Reflexions na Niedzielę. Nadszedł czas
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
Nous y voilà
Nous y voilà. Dans deux jours, les Américains éliront le président de la première puissance du monde. L’effervescence montant crescendo ces derniers mois, les questions se multiplient : tant sur le particulier système électoral américain que sur les candidats en lice les conséquences de l’élection sur tel ou tel conflit dans le monde. Il est temps de répondre à un certain nombre d’interrogations qui me sont régulièrement soumises étant donné mon positionnement.
« En 2016, Trump a gagné l’élection sans obtenir la majorité des voix. C’est un système particulièrement injuste »
Le système électoral américain n’est pas injuste, il est tout simplement différent. Les Etats-Unis sont une fédération de 50 Etats, chacun avec un gouvernement et des lois qui lui sont propres. C’est d’ailleurs pour cela que les modalités de vote peuvent varier d’un Etat à l’autre, ce qui ne manque pas de provoquer des controverses, comme en 2020.
Chaque Etat a à attribuer un certain nombre de « grand électeurs », pour un total de 538, dans le cadre de l’élection du président fédéral. Le collège des grands électeurs élit le président, en général en décembre. C’est la démographie de chaque Etat qui détermine de combien de grands électeurs dispose-t-il. Ainsi, la Californie, Etat le plus peuplé, en a 54 tandis que le Wyoming, Etat le moins peuplé, n’en a que 3. Pour autant, en proportion de population les Etats moins peuplés ont davantage de grands électeurs. Il s’agit là de donner un peu plus d’importance aux plus petits Etats, sinon seuls les 5-6 plus grands feraient l’élection.
Dans la quasi-totalité des Etats (sauf le Maine et le Nebraska), le candidat qui gagne l’élection remporte tous les grands électeurs. C’est le principe du « winner takes all », même si le résultat est serré. Il n’est donc pas illogique d’affirmer que ce n’est pas une élection présidentielle, mais 50 qui se dérouleront le 5 novembre 2024.
Ce point a une importance capitale pour comprendre en quoi ce système est moins injuste que ce qui en est dit. La Californie, par exemple, est un Etat majoritairement démocrate. Hillary Clinton y a remporté 62% des voix en 2016 et Kamala Harris y fera sans doute un score similaire. Les Républicains habitant en Californie savent que même s’ils se mobilisent tous, ils pourront difficilement retourner le sort des urnes, ils vont donc moins voter. C’est ainsi : dans les Etats massivement acquis à un camp, les électeurs de l’opposition se déplacent moins. Si l’attribution des grands électeurs se faisait à la proportionnelle, ça serait sans doute différent, mais tel n’est pas le cas. Dans ces circonstances, le nombre total de voix obtenu par un candidat n’a pas grande importance. Hillary Clinton en a obtenu davantage en 2016, mais Donald Trump a remporté plus de grands électeurs et a gagné dans plus d’Etats.
« Les sondages ne sont pas fiables »
C’est exact. En s’en tenant aux dernières élections présidentielles, on peut constater un large biais en faveur des Démocrates. En 2016, par exemple, CNN, CBS et le New York Times donnaient Hillary Clinton largement en tête en Pennsylvanie, et ce même à quelques jours de l’élection. Or, c’est Donald Trump qui a emporté, d’une courte tête, cet Etat. Même chose dans le Michigan ou le Wisconsin, deux autres Etats clés (les fameux « swing states », où ni les Républicains ni les Démocrates ne sont assurés de l’emporter à l’avance) : aucun sondage n’a donné Trump gagnant dans le Wisconsin, or c’est lui qui y a gagné. Idem en 2020, bien que cette fois-ci Joe Biden a été déclaré vainqueur mais avec des scores bien en deçà de ce qui avait été prévu par les sondages.
On constate donc qu’entre 2016 et 2020, les instituts de sondages et les grands médias américains ne se sont pas améliorés. Cette fois-ci, la moyenne des sondages indique une égalité dans les 7 « swing states » qui seront observés : la Pennsylvanie, le Michigan, le Wisconsin, la Caroline du nord, la Géorgie, le Nevada et l’Arizona. Si les instituts commettent la même erreur que lors des présidentielles précédentes, cela signifie sans doute que Trump emportera tous ces Etats et donc l’élection générale.
