Reflexions na Niedzielę. Amerykańska noc
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
Nuit Américaine
Voilà une tradition que j’ai adoptée il y a seize ans. La première soirée électorale américaine que j’ai suivie était celle de 2008. J’étais à l’époque en école de commerce, et lors des cours d’anglais le professeur nous faisait participer à des jeux de rôle au cours desquels nous devions choisir l’un des candidats et le défendre face à un contradicteur ou un autre débatteur. Je me souviens que la plupart des autres étudiants s’arrachaient la possibilité d’incarner le représentant du camp démocrate, le flamboyant et moderne Barack Obama qui incarnait alors « un nouvel espoir », « la lumière de l’avenir » et « le progrès éclairé » contre « le bellicisme WASP », « l’Amérique redneck nauséabonde » et « l’héritage de l’imbécile Bush fils ».
Obama était le bien, car il était jeune, démocrate et non blanc. Il était photogénique et jouait au basket devant les caméras. C’étaient les débuts de la post-politique, bien avant les exubérances d’un Donald Trump ou les rires maladifs d’une Kamala Harris, mais nous ne distinguions alors pas encore bien les dangers qu’elle portait en elle. Nous, ou plutôt les autres étudiants, mais aussi les commentateurs et les médias, étions juste émerveillés par cette façon « rafraîchissante » de faire de la politique, avec la promesse de la paix et du bonheur universels. L’élection d’Obama devait être la véritable entrée dans la fin de l’histoire, vingt ans après la chute du Mur de Berlin, le triomphe final, enfin, de la démocratie libérale et la reprise de la marche vers l’horizon du progrès. Le nouveau monde en quelque sorte.
Mon école de commerce était située en plein dans la Défense, le grand quartier d’affaires de la région parisienne, grande dalle de béton hérissée de tours toutes identiques et dépourvues de la moindre identité, avec comme seul objectif de copier la City et Manhattan. Dans cette classe de troisième année, je devais être l’un des rares à ne pas ressentir d’enthousiasme extrême pour Barack Obama. En réalité, j’avais déjà été initiée quelques années auparavant à la politique américaine et je m’étais déjà intéressé à la réélection de George Bush en 2004. Ce mince bagage m’avait tout de même fait prendre conscience que mes camarades non seulement ne savaient rien du système électoral des Etats-Unis, mais ne savaient pas non plus qui était leur nouvelle idole. Ils se contentaient de répéter ce qu’ils entendaient en boucle sur les chaines de télévision, elles-mêmes ne faisant que recopier mot à mot les éditos des grands médias nationaux de gauche américains. Comme tous les quatre ans.
A la surprise générale, je choisissais, dans nos petites séances de débats, de défendre le vétéran John Mc Cain. Je n’éprouvais aucun enthousiasme particulier à son égard et j’étais bien conscient que la vague démocrate l’emporterait sans doute, du fait d’un contexte très défavorable : la crise financière qui débutait aux Etats-Unis, la couverture médiatique extrêmement bienfaisante envers Obama, des dissensions au sein d’un parti républicain sans doute fatigué après les deux mandats de George Bush. Mc Cain représentait pourtant le camp du bon sens contre celui de l’utopie, de l’ancien monde contre le nouveau monde, de l’Amérique des libertés contre celle de l’idéologie annonciatrice du « wokeisme ».
Bien évidemment, il n’était pas question ici de parvenir à convaincre qui que ce soit, et Barack Obama a effectivement balayé le candidat républicain, mais je me souviens avoir suivi l’intégralité de la soirée électorale, une nuit blanche passée en écoutant les commentaires de plusieurs chaînes américaines en direct au fur et à mesure que remontaient les résultats.
L’élection de 2012 était jouée d’avance, du fait du mauvais choix de candidat opéré par les Républicains. Celle de 2016 a été une grande surprise : j’observais avec stupeur et satisfaction les cris de détresse des journalistes américains, eux qui avaient tant méprisé Donald Trump et ses électeurs, eux qui étaient si sûrs de leur victoire, et surtout d’être du bon côté de l’histoire. Leur aveuglement leur avait empêché de voir que Hillary Clinton était une fort mauvaise candidate et que le pays avait besoin de changement après les huit ans de Barack Obama à la Maison Blanche. 2020 a été la plus angoissante, à cause des nombreuses irrégularités réelles ou supposées qui auraient permis à Joe Biden de l’emporter d’une courte tête dans les Etats clés et qui ont prolongé le suspense de plusieurs heures tout au long de la journée suivante.
C’est ainsi que je m’apprête à vivre ma cinquième soirée, ou plutôt nuit, électorale américaine.
