Reflexions na Niedzielę. Front irrepublikański
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
Le front irrépublicain
La démocratie française est décidemment bien imparfaite. En témoigne la féroce campagne de „désistements républicains” contre le Rassemblement National, arrivé en tête à l’issue du premier tour des élections législatives ce 30 juin 2024. Un score record pour le parti de Marine le Pen allié à Éric Ciotti et ses troupes : 33%. Le RN fait plus que doubler son nombre d’électeurs, passant de 4,2 millions de voix en juin 2022 à 10,6 millions deux ans plus tard. Entre temps, le parti s’est imposé non seulement en tant que premier parti d’opposition, mais aussi en tant que première force politique du pays au soir des élections européennes du 9 juin.
Conscients de leur nouvelle position de favori, les cadres du RN ont remodelé de font en comble leur programme électoral, en tenant compte de l’influence exercée par Eric Ciotti. Ainsi, les mesures fortes contre l’immigration ont été replacées au premier plan, et on retrouve certaines idées libérales économiquement comme la lutte contre l’inflation normative et la réduction de certains impôts (notamment sur les successions). Certains y verront d’ailleurs une copie du programme de Reconquête, parti qui vient de débuter sans doute une longue traversée du désert. Comme cella qu’a subie le Front National durant 15 ans avant les législatives de 1986 à la proportionnelle.
De fait, il n’y a plus rien d’extrême ou de controversé dans le programme du RN. Réduire l’immigration? Plus de 60% de Français le demandent ! Supprimer le droit du sol? Beaucoup de pays européens ne le pratiquent pas! Développer les circuits courts? C’est bon pour l’environnement! Baisser la TVA? Nicolas Sarkozy l’avait fait (certes sans obtenir le succès escompté) dans le secteur la restauration! L’Europe des nations? Voulue par le général de Gaulle!
A l’aune de cela, comment peut-on encore tomber dans le piège du „front républicain”, qui n’a rien de républicain puisque le RN est respectueux des institutions du pays et du processus démocratique? Comment peut-on encore, en 2024, croire que „le fascisme ne passera pas” ou que „l’extrême droite menace nos valeurs”? D’autant plus que de nombreuses figures notables de la communauté juive ont laissé entendre qu’elles pourraient voter pour Jordan Bardella en cas de duel contre La France Insoumise.
Parlons-en d’ailleurs, de la France Insoumise. Si le RN est „dangereux” et „menaçant”, qu’est ce qu’alors le Nouveau Front Populaire ? Le programme de ce dernier consisterait à vénézualizer l’économie de la France et à augmenter drastiquement l’immigration de peuplement. Jean-Luc Mélenchon, laxiste, voire compréhensif, envers les responsables de la montée de l’antisémitisme, serait moins dangereux que Marine le Pen dont les idées contribueraient probablement à améliorer la sécurité de la communauté juive, pour ne citer que celle-ci ? C’est proprement absurde.
Le plus surprenant est sans doute l’attitude du camp macroniste, qui n’a pas su imposer une ligne claire „contre les extrêmes” et qui s’est au final rangé à l’idée du „barrage antifasciste”, retirant ses candidats des circonscriptions où le RN aurait pu l’emporter, notamment sur LFI. Se faisant, les centristes prennent fait et cause politiquement pour un parti qui maintient une ambiguïté criminelle sur le terrorisme et qui participe à l’ensauvagement de la France.
Calcul électoral afin d’éviter que Marine le Pen n’obtienne la majorité absolue ? Est-ce réellement digne d’une démocratie et des fameuses „valeurs de la Républiques”, formule répétée comme un mantra à longueur de journées par les ministres du gouvernement Attal?
