„Orbital” – książka nagrodzona tegorocznym Bookerem

„Orbital” – licząca w oryginale zaledwie 136 stron nowela autorstwa Samanthy Harvey, nagrodzona prestiżową nagrodą Bookera w 2024 r. to przejmująca, nieco filozoficzna opowieść, stawiająca kilka odwiecznych pytań ludzkości.

Orbital” jest zaledwie piątą wydaną książką brytyjskiej pisarki Samanthy Harvey, już nazywanej „współczesną Virginią Woolf” za swój poetycki styl narracji i stawianie filozoficznych pytań w literaturze pięknej. Podobno jury Bookera było w tym roku absolutnie jednogłośne co do tego, że to właśnie „Orbital” zasługuje najbardziej na to wyróżnienie.

„Nasza jednomyślność w sprawie Orbital uznaje piękno i ambicję tej książki. Odzwierciedla niezwykłą intensywność uwagi Harvey skupionej na cennym i niepewnym świecie, który wspólnie dzielimy”- napisali w oświadczeniu.

Książka opowiada o grupie sześciu astronautów różnych narodowości, pracujących na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i w ciągu jednego „dnia” obserwujących Ziemię, na której 16 razy wschodzi i zachodzi Słońce. Patrzą na jej spektakularne piękno i jej kataklizmy w momencie, gdy jeden z nich dowiaduje się o śmierci swojej matki a kolejni na własne oczy obserwują, jak tajfun niszy ich rodzinną wyspę, zabijając rodzinę i przyjaciół. Zaczynają zastanawiać się nad kruchością ludzkiego życia, nad tym czym jest życie ludzkie bez Ziemi i nad swoją tożsamością jako ludzi patrzących na cały swój świat z zewnątrz.

„Orbital” nazywane jest książką medytacyjną, pełną myśli i spostrzeżeń z pogranicza filozofii i duchowości, mocno jednak zakorzenionych w realności obserwacji i pracy jej bohaterów. Podczas ceremonii wręczenia nagrody dla Samanthy Harvey wspominano, że jest to druga w historii najkrótsza książka, która zdobyła Bookera. „Jest wystarczającej długości na to, co chciała przekazać” – powiedział przewodniczący jury Edmund de Waal.

Zdaniem recenzującej „Orbital” dla The Guardian Alexandry Harris „piękno tej książkiprzejawia się mniej w jej wyraźnych hymnach pochwalnych, a bardziej głęboko w jej rytmach i strukturach”. 
„Astronauci wykonują swoje zadania w laboratorium, monitorując mikroby lub wzrost kapusty. Pracują z poczuciem powołania, które nie słabnie po miesiącach misji. Nic dla nich nie przygasło. Ziemia ciągle zachwyca każdą chwilą, poruszając się z dzwoniącą, śpiewającą lekkością przez salę balową kosmosu. Piękno książki ukazuje się mniej w jej wyraźnych hymnach pochwalnych, a bardziej w jej rytmach i strukturach. I to właśnie tutaj pojawia się część najbardziej przekonujących myśli – o spektakularności i zwyczajności, dystansie i intymności.” – pisze Alexandra Harris.

Urodzona w 1975 r. Samantha Harvey pochodzi z Wielkiej Brytanii. Studiowała filozofię na Uniwersytecie Jorku i Uniwersytecie Sheffield oraz kreatywne pisanie na Uniwersytecie w Bath. Jako pisarka zadebiutowała w 2009 r. powieścią The Wilderness (Odludzie), opowiadającą o życiu z chorobą Alzheimera. Jest autorką łącznie pięciu powieści i jednej książki wspomnieniowo-autobiograficznej zatytułowanej „The Shapeless Unease: A Year of Not Sleeping” (Bezkształtny niepokój. Rok bez snu). Choć jej książki tłumaczone są na wiele języków świata, w tym na hebrajski, grecki czy rumuński, dotychczas żadna nie ukazała się po polsku. „Orbital” można niemniej kupić również w naszym kraju, korzystając z oferty kilku księgarń internetowych, jednak jest to brytyjskie wydanie książki.

Pozostaje mieć nadzieję, że doczekamy się jej wkrótce również w naszym języku.

Anna Druś