Mardi 5 novembre 2024, 16h : Je fais quelques courses pour bien préparer la nuit. Que des choses saines et équilibrées, en accord avec la culture dans laquelle je serai plongé durant douze heures : un fast-food, des pizzas surgelées, des chips, des sodas.
17h30 : J’aide ma fille de 7 ans à faire ses devoirs. Ca tombe bien, elle a de l’anglais, ça va m’aider à rafraîchir ma compréhension de la langue.
17h35 : Je n’ai finalement pas le temps de faire les devoirs. Tant pis. Il faut reprendre les derniers sondages, calculer les probabilités dans chaque Etat, remplir des cartes interactives avec du bleu et du rouge (avec les nuances, s’il vous plait), jeter un œil aux derniers spots télévisés de chaque candidat.
18h00 : Je passe tout de même en revue les médias français.
18h05 : « L’élection la plus importante de ce siècle, dans une Amérique plus que jamais divisée ». « Donald Trump est un danger pour la démocratie ». Capitole, fake news, relations sexuelles avec un micro, Beyoncé, milices fascistes, Orban et Poutine, le bien contre le mal. Bref, j’éteins. Je n’apprendrai décidemment rien d’intéressant ici.
18h10 : Par simple curiosité journalistique, j’allume les chaînes de télévision polonaises.
18h15 : « Trump lave le cerveau des Américain », « le bilan de Biden est excellent », « Trump va déclencher une insurrection », « Harris est une femme, elle aime les enfants et a organisé une mobilisation dans son immeuble quand elle était jeune». J’éteins aussi.
18h20 : Je m’installe définitivement sur les réseaux américains. Quitte à écouter en boucle tout le mal que les journalistes pensent de Donald Trump, autant l’avoir en VO.
19h30 : Je couche ma fille. Pour qu’elle s’endorme, je lui lis le dernier discours de Kamala Harris.
20h00 : La tension s’installe. L’excitation aussi. Le résultat est imprévisible jusqu’au bout. Les sondages donnent une quasi égalité dans les « swing States » Mes amis aux Etats-Unis me parlent d’une forte mobilisation en faveur de Trump. D’autres me disent que l’électorat démocrate s’est réveillé sur la dernière ligne droite, en particulier les femmes. En 2016, on croyait que Clinton serait élue triomphalement (même si certaines voix s’élevaient, avec raison, contre cette croyance). En 2020, Biden devait tout emporter, au final c’était beaucoup plus serré que prévu. Cette-fois ci les analystes préfèrent prendre leurs précautions : on ne sait rien. Autre inquiétude : Beaucoup d’Américains doutent de l’intégrité du scrutin. A raison, après les évènements de 2020. Entre le vote massif par correspondance et les longues procédures de recomptage des bulletins, il est une fois de plus possible que nous n’apprenions pas le nom du vainqueur dans la matinée. Patience. Confiance. Les Américains sont en train de voter.
20h30 : Les grands médias américains essaient d’imposer le sujet de l’avortement dans l’élection présidentielle, bien évidemment au bénéfice de Kamala Harris, cette dernière étant censée profiter des différentes luttes progressistes (classes, races, sexes ou plutôt « genres »). Si les Démocrates s’abaissent à ce genre d’argument, c’est que l’état-major du parti a sans doute de quoi s’inquiéter. En attendant, j’attaque une autre pizza.
22h30: Les tous premiers résultats symboliques (un village du New-Hampshire, Guam), indiquent une progression de Donald Trump par rapport à 2020.
23h00 : Plusieurs cas de dysfonctionnement de machines à voter. En conséquence, les bureaux de vote concernés fermeront plus tard. S’il y a bien quelque chose à changer dans les modalités de vote aux Etats-Unis, c’est ça. Donald Trump l’a bien compris, et a appelé à adopter le modèle classique français.
23h30 : Premières données intéressante : l’« état de la démocratie » arrive en tête des préoccupations des électeurs, devant l’économie et l’avortement. Par ailleurs, Trump est jugé plus crédible que Harris sur l’économie et l’immigration. Plus qu’une heure et demie avant les premières estimations dans les Etats où les bureaux de vote fermeront en premier. La Géorgie sera particulièrement scrutée.
Minuit : Les classiques reportages à l’intérieur des bureaux de vote. Les médias ont visiblement épuisé tous les sujets de discussion, à quelques minutes des premiers sondages partiels de sortie des urnes. Sur les réseaux sociaux, de la nervosité. Beaucoup de nervosité. Dans les deux camps.
00h30 : Les premières données commencent à tomber. C’est le moment d’ouvrir un paquet de chips. J’allume une carte des Etats, à commencer par le Kentucky et l’Indiana et je passe la souris sur chaque comté, pour voir comment les dépouillages progressent. « Quel intérêt ? », va-t-on me demander. Tout simplement pour le plaisir de vivre un évènement décisif pour l’avenir du monde. Une fois tous les quatre ans, ça ne fait de mal à personne !
