wykorzystując brąz, “aby nie konkurować z odzyskaną bielą kamienia” murów świątyni. W katedrze pojawiło się również 1 500 nowych krzeseł dla wiernych, 60 klęczników i 40 ławek, zaprojektowanych przez Ionnę Vautrin i wykonanych z jasnego drewna dębowego.

Współczesny relikwiarz, przeznaczony na relikwie korony cierniowej, zaprojektował francuski artysta Sylvain Dubuisson. Relikwiarz jest wysoki na ponad trzy metry. Na marmurowej podstawie, symbolizującej Grób Pański, umieszczono okrągły relikwiarz z drewna cedrowego – nawiązując do drzewa, wspominanego w Biblii. Ozdobiony jest on elementami, wykonanymi ze szkła i z brązu. Elementy, wykonane z brązu, mają symbolizować ciernie. Między nimi przenika światło, co symbolizuje mękę i zmartwychwstanie Chrystusa.

Notre-Dame po otwarciu – zmiany w kaplicach bocznych

W kaplicach bocznych w najbliższych latach znajdzie się seria siedmiu ozdobnych tkanin, zaprojektowanych przez Miquela Barceló i Michaela Armitage i wykonanych przez prestiżowe warsztaty w Beauvais i Aubusson oraz państwową manufakturę gobelinów w Paryżu. Współczesne gobeliny będą przedstawiać sceny ze Starego Testamentu. Umieszczone zostaną w kaplicach, poświęconych postaciom biblijnym: Noemu, Abrahamowi, Mojżeszowi, Dawidowi, Salomonowi, Izajaszowi i Eliaszowi. Obecnie w kaplicach znajdują się XX-wieczne tapiserie, wypożyczone z francuskich muzeów. 

Podczas prac nad odbudową katedry Notre-Dame, odrestaurowane zostały freski w kaplicach bocznych. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na przepięknie odnowione malowidła w kaplicach wokół prezbiterium. W kaplicach bocznych znajdują się również obrazy, które przeszły renowację. Większość z nich pochodzi z XVII i XVIII wieku. 

Zachowany został układ kaplic bocznych, w tym kaplica św.Germana i Matki Boskiej Częstochowskiej. Kaplica, zainaugurowana na rok przed pożarem katedry, na razie jest pusta, jednak, jak informuje tablica umieszczona obok, znajdzie się tam ikona Matki Boskiej Częstochowskiej z 2018 r. 

W jednej z kaplic umieszczone zostały tablice informacyjne, dotyczące odbudowy katedry Notre-Dame, a także zniszczona rzeźba koguta z iglicy katedry, znaleziona w zgliszczach w dzień po pożarze.

Od razu po wejściu do katedry, z daleka uwagę zwraca złoty krzyż i seria rzeźb ołtarzowych, które przetrwały pożar i zostały odrestaurowane. Złoty krzyż i rzeźby stały się emblematycznym elementem katedry po tym, jak nienaruszone przetrwały pożar, pomimo że tuż przed nimi runęła iglica. 

Pożar przetrwała również figura patronki katedry, Notre-Dame de Paris. Po peregrynacji kopii figury w parafiach w diecezji paryskiej, odnowiona rzeźba umieszczona została przy ołtarzu.

Zmiany w organizacji zwiedzania

Zmiany w katedrze Notre-Dame dotyczą również organizacji zwiedzania świątyni. Zgodnie z przewidywaniami, w 2025 r. katedrę może odwiedzić około 15 milionów osób. W związku ze spodziewaną frekwencją, wprowadzona została możliwość rezerwacji darmowego biletu wstępu przez internet oraz przez aplikację na smartfony – Notre-Dame de Paris. Archidiecezja paryska przypomina, że rezerwacje są darmowe i ostrzega przed oszustami, którzy sprzedają przez internet bilety na zwiedzanie katedry.

Przed wejściem do katedry obowiązują trzy kolejki: dla turystów, posiadających rezerwację na wyznaczoną godzinę, dla tych, którzy nie posiadają rezerwacji oraz dla wiernych, którzy chcą uczestniczyć w mszy świętej. 

System rezerwacji nie zawsze się jednak sprawdza. Aby przejść do strony internetowej, na której można dokonać rezerwacji, trzeba poczekać kilka minut w wirtualnej kolejce, po czym i tak może okazać się, że wszystkie miejsca są już zajęte. Nie mając rezerwacji, najlepiej wybrać się do katedry rano: Notre-Dame otwarta jest od 7:50 i do ok.9:00 przy wejściu nie ma kolejki. Później jednak należy przygotować się na czekanie w kolejce, a w niektóre dni czas oczekiwania może wydłużyć się nawet do kilku godzin. 

Na razie możliwe jest jedynie indywidualne zwiedzanie. Rezerwacje dla grup otwarte zostaną po uroczystości Zesłania Ducha Świętego. 

Dla odwiedzających katedrę przewidziana została oficjalna aplikacja na smartfony, Notre-Dame de Paris, która oprócz informacji praktycznych i możliwości rezerwacji, proponuje również opisy poszczególnych części katedry. W aplikacji przygotowane zostało pięć planów zwiedzania Notre-Dame: dla rodzin z dziećmi, dla pielgrzymów, dla szerokiej publiczności, a także trasa z audiodeskrypcją oraz z opisami dostosowanymi do osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi.

W paryskiej Notre-Dame wytyczona została również nowa, bardziej przejrzysta trasa zwiedzania świątyni, okrążająca nawę główną od części północnej do części południowej – symbolicznie od mroku do światła. Przed pożarem katedry, trasa zwiedzania była mniej uporządkowana i turyści często gromadzili się w nawie głównej, nie oglądając innych części katedry. 

Julia Delanne z Paryża