« Donald Trump s’apprête déjà à contester les résultats »
Pour comprendre les inquiétudes du 45ème président des Etats-Unis, il faut bien avoir à l’esprit que chaque Etat dispose de sa propre loi électorale. Une majorité d’entre eux autorise le vote anticipé, le vote par correspondance ou le vote sur machine. Or durant l’élection de 2020, certains bureaux de vote dans des Etats clés ont été le théâtre de scènes indignes d’une grande démocratie : des bulletins par correspondance arrivés en retard et comptés malgré tout, des enveloppes non timbrées mais acceptées tout de même, des observateurs expulsés des salles de dépouillement… De nombreuses irrégularités qui ont entaché la légitimité des résultats et qui ont provoqué la rage de Donald Trump.
Certaines de ces irrégularités ont été légalisées par la justice des Etats concernés. C’est le cas du Nevada par exemple, qui a autorisé la comptabilisation des bulletins de vote réceptionnés avec trois jours de retard et sans timbre. Il est donc possible que nous n’apprenions pas le nom du vainqueur le jour de l’élection, ni même le lendemain.
Quant aux Démocrates, ils se préparent à affronter une éventuelle défaite d’une autre manière. Kamala Harris a qualifié Donald Trump de Hitler, oubliant (ou pas) que la fascisation de son adversaire avait abouti à deux tentative de meurtres contre lui. « Si Donald Trump est Hitler, il faut l’empêcher d’agir », pourraient penser ceux qui vont assimiler littéralement les propos de la candidate démocrate. On doit donc s’attendre, en cas de victoire républicaine, au mieux à des manifestations, au pire à des insurrections et des attentats.
« Donald Trump est imprévisible et est un danger pour la paix dans le monde»
Le professeur Guy Millière, interrogé par Wszystko co Najwazniejsze, a expliqué que, bien au contraire, Donald Trump est très prévisible. Toutes ses actions suivent une logique bien précise, que l’on peut comprendre en lisant son livre The Art of the Deal. Trump a porté au niveau politique la manière dont il négociait dans le domaine du privé et nous, Européens, sommes tout à fait capable d’en tirer profit si nous savons nous y adapter.
A l’international, la stratégie du représentant républicain est d’imposer des rapports de force avec ses interlocuteurs. Cela a été le cas par exemple avec l’OTAN. Constatant que les Etats membres ne contribuaient pas suffisamment à l’effort collectif dans un contexte de montée des tensions avec la Russie notamment, il les a mis face à leurs contradictions et leur a imposé d’allouer un budget plus important à leurs dépenses militaires. Stratégie couronnée de succès, puisqu’au moment de l’invasion de l’Ukraine par Vladimir Poutine les pays de l’OTAN étaient mieux armés et donc ont pu envoyer davantage d’équipement à Kiev. Par ailleurs, il convient de constater que le rapport de force que Donald Trump avait établi avec le président russe empêchait ce dernier de lancer une attaque à grande échelle contre l’Ukraine. Les témoins qui ont assisté aux discussions téléphoniques entre Trump et Poutine le rapportent : le premier menaçait le second de représailles d’ampleur en cas d’attaque contre un pays voisin. Joe Biden a adopté une approche radicalement différente, et le résultat ne s’est pas fait longtemps attendre.
Même situation au Proche-Orient. Donald Trump s’est retiré de l’accord sur le nucléaire iranien, a imposé des sanctions sur le régime de Téhéran et a poussé à un accord entre Israël, les Emirats, Bahreïn et le Maroc. Il n’y a eu aucun conflit d’ampleur entre Israël et le Hamas ou le Hezbollah durant la période où c’est le républicain qui se trouvait à la Maison blanche.
Il n’est donc pas exagéré d’affirmer que Donald Trump a davantage œuvré pour la paix que les démocrates auxquels il a succédés et qu’il a précédés.
Alors qu’est ce qui gêne tant ? Pourquoi des journalistes, des intellectuels, des commentateurs européens éprouvent-ils un tel rejet, un tel dégoût pour Donald Trump ? Tout simplement car ce dernier leur parle comme à des adultes responsables, non comme à des enfants qu’il faudrait materner sans cesse. Tout biberonnés que nous sommes à l’Etat providence et au socialisme, habitués que nous sommes à ce que les Américains viennent systématiquement nous sauver, nous refusons d’être mis face à nos responsabilités. Au lieu de nous lamenter sur un Donald Trump qui ne nous tapote pas sur la tête en nous promettant éternelle et gratuite protection, nous devrions nous prendre en main, relancer notre industrie militaire hausser le ton collectivement face à la Russie et la Chine.