01h00 : Mes chats ne comprennent pas que je ne dorme pas encore à cette heure-ci et en profitent pour me témoigner de leur affection. Par exemple en sautant sur le clavier de mon ordinateur, avec comme conséquence pour moi d’avoir à taper à nouveau cette phrase. Oui, au passage, je ne suis habituellement pas un couche-tard.
01h01 : Donald Trump donné gagnant dans le Kentucky et l’Indiana, Kamala Harris dans le Vermont. Rien de surprenant pour l’instant. Attendons davantage de précisions afin de comparer avec 2020 et 2016. 19 grands électeurs en faveur de Trump contre 3.
01h10 : C’est parti, les chaînes se réveillent, les commentateurs haussent le ton. Nous attaquons le cœur de la nuit électorale : le coloriage progressif de la carte. Le premier arrivé à 270 gagne l’élection présidentielle.
01h30 : La Virginie Occidentale reste rouge. 24-3 pour Trump.
02h00 : La Floride choisit Trump. On se souvient de l’élection de 2000 et de la polémique entourant le décompte des voix en faveur de George Bush. Aujourd’hui, il n’y a plus de suspense dans cet Etat. 90-27 pour Trump, après un afflux de quelques résultats.
02h10 : Pour l’instant aucune surprise. Tout se décidera dans les Etats clés de cette année : Géorgie, Caroline du nord, Pennsylvanie, Michigan, Wisconsin, Arizona et Nevada.
02h40 : La Pennsylvanie et le Michigan commencent à compter, avec un bon départ pour Harris dans les grands centres urbains. Si elle l’emporte dans ces deux Etats, elle gagnera sans doute l’élection.
03h00 : Le Texas pour Trump. Voilà un Etat où, avec le temps, l’influence des Démocrates se renforce. Si ces derniers parviennent un jour à le retourner, la présidentielle est dans leur poche. 179-111 actuellement pour Trump.
03h30 : New York a choisi Kamala Harris, sans surprise. La Géorgie et la Caroline du nord semblent pencher vers Donald Trump.
04h00 : On attend toujours les « swing states ». Tout peut encore se jouer. C’est ce qu’il y a d’excitant à suivre la nuit électorale américaine : l’incertitude.
04h30 : Les tendance générales apparaissent comme favorables à Donald Trump. Le New York Times lui donne désormais presque 80% de chances de remporter l’élection, et ce alors qu’aucun Etat clé n’a encore officialisé ses résultats. Kamala Harris semble désormais condamnée à remporter la Pennsylvanie, le Michigan et le Wisconsin pour espérer inverser le sort. 205-112 pour Trump.
04h45 : De plus en plus d’analystes annoncent que Donald Trump va gagner. La mobilisation républicaine, tant électorale que dans la traque des irrégularités, va sans doute avoir raison d’une Kamala Harris qui n’aura enthousiasmé que les rédactions des grands médias de gauche américains.
05h00 : La Californie reste bleue, sans surprise. 214-179 pour Trump. Les commentateurs semblent résignés. Tout en restant prudent, surtout après l’expérience de 2020, je ne peux m’empêcher de ressentir de la satisfaction. Non pas grâce à la victoire probable de Trump, mais plutôt en pensant à toutes ces stars de l’industrie du divertissement qui se sont pressées auprès de Kamala Harris pour la soutenir, tous ces grands médias qui ont fait la campagne de la candidate démocrate tout en méprisant ouvertement les conservateurs, et tous ces commentateurs, tant américains qu’européens, idéologisés qui assimilaient Trump au fascisme et au nazisme. Mes chats partagent mon avis. Donald Trump a promis de les protéger des migrants haïtiens.
05h30 : En plus, les Républicains prendraient le contrôle du Sénat et renforceraient leur majorité à la Chambre. Donald Trump aura donc les mains plutôt libres pour appliquer sa politique.
06h00 : Il reste les trois Etats clés du nord à compter : la Pennsylvanie, le Michigan et le Wisconsin. Si Donald Trump gagne dans un seul d’entre eux, c’est terminé. Kamala Harris, elle, doit remporter les trois, ce qui s’annonce compliqué. Je n’ai pas vu le temps passer et pour l’instant je suis serein, même s’il faut rester prudent quant à l’évolution de la situation dans ces Etats clés. Il y a cependant beaucoup moins de rapports d’irrégularités qu’il y a 4 ans. 247-209 pour Trump.
07h00 : Donald Trump a de l’avance dans tous les Etats clés. C’est sans doute terminé.
