Reflexions na Niedzielę. Europejskie bezpieczeństwo na rozdrożu
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i polskim.
Réflexions d’un dimanche
La sécurité européenne à la croisée des chemins
Il devient de plus en plus évident que l’avenir de la Pologne se joue en grande partie sur les questions de sécurité. Sur les questions de sécurité intérieure, bien évidemment, mais aussi et surtout sur les questions de sécurité régionale et internationale. La Pologne est effectivement confrontée à l’impérialisme russe qui, après avoir feint l’apaisement durant quelques années, voire seulement quelques mois, suite à la dislocation de l’URSS, a repris la forme agressive qui a été la sienne durant des siècles.
L’impérialisme russe impuni
On n’extirpe l’impérialisme d’une nation qu’en lui infligeant une défaite totale: c’est ce qui a été fait avec la France de Napoléon ou l’Allemagne de Hitler. Or, nous avons toujours évité de le faire avec la Russie, que ce soit celle des tsars, celle de despotes soviétiques ou celle de Vladimir Poutine. Ayant le sentiment d’être invaincu et intouchable, le Kremlin peut se permettre de déployer sa politique de conquête dans son entourage proche, au mépris du droit international et des droits des peuples soumis à l’armée russe. Il sait qu’il n’aura jamais à payer pour ses crimes.
Bien au contraire, grâce à ses richesses énergétiques et ses relais d’influence, la Russie est capable de manipuler les hommes politiques et les opinions publiques occidentales. Nous l’avons vu en Allemagne, avec Gerard Schröder et Angela Merkel, nous l’avons vu en France avec Jacques Chirac, François Fillon et Emmanuel Macron. Nous le voyons aussi à la multitude de journalistes, commentateurs et petits politiciens ouvertement anti-américains, anti-israéliens, pro-russes, et à ceux qui militent contre le nucléaire, pour l’immigration massive et pour un «ordre mondial multipolaire». Tout s’imbrique naturellement, du moment que l’on fait l’effort de relier les points.
Donald Trump, à l’époque de son premier mandat, nous avait averti de ne pas nous rendre dépendants du gaz russe, via notamment le gazoduc Nord Stream. Il l’avait d’ailleurs mis sous sanctions américaines. Il nous avait conseillé d’accroître nos dépenses militaires, ce que de nombreux pays européens avait dédaigné, affirmant que les Américains essayaient juste de «nous vendre leur industrie de l’armement et leur militarisme belliqueux». Donald Trump avait rompu avec la politique criminelle de «reset» avec le Kremlin, que son prédécesseur Barack Obama avait initiée en étant applaudi par les médias mainstream et suivi aveuglement par de nombreux chefs d’Etat européens. Le président polonais Lech Kaczynski avait été en cela visionnaire, déclarant, lors de son discours à Tbilissi en pleine invasion russe: «Aujourd’hui, la Géorgie, demain l’Ukraine, après-demain les États baltes, et ensuite peut-être mon pays, la Pologne».
15 ans après, tout lui a effectivement donné raison. La Russie a envahi militairement l’Ukraine et ne pouvant pas le faire directement contre la Pologne et les pays baltes, membres de l’OTAN, a déclenché contre eux une guerre hybride multivectorielle: en leur envoyant des vagues incessantes de clandestins africains et musulmans, en montant contre eux les opinions publiques occidentales, en propageant des mensonges et des manipulations, en poursuivant le révisionnisme historique entamé sous Vladimir Poutine. On apprend ainsi, grâce à la propagande moscovite, que ce n’est que contraint et forcé par les Français et les Anglais que Staline a signé le pacte germano-soviétique, sans doute en se bouchant le nez. Le sourire esquissé par le tiran communiste lors de sa rencontre avec Joachim von Ribbentrop n’était bien évidemment qu’une posture de façade. On essaie aussi de nous faire croire que la Russie ne fait «que se défendre» face aux «provocations de l’OTAN».