C’est aussi et surtout à cela que devrait servir l’Union Européenne. Plutôt que de nous enquiquiner avec le « green deal » (ce qui serait bienvenu, si on doit faire valoir nos intérêts économiques face aux Etats-Unis) et l’organisation de notre propre invasion migratoire, elle devrait coordonner notre riposte diplomatique et militaire face aux dangers qui nous guettent. Quand je lis certains esprits, pourtant sensés, traiter Donald Trump de « menace pour la paix et la démocratie », je ne peux pas m’empêcher de penser que ces gens sont toujours anesthésiés par le mythe de la mondialisation heureuse des années 1990. Je ne peux pas non plus m’empêcher de penser que ces gens-là ne comprennent finalement pas l’Amérique, l’image qu’ils en ont étant modelée par un univers médiatique foncièrement progressiste et pro-démocrate.
« Qui va gagner ? »
Comme indiqué plus haut, si les instituts de sondages commettent les mêmes erreurs qu’en 2016 et 2020, Donald Trump devrait l’emporter. Si entre temps ils ont amélioré leurs outils, tout est encore possible.
Bien qu’ayant été portée en triomphe par les grands médias américains au moment où elle a été imposée en remplacement d’un Joe Biden moribond (l’état de santé du président en exercice étant devenu impossible à maquiller), Kamala Harris a eu beaucoup de mal à enfiler le costume de candidate à la fonction de président. Grâce à cette campagne médiatique extrêmement bienveillante à son égard, elle a cependant pu rapidement combler le retard qui la séparait de Donald Trump.
Les choses se sont compliquées pour elle à partir de la mi-septembre et du débat télévisé entre les deux candidats, quand les Américains ont constaté que les journalistes d’ABC news avaient pris fait et cause pour elle au détriment du Républicain, et plus encore à partir du début octobre quand elle a commencé à accorder davantage d’entretiens à la télévision.
Il a rapidement été évident que derrière les paillettes, les éclats de rire et les slogans dithyrambiques de la scène médiatique américaine et mondiale, Kamala Harris avait un mal fou à tenir un discours cohérent face à des journalistes qui refusaient de jouer son jeu. Cela a notamment été le cas lors de l’émission 60 minutes animée par Bill Whitaker. Ce dernier est parvenu à la coincer sur la question de l’immigration, mais aussi sur le Proche-Orient. Dans la panique, la chaîne a publié une version grossièrement montée, coupant la plupart des passages gênants pour la candidate. Dans une autre émission, the View, pourtant très bien disposée à l’égard des Démocrates, Kamala Harris a été incapable de répondre avec clarté sur ce qu’elle aurait mieux fait que Joe Biden.
Nous touchons là au cœur du problème de la candidate démocrate. Pour commencer, ce n’est pas un hasard si ce n’est pas elle qui avait été choisie pour représenter son camp en 2020. Elle avait dû rapidement abandonner la course avant même les premières primaires car elle ne faisait tout simplement pas le poids. Puis elle a été propulsée par l’establishment démocrate, dans une opacité totale, en juillet à la candidature pour la Maison blanche.
La mission qu’elle a reçue était tout sauf aisée. Candidater en tant que vice-présidente d’un président en exercice qu’on a empêché de se représenter… Tout le défi pour Kamala Harris était de parvenir à un équilibre entre d’un côté l’indépendance vis-à-vis d’un bilan très controversé afin de justifier l’image de « nouveauté » et de « fraîcheur » que les communicants lui ont collée, et de l’autre rester dans la continuité du projet Biden-Harris, car après tout elle est aux manettes depuis quatre ans, car elle doit obtenir les voix des mêmes électeurs que ceux qui l’ont déjà élue la fois précédente. Force est de constater qu’elle a échoué à établir une ligne narrative crédible et cela s’est ressenti lors de tous les entretiens où elle a été questionnée à ce sujet.
Ainsi, la dynamique démocrate s’est brisée dans la seconde moitié de septembre, au point que Donald Trump est repassé devant dans les sondages dans la plupart des Etats clés. Lui aussi a eu ses passages à vide, l’âge n’aidant sans doute pas, lui aussi a eu du mal à se défendre sur certains sujets (ses affaires judiciaires par exemples), mais sur les questions essentielles qui intéressent les Américains, à savoir l’économie, l’économie et encore une fois l’économie (et l’immigration), il est jugé plus crédible que Kamala Harris. Il reste enfin la question des irrégularités, mais faisons confiance à la démocratie américaine pour ne pas se laisser perturber à nouveau.