08h00 : La Pennsylvanie est attribuée au candidat républicain, suivie par le Wisconsin. 280-213, et il reste encore des Etats à compter. Cela signifie que Donald Trump a franchi la barre des 270 qui assure la majorité des grands électeurs. Il vient d’être élu (et donc réélu !) 47ème président des Etats-Unis d’Amérique. C’est ainsi que ce termine cette nuit électorale. Elle n’a pas été passionnante, car les sondages, pour la première fois depuis longtemps, ne se sont pas trompés. Trump était donné vainqueur dans les Etats clés, il l’a effectivement été. Il n’y a eu aucune surprise en dehors de ça, à part le bon résultat en Virginie malgré la défaite au bout du compte. Les journalistes et commentateurs américains ont semblé résignés, abattus, durant toute la durée de la soirée, il n’y a pas eu la même émotion qu’en 2016, ni la vague de controverses de 2020. Tout a été fluide, ordonné, propre je dirais même. On en resterait presque sur notre faim. Enfin, pas moi, étant donné tout ce que j’ai mangé cette nuit !
Ainsi, Donald Trump a remporté l’élection présidentielle américaine. Il le doit à plusieurs facteurs. Tout d’abord, il a axé son discours sur l’économie et l’immigration, deux sujets sur lesquels ils est jugé plus crédible que sa contre-candidate. Ensuite, le mécontentement de la population américaine à l’égard de l’administration Biden. Le bilan du président sortant est mitigé, que ce soit sur l’économique ou l’international (là, il est même catastrophique). Enfin, la mauvaise campagne de Kamala Harris, ou plutôt le mauvais choix de l’establishment démocrate. Celle qui a été propulsée candidate en remplacement d’un Joe Biden au bord de la sénilité n’était en réalité pas taillée pour ce poste. Ni pour celui de vice-présidente, d’ailleurs.
Elle a été incapable de trouver sa voie entre, d’un côté, l’indépendance vis-à-vis de son propre bilan et, de l’autre, le maintien d’un lien avec son succès de 2020. Les médias ont essayé de la porter en priant les Américains de ne pas chercher à la découvrir davantage. Or, il a bien fallu à un moment ou à un autre enregistrer des entretiens télévisés. A ce moment, il s’est avéré qu’elle était tout simplement mauvaise. Il était cependant impossible de changer à nouveau de candidat. Le symbole de la débâcle ? Kamala Harris a perdu dans tous les Etats clés et a même été distancée au vote populaire, ce qui n’était plus arrivé à un candidat démocrate depuis 2004. Elle a tout de même eu le mérite de redresser la barre après le désastreux début de campagne de Joe Biden, et d’avoir fait douter le camp républicain. Elle mérite d’être saluée pour ses efforts, et Donald Trump pour sa victoire incontestable.
Que va-t-il se passer désormais ? Joe Biden va rester président jusqu’en janvier 2025 et la passation de pouvoir. En tant qu’Européens, nous attendrons le nouveau pensionnaire de la Maison Blanche sur les relations économiques entre les Etats-Unis et l’Union européenne, la guerre en Ukraine et celle au Proche-Orient. Nos droites vont essayer de tirer profit de la victoire de Donald Trump, notamment en Pologne car l’élection présidentielle approche ici aussi. Le nouveau président va, comme après sa première élection, rapidement dissiper toutes les accusations absurdes de fascisme, racisme, isolationnisme etc… Si nous parvenons à comprendre sa politique et à nous y associer, nous aurons la possibilité d’en tirer grand profit, mais pour cela nous devons grandir et devenir responsables. La balle est désormais dans notre camp.
Réflexions na niedzielę
Amerykańska noc
To tradycja, którą przyjąłem szesnaście lat temu. Pierwsza amerykańska noc wyborcza, którą śledziłem, miała miejsce w 2008 roku. Byłem wtedy w szkole handlowej, a na lekcjach angielskiego nauczyciel kazał nam brać udział w odgrywaniu ról, w których musieliśmy wybrać jednego z kandydatów i bronić go przed przeciwnikiem lub innym debatującym. Pamiętam, że większość innych uczniów walczyła o szansę odegrania przedstawiciela obozu Demokratów, ekstrawaganckiego i nowoczesnego Baracka Obamy, który uosabiał „nową nadzieję”, „światło przyszłości” i „oświecony postęp” przeciwko „podżegającej do wojny kulturze WASP”, „mdłej, redneckowej Ameryce” i „spuściźnie imbecyla Busha Juniora”.