L’OTAN comme seule garantie
Avons-nous écouté le Donald Trump de 2017-2020? Non. Nous lui avons ri au nez, le traitant de clown abruti et de crypto-fasciste. Le résultat est douloureux. Nous en sommes aujourd’hui à l’implorer de nous aider à contenir la Russie en Ukraine. Le Donald Trump de 2025 n’est cependant pas disposé à laisser passer toutes les insultes dont il a été la cible et à laisser impunie l’irresponsabilité des Européens. «Assumez vos erreurs», nous dit-il. «Vous avez voulu fonder votre développement économique sur de larges contrats avec Moscou, prouvez donc que vous avez retenu la leçon, sans quoi nous ne vous aiderons pas». C’est dit crûment, de manière choquante, mais ça a le mérite d’être clair et de taper dans le mille. Si les puissances d’Europe de l’ouest refusent de réellement changer leur attitude vis-à-vis de la Russie, et ce n’est pas en envoyant une poignée de canons et d’avions à Kiev que cela va se produire, alors les Etats-Unis ne s’engageront pas davantage.
Laissons sans commentaire les volte-face d’Emmanuel Macron, pourtant à la tête de la première puissance militaire de l’Union européenne, qui voulait d’abord «réorganiser l’architecture de sécurité de l’Europe» avec Vladimir Poutine, puis qui a joué l’apaisement autant que possible quand les armées russes assiégeaient Kiev, avant de se raviser de manière opportuniste mais sans s’engager véritablement pour sauver l’Ukraine, puis en haussant le ton face aux manœuvres de Trump mais en ne se limitant qu’à des réunions et des sourires sur des photos commémoratives et en ayant pris soin de ne jamais rompre les accords de coopération nucléaire avec Moscou… Comment peut-on prendre au sérieux ceux qui veulent confier notre sécurité à la technocratie bruxelloise et au détriment de l’alliance avec les Etats-Unis?
Les Français se plaignent que les Polonais achètent des F-35 américains, mais qu’a fait la France pour les convaincre d’acheter des Rafales? Elle leur a dit qu’ils avaient «perdu une occasion de se taire» et qu’ils étaient des «antisémites d’extrême droite», tout en déclenchant contre eux une procédure européenne pour «violation de l’Etat de droit».
Nous avons pleinement le droit de nous poser des questions sur la politique de Donald Trump. La façon dont il s’est attaqué à Volodymyr Zelensky a choqué. Celle dont il a semblé vouloir attirer Vladimir Poutine à la table des négociations aussi. Il a tenu des propos qui ont à juste titre scandalisé. Cependant, tout cela a une logique. Le Kremlin sait pertinemment que personne ne va entrer en guerre pour défendre l’Ukraine. Il sait qu’à part de belles paroles sur la démocratie et le droit international, les Européens n’ont aucune capacité ni volonté d’agir. Il sait que ces derniers ne rêvent que d’une chose, c’est de réactiver Nord Stream le plus rapidement possible. Il sait que les Ukrainiens ne pourront pas résister indéfiniment. Personne jusqu’à présent, ne lui a prouvé le contraire, sauf les Ukrainiens qui témoignent d’un impressionnant esprit combatif. Alors pourquoi devrait-il négocier? Avec qui? Pour céder quoi? Avec quels moyens de pression?
La seule véritable garantie de sécurité face à l’impérialisme russe reste l’OTAN. Les Français le reconnaissent à leur corps défendant, quand ils déclarent que «la Pologne n’a pas à s’inquiéter puisqu’elle fait partie de l’Alliance atlantique». Ils admettent donc que l’OTAN est source de paix, et non de guerre, contrairement à ce qu’essaient de nous faire croire les idiots utiles du Kremlin. Donald Trump demande à ce que l’on reconnaisse le leadership américain, car il est le seul capable d’apporter la stabilité à l’Europe. Les Européens, mettant les querelles d’égo au-dessus de notre sécurité, font exprès de mettre en scène leur défiance à l’égard de Washington. Les grands perdants de ce théâtre sont les nations d’Europe centrale et de l’est, auxquelles Alexandre Douguine conseille de se «finlandiser».
Au même moment, la funeste mélodie du fédéralisme européen se fait entendre, faisant écho aux bruits des canons à l’est. Dissoudre les souverainetés nationales serait un pas décisif pour la sécurité et la prospérité du continent. Il faudrait renforcer les capacités militaires de l’UE, tout en «s’émancipant de la tutelle américaine». Si lancer le réarmement de l’Europe est une excellente idée, le faire en s’imaginant que nous pourrons nous passer de la stabilité qu’incarne le commandement de l’OTAN est une chimère. Une chimère dangereuse, car on sait que les grands idéalismes mènent aux grands désastres.