Calcul qui pourtant pourrait s’avérer payant. Le nombre de triangulaires „prenables” par le RN ayant été drastiquement réduit du fait de l’accord entre le centre et la gauche, la perspective d’obtenir une majorité de gouvernement semble s’être définitivement éloignée pour le parti à la flamme. On pourrait même envisager un relatif redressement de Renaissance et la possibilité de former une coalition avec une partie de la gauche et avec le centre-droit. Emmanuel Macron se sera donc contenté de remplacer ses députés par des députés socialistes. Un retour aux sources pour celui qui a été ministre de François Hollande, ce dernier pouvant potentiellement devenir Premier ministre s’il parvient à être élu en Corrèze. Fait amusant, c’est pour tuer le Parti Socialiste que le Président Hollande avait propulsé Emmanuel Macron sur le devant de la scène et lui avait confié tous les moyens institutionnels et médiatiques dont il disposait pour le faire élire en 2017. Aujourd’hui, le salut de ceux qui se sont partagés la présidence de la République depuis 2012 passerait donc à nouveau par le parti à la rose.
Cependant, pour se faire, Emmanuel Macron va devoir une fois de plus aller à contre-courant de la volonté du peuple, qui lui a clairement fait comprendre ces dernières années que sa patience commençait à venir à bout. Quelle sera la réaction des Français, qui viennent de placer deux fois d’affilée le Rassemblement National en tête avec des scores record et à qui on proposera de continuer avec les mêmes dirigeants politiques qui sont responsables de la situation qui les pousse à voter pour Marine le Pen et Jordan Bardella? Un probable raz de marée bleu en 2027.
Les Français seront-ils sensibles une fois de plus à ce front irrépublicain? Suivront-ils les consignes de vote données par les états-majors de chez Renaissance et de chez La France Insoumise? Cette élection n’a pas encore perdu con caractère historique. Si la rupture n’a pas lieu aujourd’hui, elle aura lieu dans 3 ans, après une nouvelle dégradation de la situation économique du pays et après de nouvelles vagues de violence. Ce ne sera que partie remise.
La Pologne a manqué une occasion de parler
Pendant que la France s’apprête à plonger dans un chaos politique, l’Allemagne s’y trouve déjà depuis plus de deux ans. Le SPD du Chancelier Olaf Scholz vient de subir une cuisante défaite aux élections européennes, battu par la CDU et même par l’AfD, à un an des élections fédérales qui s’annoncent catastrophiques. Affaibli économiquement et diplomatiquement après le déclenchement de l’invasion de l’Ukraine par Vladimir Poutine, Berlin ne serait plus en mesure de conserver le leadership de l’Europe si une coalition hostile de grands pays se mettait en place.
Paris non seulement ne voulait pas initier une telle coalition, mais n’en est même plus aujourd’hui capable. Giorgia Meloni, de son côté, attend d’être rejointe par d’autres pays volontaires. Qu’est ce qui reste comme Etat suffisamment ambitieux et disposant d’un poids potentiellement conséquent? la Pologne.
Le Premier ministre Donald Tusk avait une occasion rêvée, une fenêtre dorée pour s’imposer comme incontournable joker dans une recomposition de l’ordre politique de l’Europe. En effet, Olaf Scholz s’est rendu ce mardi en Pologne pour essayer d’y trouver un éventuel soutien en cette période troublée. Donald Tusk aurait pu, aurait dû, s’imposer et pousser l’Allemagne dans ses retranchements, négocier une position plus solide au sein des institutions communautaires, quitte à menacer d’un rapprochement avec l’Italie et éventuellement la France en cas de gouvernement RN.
Résultat? Une conférence de presse commune avec juste l’annonce de l’inauguration future d’un „établissement germano-polonais” à Berlin. La Pologne aurait pu s’imposer, elle n’a fait que se ranger.