Obama reprezentował dobro, ponieważ był młody, był demokratą i nie był biały. Był fotogeniczny i grał w koszykówkę przed kamerami. To były wczesne dni postpolityki, na długo przed wariactwami Donalda Trumpa lub żenującym śmiechem Kamali Harris, ale nie zdawaliśmy sobie jeszcze w pełni sprawy z niebezpieczeństw, jakie ze sobą niosła. My, a raczej inni studenci, ale także komentatorzy i media, byliśmy po prostu zdumieni tym „odświeżającym” sposobem uprawiania polityki, z obietnicą powszechnego pokoju i szczęścia. Wybór Obamy miał być prawdziwym początkiem końca historii, dwadzieścia lat po upadku Muru Berlińskiego, ostatecznym triumfem liberalnej demokracji i wznowieniem marszu ku horyzontowi postępu. Niejako Nowy Świat.
Moja szkoła handlowa znajdowała się w La Défense, głównej dzielnicy biznesowej pod Paryżem, na ogromnej betonowej płycie, najeżonej identycznymi wieżowcami pozbawionymi najmniejszej tożsamości, których jedynym celem było skopiowanie londyńskiego City i Manhattanu. W tej klasie studentów trzeciego roku musiałem być jednym z niewielu, którzy nie czuli się entuzjastycznie nastawieni do Baracka Obamy. W rzeczywistości już kilka lat wcześniej zapoznałem się z amerykańską polityką i zainteresowałem się reelekcją George’a Busha w 2004 roku. Mimo to zdałem sobie sprawę, że moi koledzy nie tylko nie wiedzieli nic o amerykańskim systemie wyborczym, ale także nie mieli pojęcia, kim jest ich nowy idol. Po prostu powtarzali to, co słyszeli w kółko na kanałach telewizyjnych, które z kolei kopiowały słowo w słowo artykuły redakcyjne głównych amerykańskich lewicowych mediów. Tak jak co cztery lata.
Ku zaskoczeniu wszystkich podczas naszych małych debat decydowałem się bronić weterana Johna McCaina. Nie byłem szczególnie entuzjastycznie do niego nastawiony i doskonale zdawałem sobie sprawę, że fala Demokratów bez wątpienia go zmiecie ze względu na bardzo niekorzystny kontekst: kryzys finansowy, który zaczynał się w Stanach Zjednoczonych na jesieni 2008 roku, niezwykle życzliwe nastawienie mediów wobec Obamy, niezgoda w partii republikańskiej, która była niewątpliwie zmęczona po dwóch kadencjach George’a Busha. Jednak McCain reprezentował obóz zdrowego rozsądku przeciwko obozowi utopizmu, stary świat przeciwko nowemu, Amerykę wolności przeciwko Ameryce ideologii, która zwiastowała „wokeizm”.
Oczywiście nie było tutaj mowy o przekonywaniu kogokolwiek, a Barack Obama rzeczywiście zmiótł kandydata Republikanów, ale pamiętam całą noc wyborczą, bezsenną noc spędzoną na słuchaniu komentarzy na żywo na kilku amerykańskich kanałach, gdy pojawiały się po kolei wyniki.
Wybory w 2012 roku były przesądzone ze względu na kiepski wybór kandydata przez Republikanów. Wybory w 2016 roku były wielkim zaskoczeniem: ze zdumieniem i satysfakcją obserwowałem krzyki rozpaczy amerykańskich dziennikarzy, którzy tak bardzo gardzili Donaldem Trumpem i jego wyborcami, którzy byli tak pewni swojego zwycięstwa, a przede wszystkim tego, że są po właściwej stronie historii. Ich zaślepienie nie pozwoliło im dostrzec, że Hillary Clinton była bardzo złym kandydatem i że kraj potrzebował zmiany po ośmiu latach Baracka Obamy w Białym Domu. Wybory z 2020 roku były najbardziej niepokojące ze względu na wiele prawdziwych lub rzekomych nieprawidłowości wyborczych, które pozwoliłyby Joe Bidenowi wygrać niewielką przewagą w kluczowych stanach i które przedłużyły napięcie na kilka dni, a nawet tygodni. I tak mam zamiar przeżyć mój piąty amerykański wieczór wyborczy, a raczej noc.
Wtorek, 5 listopada 2024 roku, godz. 16.00: Robię małe zakupy, aby przygotować się na noc. Tylko zdrowe, zbilansowane jedzenie, zgodne z kulturą, w której będę zanurzony przez następne dwanaście godzin: fast food, mrożone pizze, chipsy, napoje gazowane.
17.30: Pomagam mojej 7-letniej córce w odrabianiu lekcji. Dobrze, że jest ćwiczenie angielskiego, bo dzięki temu podszlifuję swoje umiejętności językowe.
17.35: Ostatecznie nie mam czasu na odrobienie pracy domowej. Nieistotne. Muszę przejrzeć najnowsze sondaże, obliczyć prawdopodobieństwo w każdym stanie, wypełnić interaktywne mapy na niebiesko i czerwono (z odcieniami) i przyjrzeć się najnowszym spotom telewizyjnym każdego kandydata.