En Pologne, débat sur la sécurité
C’est ce débat qui accompagne la campagne présidentielle polonaise de 2025. Le camp gouvernemental et progressiste, s’il donne l’impression de ne pas rejeter ouvertement l’alliance transatlantique et de ne pas accepter le projet centralisateur de Bruxelles, valide cependant l’idée de l’abandon du droit de véto national au Conseil. Cela équivaut de facto à donner à Bruxelles et à Berlin les clés de la sécurité du continent. C’est ce qui est contenu dans le discours prononcé par le ministre des Affaires Etrangères Radoslaw Sikorski à la Diète de la République de Pologne le 23 avril 2025. D’un côté tenir des propos russo-réalistes et rassurants, de l’autre continuer à soutenir l’idée de la dilution de notre souveraineté dans un ensemble technocratique dont Moscou n’aurait absolument rien à craindre. Le ministre propose même de poursuivre les échanges avec la Chine, qui est pourtant l’un des principaux soutiens de la Russie.
En face, Karol Nawrocki, candidat du camp conservateur, appelle à «l’alliance des aigles blancs», à savoir des Etats-Unis et de la Pologne. «Les plus grands pays de l’Union européenne – même avec la meilleure volonté – n’atteindront pas [le niveau des dépenses militaires des Etats-Unis] avant longtemps. C’est pourquoi toute proposition visant à créer en Europe une sorte de concurrent de l’OTAN paraît irresponsable, le véritable garant de la sécurité du monde libre étant l’Alliance Nord-Atlantique», écrit-il.
Les progressistes semblent naviguer au gré des évènements, en essayant de ménager la chèvre et le chou, sans ligne directrice claire et assumée pour ne pas irriter Bruxelles et Berlin. Après avoir milité pour laisser entrer en Pologne, donc en Europe, les immigrés illégaux africains et arabes envoyés par Moscou et Minsk («Laissez-les entrer, nous les contrôlerons plus tard»), ils déclarent désormais, par la voix de Radoslaw Sikorski, que «la frontière doit être défendue contre l’immigration illégale, qui fait partie de la guerre hybride menée par les dictateurs de la Russie et du Bélarus contre l’Occident». Le message est illisible. Les conservateurs, eux, s’ils ont indéniablement commis des erreurs quand ils étaient au pouvoir, ont au moins toujours assumé une position claire sur la situation sécuritaire à la frontière orientale et ont toujours misé sur Washington, que ce soit sous les démocrates comme sous les républicains.
La guerre en Ukraine ne durera pas éternellement. A un moment, soit l’Ukraine s’effondrera, soit la Russie, soit le front sera temporairement figé, jusqu’à la prochaine «opération spéciale de dénazification». Quelle sera alors l’attitude de l’Europe? Reprendra-t-elle le chemin du «reset» et du «business as usual» avec Moscou? Espérons que non. Même si les Etats-Unis essaient de s’attirer les faveurs du Kremlin dans leur conflit contre la Chine, nous ne devrions pas les suivre là-dessus. Le pire qui puisse advenir est de laisser une fois de plus entendre à la Russie qu’elle a les mains libres pour attaquer qui elle le souhaite, qu’à part quelques sanctions aisément contournables aucune menace ne pèse sur elle.
Une Europe «unie», fédérale, centralisée, progressiste, «stratégiquement indépendante» et dominée par l’Allemagne, au sein de laquelle les «petites» nations n’auraient plus leur mot à dire, constituerait la meilleure assurance vie pour les prédateurs du Kremlin.
Réflexions na niedzielę
Europejskie bezpieczeństwo na rozdrożu
Staje się coraz bardziej oczywiste, że przyszłość Polski zależy w dużej mierze od kwestii bezpieczeństwa. Kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego, oczywiście, ale także i przede wszystkim kwestii bezpieczeństwa regionalnego i międzynarodowego. Polska musi stawić czoła rosyjskiemu imperializmowi, który po kilku latach, a nawet zaledwie kilku miesiącach udawania ustępstw po rozpadzie ZSRR powrócił do agresywnej formy, jaką przybierał przez wieki.