Réflexions na niedzielę
Front irrepublikański
Francuska demokracja jest zdecydowanie niedoskonała. Wystarczy spojrzeć na zaciekłą kampanię „republikańskich wycofań” przeciwko Rassemblement National, które zwyciężyło w pierwszej turze wyborów parlamentarnych 30 czerwca 2024 roku. Rekordowy wynik partii Marine Le Pen, sprzymierzonej z Érikiem Ciottim i jego ekipą: 33 proc. RN ponad dwukrotnie zwiększyło liczbę swoich wyborców, z 4,2 mln w czerwcu 2022 r. do 10,6 mln dwa lata później. W międzyczasie partia ugruntowała swoją pozycję nie tylko jako wiodąca partia opozycyjna, ale także jako pierwsza siła polityczna kraju w wieczór wyborów europejskich 9 czerwca.
Świadome swojej nowej pozycji faworytów kierownictwo RN przebudowało swój program wyborczy, biorąc pod uwagę wpływ wywierany przez Érica Ciottiego. W rezultacie na pierwszy plan ponownie wysunięto zdecydowane działania przeciwko imigracji, a także przywrócono niektóre liberalne gospodarczo pomysły, takie jak walka z nadmiarem regulacji i obniżenie niektórych podatków (zwłaszcza od spadków). Niektórzy będą postrzegać to jako kopię programu Reconquête, partii, która bez wątpienia właśnie rozpoczęła długi okres „wędrówki przez pustynię”. Podobnie jak Front National, który spędził 15 lat na pustkowiu przed proporcjonalnymi wyborami parlamentarnymi w 1986 roku.
W rzeczywistości w programie RN nie ma nic ekstremalnego ani kontrowersyjnego. Ograniczenie imigracji? Ponad 60 proc. Francuzów tego chce! Zniesienie prawa ziemi? Wiele krajów europejskich nie ma go! Rozwinąć krótkie kanały dystrybucji? To dobre dla środowiska! Obniżyć VAT? Nicolas Sarkozy zrobił to (choć bez oczekiwanego sukcesu) w sektorze restauracyjnym! Europa narodów? Generał de Gaulle tego chciał!
Jak zatem możemy nadal wpadać w pułapkę „frontu republikańskiego”, który nie ma w sobie nic republikańskiego, ponieważ RN szanuje instytucje kraju i proces demokratyczny? Jak nadal możemy, w 2024 roku, głosić, że „faszyzm nie wygra!” lub że „skrajna prawica zagraża naszym wartościom”? Tym bardziej że wiele prominentnych postaci społeczności żydowskiej zasugerowało, że może głosować na Jordana Bardellę w przypadku pojedynku ze skrajnie lewicową La France Insoumise.
Przyjrzyjmy się więc LFI. Jeśli RN jest „niebezpieczne” i „groźne”, to czym jest Nouveau Front Populaire (Nowy Front Ludowy)? Program tego ostatniego polegałby na wenezualizacji francuskiej gospodarki i drastycznym zwiększeniu imigracji. Jean-Luc Mélenchon, który jest pobłażliwy, a nawet wyrozumiały wobec osób odpowiedzialnych za wzrost antysemityzmu we Francji, byłby mniej niebezpieczny niż Marine Le Pen, której pomysły prawdopodobnie przyczyniłyby się do poprawy bezpieczeństwa chociażby społeczności żydowskiej? To kompletny absurd.
Być może najbardziej zaskakująca jest postawa obozu Macrona, który nie był w stanie narzucić jasnej linii „przeciwko skrajnościom” i który ostatecznie stanął po stronie projektu „antyfaszystowskiej zapory”, wycofując swoich kandydatów z okręgów wyborczych, w których RN mogło wygrać, zwłaszcza z LFI. W ten sposób centryści podejmują polityczną sprawę partii, która utrzymuje kryminalną dwuznaczność w kwestii terroryzmu i przyczynia się do „zdziczenia” Francji.
Czy jest to tylko kalkulacja wyborcza mająca na celu uniemożliwienie Marine Le Pen uzyskania większości absolutnej? Czy takie zagrywki naprawdę są godne demokracji i słynnych „wartości Republiki”, formuły powtarzanej jak mantra przez ministrów rządu Attala?