Réflexions na niedzielę
Nadszedł czas
Nadszedł czas. Za dwa dni Amerykanie wybiorą prezydenta największego światowego mocarstwa. Wraz z narastającym od kilku miesięcy podekscytowaniem mnożą się pytania: o specyficzny amerykański system wyborczy, o startujących kandydatów i o wpływ wyborów na ten czy inny konflikt na świecie.
Nadszedł więc czas, aby odpowiedzieć na kilka pytań, które są mi regularnie zadawane ze względu na moje stanowisko.
„W 2016 roku Donald Trump wygrał wybory bez większości głosów. To wyjątkowo niesprawiedliwy system”
Amerykański system wyborczy nie jest niesprawiedliwy, jest po prostu inny. Stany Zjednoczone są federacją 50 stanów, z których każdy ma własny rząd i własne prawodawstwo. Dlatego procedury głosowania mogą się różnić w zależności od stanu, co może prowadzić do kontrowersji, jak miało to miejsce w 2020 roku.
Każdy stan musi przydzielić określoną liczbę „elektorów”, w sumie 538, do wyboru prezydenta federalnego. Kolegium elektorów wybiera ostatecznie i formalnie prezydenta, zwykle w grudniu. Liczbę elektorów każdego stanu określają dane demograficzne. Na przykład Kalifornia, stan najbardziej zaludniony, ma 54 elektorów, podczas gdy Wyoming, najmniej zaludniony, ma tylko 3 elektorów. Jednak proporcjonalnie do liczby ludności mniej zaludnione stany mają więcej elektorów. Ma to na celu nadanie nieco większego znaczenia mniejszym stanom, w przeciwnym razie wybory rozstrzygałyby się tylko w tych 5–6 największych.
W prawie wszystkich stanach (z wyjątkiem Maine i Nebraski) kandydat, który wygra wybory, zdobywa głosy wszystkich elektorów. Jest to zasada „winner takes all”. Nie jest zatem nielogiczne stwierdzenie, że 5 listopada 2024 r. odbędą się nie jedne, lecz 50 wyborów prezydenckich.
Ten punkt ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia, w jaki sposób ten system jest mniej niesprawiedliwy, niż się uważa. Na przykład Kalifornia jest stanem, w którym przeważają Demokraci. Hillary Clinton zdobyła tam 62 proc. głosów w 2016 roku, Biden 64 proc. w 2020, a Kamala Harris bez wątpienia osiągnie podobny wynik. Republikanie mieszkający w Kalifornii wiedzą, że nawet jeśli wszyscy się zmobilizują, trudno będzie im zmienić wynik głosowania, więc nie będą brać udziału. Tak to już jest, że w stanach, w których wygrywa jedna ze stron, wyborcy opozycji głosują mniej chętnie. Gdyby przydział elektorów opierał się na reprezentacji proporcjonalnej, sytuacja bez wątpienia wyglądałaby inaczej, ale tak nie jest. Całkowita liczba głosów uzyskanych przez kandydata nie ma większego znaczenia. Hillary Clinton uzyskała ich więcej w 2016 r., ale Donald Trump zdobył więcej głosów elektorskich i więcej stanów.
„Sondaże są niewiarygodne”
To prawda. Jeśli spojrzymy na kilka ostatnich wyborów prezydenckich, możemy zauważyć dużą stronniczość na korzyść Demokratów. Na przykład w 2016 r. CNN, CBS i New York Times dawały Hillary Clinton dużą przewagę w Pensylwanii, nawet na kilka dni przed wyborami. Jednak Donald Trump wygrał w tym stanie niewielką przewagą. To samo dotyczy Michigan i Wisconsin, dwóch innych kluczowych stanów, słynnych „swing states”, w których ani Republikanie, ani Demokraci nie są z góry pewni zwycięstwa. Żaden sondaż nie wskazywał, że Trump wygra w Wisconsin, ale tak się stało. To samo wydarzyło się w 2020 r., chociaż tym razem Joe Biden został ogłoszony zwycięzcą, ale z wynikami znacznie poniżej tego, co przewidywały sondaże.
