wiatry
Fot. ESO/L. Calçada

Odkryto egzoplanetę, na której wiatry wieją z prędkością naddźwiękową

Naukowcy, za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO’s VLT), uchwycili niezwykle silne wiatry wiejące na równiku WASP-127b, gigantycznej egzoplanety. Osiągając prędkość do 33 tysięcy km na godzinę, tworzą najszybszy powietrzny strumień, jaki kiedykolwiek zmierzono na obcym świecie.

Tornada, cyklony i huragany sieją spustoszenie na Ziemi, ale naukowcy wykryli teraz wiatry planetarne na zupełnie inną skalę, daleko poza Układem Słonecznym. Od czasu odkrycia w 2016 roku, astronomowie badają pogodę na WASP-127b, gigantycznej planecie gazowej znajdującej się ponad 500 lat świetlnych od Ziemi.

Obcy świat jest nieco większy od Jowisza, ale ma tylko ułamek jego masy, co czyni ją „puchatą”. Naukowcy z European Southern Observatory (ESO), dokonali nieoczekiwanego odkrycia – na planecie szaleją naddźwiękowe wiatry. Badanie zostało opisane w czasopiśmie w Astronomy & Astrophysics.

„Część atmosfery tej planety porusza się w naszym kierunku z dużą prędkością, podczas gdy inna oddala się od nas z tą samą prędkością. Ten sygnał pokazuje nam, że istnieje bardzo szybki, naddźwiękowy wiatr odrzutowy wokół równika planety” – tłumaczy Lisa Nortmann, naukowiec z University of Göttingen.

Przy prędkości 9 km na sekundę (lub prawie 33 tysięcy km na godzinę) wiatr odrzutowy porusza się prawie sześciokrotnie szybciej, niż wynosi prędkość, z jaką obraca się sama planeta. Jest to najszybszy wiatr kiedykolwiek zmierzony w strumieniu odrzutowym, który okrąża planetę. Dla porównania, najszybszy wiatr kiedykolwiek zmierzony w Układzie Słonecznym został znaleziony na Neptunie, poruszając się z prędkością około 0,5 km na sekundę (1800 km na godzinę).

Badacze zmapowali pogodę i skład WASP-127b za pomocą instrumentu CRIRES+ na ESO VLT. Mierząc, jak światło z gwiazdy macierzystej przemieszcza się przez górną atmosferę planety, byli w stanie prześledzić jej skład. Wyniki potwierdzają obecność w niej pary wodnej i cząsteczek tlenku węgla.

Kiedy naukowcy śledzili prędkość poruszającego się materiału w atmosferze, zaobserwowali podwójny szczyt, wskazujący, że jedna strona atmosfery poruszała się w kierunku Ziemi, a druga w przeciwnym z dużą prędkością. Badacze doszli do wniosku, że silne wiatry strumieniowe wokół równika mogą wyjaśniać ten nieoczekiwany wynik.

Rozszerzając swoją mapę pogody, astronomowie odkryli również, że bieguny są chłodniejsze niż reszta planety. Istnieje również niewielka różnica temperatur między poranną i wieczorną stroną WASP-127b.

„To pokazuje, że planeta ma złożone wzorce pogodowe, podobnie jak Ziemia i inne globy w naszym układzie” – mówi Fei Ya z University of Science and Technology of China.

Dziedzina badań egzoplanet szybko się rozwija. Jeszcze kilka lat temu astronomowie mogli jedynie mierzyć masę i promień światów znajdujących się poza Układem Słonecznym. Obecnie teleskopy, takie jak VLT należący do ESO, pozwalają już naukowcom mapować pogodę odległych planet i analizować ich atmosfery.

„Zrozumienie dynamiki egzoplanet pomaga nam badać mechanizmy, takie jak redystrybucja ciepła i procesy chemiczne, poprawiając nasze zrozumienie formowania się planet i potencjalnie rzucając światło na pochodzenie naszego własnego Układu Słonecznego” – podsumowuje David Cont z Ludwig Maximilian University of Munich.

Emil Gołoś

SUBSKRYBUJ „GAZETĘ NA NIEDZIELĘ” Oferta ograniczona: subskrypcja bezpłatna do 31.10.2024.

Strona wykorzystuje pliki cookie w celach użytkowych oraz do monitorowania ruchu. Przeczytaj regulamin serwisu.

Zgadzam się