18.00: Przegląd francuskich mediów.
18.05: „Najważniejsze wybory tego stulecia w Ameryce bardziej podzielonej niż kiedykolwiek”. „Donald Trump jest zagrożeniem dla demokracji”. Kapitol, fake newsy, seks z mikrofonem, Beyoncé, bojówki faszystowskie, Orbán i Putin, dobro kontra zło. Nie da się tego słuchać, spadam. Zdecydowanie nie dowiem się tu niczego ciekawego.
18.10: Z dziennikarskiej ciekawości włączam polskie kanały telewizyjne.
18.15: „Trump pierze mózgi Amerykanom”, „Biden ma świetny bilans”, „Trump wywoła zamieszki”, „Harris jest kobietą, kocha dzieci i w młodości zorganizowała mobilizację w swoim budynku”. Z tego także się wyłączam.
18.20: Na dobre zadomawiam się w amerykańskich sieciach. Jeśli mam słuchać wszystkich złych rzeczy, które dziennikarze mają do powiedzenia na temat Donalda Trumpa, równie dobrze mogę to zrobić w wersji oryginalnej.
19.30: Kładę córkę do łóżka. Aby zasnęła, czytam jej ostatnie przemówienie Kamali Harris.
20.00: Napięcie rośnie. Podekscytowanie również. Wynik jest nieprzewidywalny do samego końca. Sondaże pokazują praktycznie remis w stanach wahających się. Moi przyjaciele w Stanach Zjednoczonych mówią mi, że nastąpiła ogromna mobilizacja na rzecz Trumpa. Inni mówią, że elektorat Demokratów obudził się na ostatniej prostej, zwłaszcza kobiety. W 2016 roku wierzono, że Clinton zostanie triumfalnie wybrana (nawet jeśli niektóre głosy słusznie sprzeciwiały się temu przekonaniu). W 2020 roku spodziewano się, że Biden wygra miażdżąco, ale ostatecznie było znacznie bliżej, niż oczekiwano. Tym razem analitycy wolą zachować ostrożność: nic nie wiemy. Kolejna obawa: wielu Amerykanów wątpi w uczciwość wyborów, i słusznie, po wydarzeniach z 2020 roku. Pomiędzy masowym głosowaniem korespondencyjnym a długimi procedurami ponownego przeliczania kart do głosowania, po raz kolejny możliwe jest, że rano nie poznamy nazwiska zwycięzcy. Trzeba cierpliwości, zaufania. Amerykanie głosują.
20.30: Amerykańskie media głównego nurtu próbują wcisnąć kwestię aborcji do wyborów prezydenckich, oczywiście na korzyść Kamali Harris, która ma czerpać korzyści z różnych postępowych walk (klasowych, rasowych, płciowych, a raczej „genderowych”). Jeśli Demokraci posuwają się do tego rodzaju argumentów, to znaczy, że partyjny establishment ma się czym martwić. W międzyczasie do piekarnika wkładam kolejną pizzę.
22.30: Pierwsze symboliczne wyniki (wioska w New Hampshire, Guam) pokazują wzrost dla Donalda Trumpa w porównaniu z 2020 rokiem.
23.00: Kilka przypadków awarii maszyn do głosowania. W rezultacie niektóre lokale wyborcze zostaną zamknięte później. Jeśli jest jedna rzecz, która musi się zmienić w kwestii głosowania w Stanach Zjednoczonych – to właśnie to. Donald Trump zrozumiał to i wezwał do przyjęcia klasycznego francuskiego modelu.
23.30: Pierwsze interesujące dane: „stan demokracji” znajduje się na szczycie listy obaw wyborców, wyprzedzając gospodarkę i aborcję. Trump jest również postrzegany jako bardziej wiarygodny niż Harris w kwestii gospodarki i imigracji. Tylko półtorej godziny do pierwszych szacunków w stanach, w których lokale są zamykane jako pierwsze. Szczególnie uważnie obserwowana będzie Georgia.
Północ: Klasyczne reportaże z lokali wyborczych. Media najwyraźniej nie mają już o czym mówić zaledwie kilka minut przed pierwszymi częściowymi sondażami exit polls. W sieciach społecznościowych nerwowość. Dużo nerwowości. Po obu stronach.
00.30: Zaczynają napływać pierwsze dane. Czas otworzyć paczkę chipsów. Podświetlam mapę stanów, zaczynając od Kentucky i Indiany, i przesuwam myszką nad każdym hrabstwem, aby zobaczyć, jak postępuje liczenie. „Po co to wszystko?” – ktoś mógłby zapytać. Po prostu dla przyjemności doświadczania wydarzenia, które zadecyduje o przyszłości świata. Raz na cztery lata nikomu to nie zaszkodzi!