Widzimy więc, że w latach między 2016 i 2020 instytuty sondażowe i główne amerykańskie media się nie poprawiły. W tym roku średnia sondaży wskazuje na remis w 7 stanach, które będą obserwowane: Pensylwania, Michigan, Wisconsin, Karolina Północna, Georgia, Nevada i Arizona. Jeśli ankieterzy popełnią ten sam błąd co w poprzednich wyborach prezydenckich, prawdopodobnie będzie to oznaczać, że Trump wygra we wszystkich tych stanach, a tym samym wybory prezydenckie.
„Donald Trump już przygotowuje się do zakwestionowania wyników”
Aby zrozumieć obawy 45. prezydenta Stanów Zjednoczonych, należy pamiętać, że każdy stan ma własne prawo wyborcze. Większość z nich zezwala na wczesne głosowanie, głosowanie korespondencyjne lub głosowanie maszynowe. Jednak podczas wyborów w 2020 r. niektóre lokale wyborcze w kluczowych stanach były świadkami scen niegodnych wielkiej demokracji: karty do głosowania pocztowego dotarły z opóźnieniem i mimo to zostały policzone, koperty nie były stemplowane, ale i tak zostały przyjęte, obserwatorzy zostali wyrzuceni z pomieszczeń do liczenia głosów itp.
Niektóre z tych nieprawidłowości zostały zalegalizowane przez sądy danych stanów. Tak było na przykład w Nevadzie, która zezwoliła na liczenie kart do głosowania otrzymanych z trzydniowym opóźnieniem i bez pieczęci. Możliwe więc, że nie poznamy nazwiska zwycięzcy w dniu wyborów ani nawet dzień później.
Jeśli chodzi o Demokratów, to przygotowują się oni do ewentualnej porażki w inny sposób. Kamala Harris określiła Donalda Trumpa mianem Hitlera, zapominając (lub nie), że faszyzacja jej przeciwnika doprowadziła do dwóch prób zamachu na jego życie. „Jeśli Donald Trump jest Hitlerem, to trzeba go powstrzymać przed działaniem” – mogą pomyśleć ci, którzy dosłownie przyswoją sobie słowa kandydatki Demokratów. W przypadku zwycięstwa Republikanów możemy zatem spodziewać się w najlepszym wypadku demonstracji, a w najgorszym powstań i zamachów.
„Donald Trump jest nieprzewidywalny i stanowi zagrożenie dla pokoju na świecie”
Profesor Guy Millière w wywiadzie dla Wszystko co Najważniejsze wyjaśnił, że wręcz przeciwnie, Donald Trump jest bardzo przewidywalny. Wszystkie jego działania podążają za bardzo precyzyjną logiką, którą można zrozumieć, czytając jego książkę The Art of the Deal. Trump przeniósł na poziom polityczny sposób, w jaki negocjował w sferze biznesowej, a my, Europejczycy, jesteśmy w stanie z tego skorzystać, jeśli wiemy, jak się dostosować.
Na arenie międzynarodowej strategia przedstawiciela Republikanów polega na narzucaniu równowagi sił w kontaktach z innymi przywódcami. Tak było na przykład w przypadku NATO. Zauważając, że państwa członkowskie nie wnoszą wystarczającego wkładu we wspólny wysiłek zbrojeniowy, zwłaszcza w kontekście rosnących napięć z Rosją, skonfrontował je z ich sprzecznościami i zmusił do przeznaczenia większego budżetu na wydatki wojskowe. Strategia ta zakończyła się sukcesem, ponieważ w momencie inwazji Władimira Putina na Ukrainę kraje NATO były lepiej uzbrojone, a zatem były w stanie wysłać więcej sprzętu do Kijowa. Należy również zauważyć, że równowaga sił, jaką Donald Trump ustanowił z prezydentem Rosji, uniemożliwiła temu ostatniemu rozpoczęcie ataku na Ukrainę na dużą skalę. Świadkowie rozmów telefonicznych między Trumpem a Putinem donoszą, że Trump groził Putinowi odwetem na dużą skalę w przypadku ataku na sąsiedni kraj. Joe Biden przyjął radykalnie odmienne podejście, a na rezultat nie trzeba było długo czekać.