Rosyjski imperializm bezkarny
Imperializm można wykorzenić z danego narodu tylko poprzez zadanie mu całkowitej klęski – tak właśnie postąpiono z Francją Napoleona i Niemcami Hitlera. Ale nie przytrafiło się to Rosji, niezależnie od tego, czy była to Rosja carów, Rosja sowieckich despotów, czy Rosja Władimira Putina. Mając poczucie bycia niepokonanym i nietykalnym, Kreml może sobie pozwolić na prowadzenie polityki podboju w swoim najbliższym otoczeniu, wbrew prawu międzynarodowemu i prawom narodów poddanych armii rosyjskiej. Wie, że nigdy nie będzie musiał zapłacić za swoje zbrodnie.
Wręcz przeciwnie, dzięki swojemu bogactwu energetycznemu i wpływom Rosja jest w stanie manipulować zachodnimi politykami i opiniami publicznymi. Widzieliśmy to w Niemczech z Gerardem Schröderem i Angelą Merkel, widzieliśmy to we Francji z Jacques’em Chirakiem, François Fillonem i Emmanuelem Macronem. Widzimy to również wśród dziennikarzy, komentatorów i pomniejszych polityków, którzy są otwarcie antyamerykańscy, antyizraelscy, prorosyjscy, którzy lobbują przeciwko energii jądrowej, za masową imigracją i „wielobiegunowym porządkiem świata”. Wszystko staje się oczywiste, o ile tylko podejmie się wysiłek połączenia kropek.
Podczas swojej pierwszej kadencji Donald Trump ostrzegał nas, byśmy nie uzależniali się od rosyjskiego gazu, zwłaszcza poprzez gazociąg Nord Stream. Objął go amerykańskimi sankcjami. Doradzał nam zwiększenie wydatków wojskowych, co wiele krajów europejskich wyszydzało, twierdząc, że Amerykanie próbują nam tylko „sprzedać swój przemysł zbrojeniowy i swój wojowniczy militaryzm”. Donald Trump zerwał z kryminalną polityką „resetu” z Kremlem, którą zainicjował jego poprzednik Barack Obama, oklaskiwaną przez media głównego nurtu i ślepo naśladowaną przez wielu europejskich szefów państw. Polski prezydent Lech Kaczyński był pod tym względem wizjonerem, deklarując w swoim przemówieniu w Tbilisi w szczytowym momencie rosyjskiej inwazji na Gruzję: „Dziś Gruzja, jutro Ukraina, pojutrze kraje bałtyckie, a potem być może mój kraj, Polska”.
15 lat później wszystko wskazuje na to, że miał rację. Rosja dokonała militarnej inwazji na Ukrainę, a nie mogąc tego zrobić bezpośrednio przeciwko Polsce i krajom bałtyckim, które są członkami NATO, rozpętała przeciwko nim wielowymiarową wojnę hybrydową: wysyłając im nieustanne fale nielegalnych afrykańskich i muzułmańskich imigrantów, zwracając przeciwko nim zachodnią opinię publiczną, rozpowszechniając kłamstwa i manipulacje oraz kontynuując historyczny rewizjonizm zapoczątkowany przez Władimira Putina. Z moskiewskiej propagandy dowiadujemy się, że Stalin zmuszony przez Francuzów i Brytyjczyków podpisał pakt niemiecko-sowiecki. Uśmiech na twarzy komunistycznego przywódcy podczas spotkania z Joachimem von Ribbentropem był oczywiście tylko fasadą. Dowiadujemy się także, że Rosja „tylko się broni” przed „prowokacjami NATO”.