01.00: Moje koty nie rozumieją, dlaczego nie śpię o tej porze, i korzystają z okazji, by okazać mi czułość. Na przykład wskakując na klawiaturę mojego komputera, co skutkuje tym, że muszę napisać to zdanie jeszcze raz. Tak przy okazji – zazwyczaj nie jestem nocnym markiem.
01.01: Donald Trump ogłoszony zwycięzcą w Kentucky i Indianie, Kamala Harris w Vermont. Na razie nic zaskakującego. Poczekajmy na więcej szczegółów, aby porównać je z rokiem 2020 i 2016. 19 elektorów za Trumpem przeciwko 3 dla Harris.
01.10: Zaczynamy, sieci się budzą, komentatorzy podnoszą głos. Atakujemy serce wieczoru wyborczego: progresywne zabarwienie mapy. Pierwszy do 270 elektorów wygrywa wybory prezydenckie.
01.30: Wirginia Zachodnia pozostaje czerwona. 24–3 dla Trumpa.
02.00: Floryda wygrana dla Trumpa. Pamiętamy wybory z 2000 roku i kontrowersje związane z liczeniem głosów na korzyść George’a Busha. Dziś w tym stanie nie ma już żadnego napięcia. 90–27 dla Trumpa po napływie kolejnych wyników.
02.10: Na razie nie ma niespodzianek. Wszystko rozstrzygnie się w kluczowych stanach tego roku: Georgii, Karolinie Północnej, Pensylwanii, Michigan, Wisconsin, Arizonie i Nevadzie.
02.40: Pensylwania i Michigan zaczynają liczyć głosy, a Harris ma niezły start w głównych ośrodkach miejskich. Jeśli wygra te dwa stany, prawdopodobnie wygra wybory.
03.00: Teksas dla Trumpa. To stan, w którym z biegiem czasu rosną wpływy Demokratów. Jeśli kiedykolwiek uda im się go zdominować, wybory prezydenckie będą w ich kieszeni. Obecnie 179–111 dla Trumpa.
03.30: Nowy Jork wybrał Kamalę Harris, co nie jest zaskoczeniem. Georgia i Karolina Północna wydają się skłaniać ku Donaldowi Trumpowi.
04.00: Wciąż czekamy na kluczowe stany. Wszystko jest jeszcze do wygrania. To właśnie sprawia, że amerykańska noc wyborcza jest tak ekscytująca: niepewność.
04.30: Ogólne trendy wydają się faworyzować Donalda Trumpa. „New York Times” daje mu obecnie prawie 80 proc. szans na wygranie wyborów, mimo że żaden z kluczowych stanów nie ogłosił jeszcze oficjalnych wyników. Wydaje się, że Kamala Harris musi teraz wygrać w Pensylwanii, Michigan i Wisconsin, aby mieć nadzieję na odwrócenie swojego losu. 205–112 dla Trumpa.
04.45: Coraz więcej analityków przewiduje zwycięstwo Donalda Trumpa. Republikańska mobilizacja, zarówno wyborcza, jak i w polowaniu na nieprawidłowości prawdopodobnie pokona Kamalę Harris, która tylko wzbudziła (pewnie sztuczny) entuzjazm redaktorów głównych lewicowych amerykańskich mediów.
05.00: Kalifornia pozostaje niebieska, co nie jest zaskoczeniem. 214–179 dla Trumpa. Komentatorzy wydają się zrezygnowani. Pozostając ostrożnym, zwłaszcza po doświadczeniach z 2020 roku, nie mogę powstrzymać się od poczucia satysfakcji. Nie z powodu prawdopodobnego zwycięstwa Trumpa, ale raczej myśląc o tych wszystkich gwiazdach przemysłu rozrywkowego, które przybyły do Kamali Harris, aby ją poprzeć, o tych wszystkich mediach głównego nurtu, które prowadziły kampanię na rzecz kandydatki Demokratów, otwarcie gardząc konserwatystami, i o tych wszystkich zideologizowanych komentatorach, zarówno amerykańskich, jak i europejskich, którzy utożsamiali Trumpa z faszyzmem i nazizmem. Moje koty się ze mną zgadzają. Donald Trump obiecał chronić je przed imigrantami z Haiti.
05.30: Ponadto Republikanie przejmą kontrolę nad Senatem i wzmocnią swoją większość w Izbie Reprezentantów. Donald Trump będzie miał zatem wolną rękę we wdrażaniu swojej polityki.