Ta kalkulacja może się jednak opłacić. Wraz z drastycznie zmniejszoną liczbą „trójkątów” biorących dla RN w wyniku porozumienia między centrum a lewicą perspektywa uzyskania większości rządzącej wydaje się już nieosiągalna dla partii z płomieniem. Moglibyśmy nawet przewidzieć względne ożywienie dla Renaissance i możliwość utworzenia koalicji z częścią lewicy i centroprawicy. Emmanuel Macron doprowadzi więc jedynie do zastąpienia swoich posłów posłami socjalistycznymi. Co ciekawe, to właśnie w celu likwidacji Partii Socjalistycznej prezydent Hollande wyciągnął Emmanuela Macrona na powierzchnię i powierzył mu wszystkie zasoby instytucjonalne i medialne, którymi dysponował, aby wygrać w wyborach prezydenckich w 2017 roku. Dziś zbawienie tych, którzy dzielą między sobą prezydenturę Republiki od 2012 r., ponownie przeszłoby przez partię z różą.
Jednak aby to zrobić, Emmanuel Macron po raz kolejny będzie musiał sprzeciwić się woli narodu, który w ostatnich latach dał mu jasno do zrozumienia, że cierpliwość ludzi się kończy. Jaka będzie reakcja Francuzów, którzy właśnie dwa razy z rzędu wysunęli Rassemblement National na prowadzenie z rekordowymi wynikami i którym zaoferuje się jedynie kontynuację z tymi samymi przywódcami politycznymi, którzy są odpowiedzialni za sytuację, która zmusza ich do głosowania na Marine Le Pen i Jordana Bardellę? W 2027 roku prawdopodobnie pojawi się niebieska fala.
Czy Francuzi po raz kolejny będą podatni na ten irrepublikański front? Czy zastosują się do instrukcji głosowania wydanych przez centrale Renaissance i La France Insoumise? Te wybory nie straciły jeszcze swojego historycznego charakteru. Jeśli do przełomu nie dojdzie dziś, nastąpi on za 3 lata, po dalszym pogorszeniu sytuacji gospodarczej kraju i po nowych falach przemocy. Będzie to tylko przesunięcie w czasie.
Polska straciła okazję do zabrania głosu
Podczas gdy Francja przygotowuje się do skoku w polityczny chaos, Niemcy są w nim już od ponad dwóch lat. SPD kanclerza Olafa Scholza właśnie poniosła miażdżącą porażkę w wyborach europejskich, pokonana przez CDU, a nawet AfD, na rok przed wyborami federalnymi, które zapowiadają się katastrofalnie. Berlin, osłabiony gospodarczo i dyplomatycznie przez inwazję Władimira Putina na Ukrainę, nie byłby już w stanie utrzymać przywództwa w Europie, gdyby powstała wroga koalicja silnych krajów.
Paryż nie tylko nie chciał zainicjować takiej koalicji, ale nawet nie jest już do tego zdolny. Giorgia Meloni ze swojej strony czeka, aż dołączą do niej inne chętne kraje. Jakie państwo pozostało jeszcze jako wystarczająco ambitne i mające znaczenie? Polska.
Premier Donald Tusk miał wymarzoną okazję, złote okno, aby stać się niekwestionowanym jokerem w stawce, jeśli chodzi o przekształcanie porządku politycznego w Europie. Olaf Scholz udał się we wtorek do Polski, aby spróbować znaleźć wsparcie w tych niespokojnych czasach. Donald Tusk mógł i powinien był postawić na swoim i zepchnąć Niemcy do narożnika, negocjując silniejszą pozycję w instytucjach wspólnotowych, nawet jeśli oznaczałoby to groźbę zbliżenia z Włochami i być może Francją w przypadku rządów RN.
Wynik? Wspólna konferencja prasowa z zapowiedzią przyszłej inauguracji „polsko-niemieckiego domu” w Berlinie. Polska mogła wyjść do przodu, ale pozostała w szeregu.
Nathaniel Garstecka