NATO jako jedyna gwarancja
Czy słuchaliśmy Donalda Trumpa w latach 2017–2020? Nie. Śmialiśmy się mu w twarz, nazywając go klaunem i kryptofaszystą. Rezultat jest bolesny. Teraz błagamy go, by pomógł nam powstrzymać Rosję w Ukrainie. Donald Trump w roku 2025 nie jest jednak skłonny pozwolić, by obrzucanie go obelgami pozostało bez konsekwencji, podobnie jak nieodpowiedzialność Europejczyków. „Weźcie odpowiedzialność za swoje błędy”, mówi nam. „Chcieliście oprzeć swój rozwój gospodarczy na szerokich kontraktach z Moskwą, więc udowodnijcie, że wyciągnęliście wnioski, albo wam nie pomożemy”. To dosadne i szokujące, ale ma tę zaletę, że jest jasne i rzeczowe. Jeśli mocarstwa Europy Zachodniej nie zmienią swojego nastawienia do Rosji – wysłanie garstki broni i amunicji do Kijowa nie będzie wystarczającym dowodem – to Stany Zjednoczone nie będą się bardziej angażować.
Nie komentujemy zwrotów akcji w działaniach Emmanuela Macrona, mimo że jest on szefem wiodącej potęgi militarnej Unii Europejskiej, który początkowo chciał „zreorganizować europejską architekturę bezpieczeństwa” z Władimirem Putinem, a następnie łagodził sytuację tak bardzo, jak to możliwe, gdy rosyjskie wojska ruszyły na Ukrainę, później zmienił zdanie, ale bez rzeczywistego zaangażowania się w ratowanie Ukrainy, a następnie podniósł głos w obliczu manewrów Trumpa, ale ograniczył się do spotkań i uśmiechów na pamiątkowych zdjęciach, dbając o to, aby nie zerwać umów o współpracy nuklearnej z Moskwą… Jak możemy traktować poważnie tych, którzy chcą powierzyć nasze bezpieczeństwo brukselskiej technokracji kosztem sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi?
Francuzi narzekają, że Polacy kupują amerykańskie F-35, ale co zrobiła Francja, aby przekonać ich do zakupu samolotów Rafale? Powiedziała im, że „stracili okazję, by siedzieć cicho” i że są „skrajnie prawicowymi antysemitami”, uruchamiając jednocześnie europejską procedurę przeciwko nim za „naruszenie praworządności”.
Mamy prawo być ostrożni wobec polityki Donalda Trumpa. Sposób, w jaki zaatakował Wołodymyra Zełenskiego, był szokujący. Tak samo sposób, w jaki chciał zwabić Władimira Putina do stołu negocjacyjnego. Wygłosił uwagi, które słusznie oburzyły obserwatorów. W tym wszystkim jest jednak pewna logika. Kreml doskonale wie, że nikt nie pójdzie na wojnę w obronie Ukrainy. Wie, że poza pięknymi słowami o demokracji i prawie międzynarodowym Europejczycy nie mają ani możliwości, ani woli działania. Wie, że ich jedynym marzeniem jest jak najszybsza reaktywacja Nord Stream. Wie, że Ukraińcy nie będą w stanie stawiać oporu w nieskończoność. Dotąd nikt nie udowodnił mu, że się myli, z wyjątkiem Ukraińców, którzy wykazują się imponującym duchem walki. Dlaczego więc miałby negocjować? Z kim miałby negocjować? Z czego zostałby zmuszony zrezygnować? Za pomocą jakich środków nacisku?
Jedynym realnym gwarantem obrony przed rosyjskim imperializmem pozostaje NATO. Francuzi przyznają to niechętnie, mówiąc, że „Polska nie ma się czego obawiać, ponieważ jest częścią Sojuszu Północnoatlantyckiego”. Przyznają więc, że NATO jest źródłem pokoju, a nie wojny, w przeciwieństwie do tego, co chcieliby nam wmówić pożyteczni idioci Kremla. Donald Trump wzywa do uznania amerykańskiego przywództwa, ponieważ tylko ono jest w stanie zapewnić Europie stabilność. Europejczycy, przedkładając kłótnie nad bezpieczeństwo, celowo inscenizują swój bunt wobec Waszyngtonu. Wielkimi przegranymi w tym teatrze są jednak narody Europy Środkowej i Wschodniej, którym Aleksander Dugin radzi „finlandyzację”.
Jednocześnie słychać złowieszczą melodię europejskiego federalizmu, która jest echem odgłosów wystrzałów armatnich na Wschodzie. Według zwolenników tego rozwiązania zniesienie suwerenności narodowej byłoby decydującym krokiem dla bezpieczeństwa i dobrobytu kontynentu. Według nich potencjał militarny UE musi być wzmocniony, jednocześnie „emancypując się spod amerykańskiej kurateli”. Podczas gdy zbrojenie Europy jest faktycznie konieczne, robienie tego przy założeniu, że możemy obejść się bez stabilności, której ucieleśnieniem jest dowództwo NATO, jest mrzonką. To niebezpieczna chimera, ponieważ wiemy, że wielkie idealizmy prowadzą do wielkich katastrof.