06.00: Do podliczenia pozostały jeszcze trzy kluczowe północne stany: Pensylwania, Michigan i Wisconsin. Jeśli Donald Trump wygra tylko jeden z nich, będzie po wszystkim. Z drugiej strony Kamala Harris musi wygrać wszystkie trzy, co wygląda na skomplikowane. Nie zauważyłem upływu czasu i na razie jestem spokojny, nawet jeśli musimy zachować ostrożność co do rozwoju sytuacji w tych kluczowych stanach. Doniesień o nieprawidłowościach jest jednak znacznie mniej niż 4 lata temu. 247–209 dla Trumpa.
07.00: Donald Trump ma przewagę we wszystkich kluczowych stanach. To prawdopodobnie koniec.
08.00: Pensylwania przechodzi na stronę kandydata Republikanów, a następnie Wisconsin. 280–213, a pozostały jeszcze stany do podliczenia. Oznacza to, że Donald Trump przekroczył próg 270, gwarantujący większość elektorów. Właśnie został wybrany (a zatem ponownie wybrany!) 47. prezydentem Stanów Zjednoczonych Ameryki. I tak ta noc wyborcza dobiega końca. Nie była to bardzo ekscytująca noc, ponieważ po raz pierwszy od dłuższego czasu sondaże okazały się całkiem trafne. Przewidywano, że Trump wygra w kluczowych stanach, i tak się stało. Poza tym obyło się bez niespodzianek, nie licząc dobrego wyniku w Wirginii mimo porażki w końcówce. Amerykańscy dziennikarze i komentatorzy przez cały wieczór wydawali się zrezygnowani, przygnębieni, nie było emocji z 2016 roku ani fali kontrowersji z roku 2020. Wszystko było płynne, uporządkowane, powiedziałbym nawet, że czyste. Można nawet rzec, że czujemy niedosyt. Cóż, nie ja, biorąc pod uwagę wszystko, co zjadłem tej nocy!
Donald Trump wygrał zatem wybory prezydenckie w USA. Zawdzięcza to kilku czynnikom. Po pierwsze, skupił swoje przemówienie na gospodarce i imigracji, dwóch tematach, w których jest uważany za bardziej wiarygodnego niż jego kontrkandydatka. Po drugie, niezadowolenie amerykańskiej opinii publicznej z administracji Bidena. Bilans ustępującego prezydenta jest kontrowersyjny, zarówno pod względem gospodarczym, jak i międzynarodowym (w tym drugim przypadku jest katastrofalny). Wreszcie kiepska kampania Kamali Harris, a raczej kiepski wybór demokratycznego establishmentu. Kobieta, która stała się kandydatką do zastąpienia Joe Bidena na skraju niedołężności, tak naprawdę nie nadawała się do tej roboty. Ani na wiceprezydenta zresztą.
Nie była w stanie znaleźć drogi między, z jednej strony, niezależnością od własnych osiągnięć jako wiceszefowa administracji 2021–2024, a z drugiej strony, utrzymaniem więzi z sukcesem w 2020 roku. Media próbowały ją nieść, błagając Amerykanów, by nie próbowali dowiedzieć się o niej więcej. W pewnym momencie jednak wywiady telewizyjne musiały zacząć być nagrywane. W tym momencie stało się jasne, że po prostu nie jest dobra. Ponowna zmiana kandydata była jednak już niemożliwa. Symbol porażki? Kamala Harris przegrała we wszystkich kluczowych stanach, a nawet przegrała w głosowaniu powszechnym, co nie zdarzyło się kandydatowi Demokratów od 2004 roku. Jej jedyną zasługą było jednak odwrócenie sytuacji po katastrofalnym początku kampanii Joe Bidena i wzbudzanie do ostatniej chwili wątpliwości w obozie republikańskim. Zasługuje na uznanie za swoje wysiłki, a Donald Trump za swoje wyraźne zwycięstwo.
Co będzie dalej? Joe Biden pozostanie prezydentem do stycznia 2025 roku i przekazania władzy. Jako Europejczycy będziemy czekać na nowego lokatora Białego Domu, aby omówić stosunki gospodarcze między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską, wojnę w Ukrainie i wojnę na Bliskim Wschodzie. Nasze partie prawicowe będą starały się wykorzystać zwycięstwo Donalda Trumpa, szczególnie w Polsce, gdzie również zbliżają się wybory prezydenckie. Nowy prezydent, podobnie jak po swoich pierwszych wyborach, szybko rozwieje odeprze absurdalne oskarżenia o faszyzm, rasizm, izolacjonizm itp. Jeśli uda nam się zrozumieć jego politykę i przyłączyć się do niej, będziemy mieli okazję wiele zyskać, ale aby to zrobić, musimy dorosnąć i stać się odpowiedzialni. Piłka jest teraz po naszej stronie.
Nathaniel Garstecka