Debata o bezpieczeństwie w Polsce
To właśnie ta debata towarzyszy polskiej kampanii prezydenckiej 2025 roku. Obóz rządowy i progresywistyczny, choć sprawia wrażenie, że nie odrzuca otwarcie sojuszu transatlantyckiego i nie akceptuje centralizacyjnego projektu Brukseli, to jednak popiera pomysł rezygnacji z narodowego prawa weta w UE. Oznacza to de facto oddanie Brukseli i Berlinowi kluczy do bezpieczeństwa kontynentu. To właśnie zawiera przemówienie ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego wygłoszone w Sejmie 23 kwietnia 2025 roku. Z jednej strony wypowiadał się on w uspokajających słowach, z drugiej zaś popierał ideę rozmycia naszej suwerenności w technokratycznym tworze, którego Moskwa absolutnie nie musiałaby się obawiać. Minister proponuje nawet kontynuowanie handlu z Chinami, jednym z głównych sojuszników Rosji.
Z drugiej strony barykady Karol Nawrocki, kandydat obozu konserwatywnego, wezwał do „sojuszu białych orłów”, czyli Stanów Zjednoczonych i Polski. „Największe kraje Unii Europejskiej – nawet przy najlepszej woli – jeszcze długo nie zbliżą się do [poziomu wydatków wojskowych USA]. Dlatego nieodpowiedzialnie brzmią wszelkie propozycje, by w Europie budować coś w rodzaju konkurencji dla NATO. Prawdziwym gwarantem bezpieczeństwa wolnego świata jest Sojusz Północnoatlantycki”, pisze.
Postępowcy wydają się nawigować zgodnie z przypływem i odpływem wydarzeń, bez jasnych i jednoznacznych wytycznych, aby nie drażnić Brukseli i Berlina. Po kampanii na rzecz wpuszczania nielegalnych afrykańskich i arabskich imigrantów wysyłanych przez Moskwę i Mińsk do Polski, a tym samym do Europy („Wpuśćcie w końcu tych ludzi do Polski! Kim są, ustali się później”), teraz deklarują, np. Radosław Sikorski, że „granica musi być broniona przed nielegalną imigracją, która jest częścią wojny hybrydowej prowadzonej przez dyktatorów Rosji i Białorusi przeciwko Zachodowi”. Przekaz jest rażąco nieczytelny. Jeśli chodzi o konserwatystów, to choć niezaprzeczalnie popełniali błędy, gdy byli u władzy, to przynajmniej zawsze zajmowali jasne stanowisko w sprawie sytuacji bezpieczeństwa na wschodniej granicy i zawsze współpracowali z Waszyngtonem czy to pod rządami demokratów, czy republikanów.
Wojna w Ukrainie nie będzie trwać wiecznie. W pewnym momencie albo Ukraina się załamie, albo Rosja, albo front zostanie tymczasowo zamrożony aż do następnej „specjalnej operacji denazyfikacyjnej”. Jaka będzie wówczas postawa Europy? Czy powróci na ścieżkę „resetu” i „business as usual” z Moskwą? Miejmy nadzieję, że nie. Nawet jeśli Stany Zjednoczone próbują zdobyć przychylność Kremla w konflikcie z Chinami, nie powinniśmy się na to godzić. Najgorszą rzeczą, jaka może się wydarzyć, będzie to, że Rosja ponownie uwierzy, że ma wolną rękę w atakowaniu kogokolwiek i że poza kilkoma łatwymi do obejścia sankcjami nie ma dla niej żadnego zagrożenia.
Europa „zjednoczona”, federalna, scentralizowana, postępowa, „strategicznie niezależna” i zdominowana przez Niemcy, w której „małe” narody nie miałyby już nic do powiedzenia, byłaby najlepszą polisą ubezpieczeniową na życie dla kremlowskich drapieżników.
Nathaniel Garstecka