Podobnie wygląda sytuacja na Bliskim Wschodzie. Donald Trump wycofał się z porozumienia nuklearnego z Iranem, nałożył sankcje na reżim w Teheranie i naciskał na porozumienie między Izraelem, Emiratami, Bahrajnem i Marokiem. Podczas republikańskiej kadencji w Białym Domu nie było większych konfliktów między Izraelem a Hamasem czy Hezbollahem.
Nie jest więc przesadą stwierdzenie, że Donald Trump zrobił więcej dla pokoju niż Demokraci, których zastąpił.
Co więc jest tak niepokojące? Dlaczego europejscy dziennikarze, intelektualiści i komentatorzy czują odrazę do Donalda Trumpa? Po prostu dlatego, że rozmawia z nimi jak z odpowiedzialnymi dorosłymi, a nie jak z dziećmi, którym trzeba nieustannie matkować. Tak jak jesteśmy karmieni butelką państwa opiekuńczego i socjalizmu oraz przyzwyczajeni do tego, że Amerykanie systematycznie przychodzą nam na ratunek, tak odmawiamy stawienia czoła naszym obowiązkom. Zamiast narzekać na Donalda Trumpa nieklepiącego nas po plecach i nieobiecującego nam wiecznej, bezpłatnej ochrony, powinniśmy wziąć sprawy w swoje ręce, ożywić nasz przemysł wojskowy i zająć wspólne stanowisko wobec Rosji i Chin.
Tym również, a może przede wszystkim powinna zajmować się Unia Europejska. Zamiast zawracać nam głowę „zielonym ładem” (co byłoby mile widziane, gdybyśmy mieli bronić naszych interesów gospodarczych przed Stanami Zjednoczonymi) i organizować własną inwazję migracyjną, powinna koordynować naszą dyplomatyczną i militarną reakcję na zagrożenia, przed którymi stoimy. Kiedy czytam wypowiedzi ludzi, poniekąd rozsądnych, nazywających Donalda Trumpa „zagrożeniem dla pokoju i demokracji”, nie mogę oprzeć się wrażeniu, że ludzie ci są wciąż znieczuleni mitem szczęśliwej globalizacji z lat 90. Nie mogę też oprzeć się wrażeniu, że ci ludzie tak naprawdę nie rozumieją Ameryki, której obraz został im ukształtowany przez świat mediów, który jest zasadniczo postępowy i wspierający obóz Demokratów.
„Kto wygra?”
Jak wspomniano powyżej, jeśli ankieterzy popełnią te same błędy co w 2016 i 2020 roku, Donald Trump powinien wygrać. Jeśli w międzyczasie udoskonalili swoje narzędzia sondażowe, wszystko jest jeszcze możliwe.
Pomimo triumfu, jaki ogłosiły na temat Kamali Harris główne amerykańskie media, gdy została narzucona jako zastępstwo Joe Bidena (stan zdrowia urzędującego prezydenta stał się już niemożliwy do ukrycia), miała ona wiele trudności z założeniem kostiumu kandydata na urząd prezydenta. Dzięki niezwykle przychylnej kampanii medialnej szybko udało jej się jednak zniwelować dystans wobec Donalda Trumpa.
Sprawy skomplikowały się dla niej od połowy września i telewizyjnej debaty między dwoma kandydatami, kiedy Amerykanie zdali sobie sprawę, że dziennikarze ABC News stanęli po jej stronie na niekorzyść Republikanina, a jeszcze bardziej od początku października, kiedy zaczęła udzielać większej liczby wywiadów w telewizji.
Wkrótce stało się jasne, że za blichtrem, śmiechem i świecącymi sloganami amerykańskiej i globalnej sceny medialnej Kamala Harris miała ogromne trudności ze złożeniem spójnego oświadczenia dziennikarzom, którzy odmówili grania w jej grę. Miało to miejsce zwłaszcza w programie 60 Minutes Billa Whitakera. Whitakerowi udało się osaczyć ją w kwestii imigracji, ale także Bliskiego Wschodu. W panice kanał opublikował surowo zredagowaną wersję, wycinając większość fragmentów, które były kompromitujące dla kandydatki. W innym programie, The View, który jest bardzo przychylny Demokratom, Kamala Harris nie była w stanie udzielić jasnej odpowiedzi na pytanie, co zrobiłaby lepiej niż Joe Biden.
To trafia w sedno problemu kandydatki Demokratów. To nie przypadek, że nie została wybrana do reprezentowania swojego obozu w 2020 roku. Musiała szybko wycofać się z wyścigu jeszcze przed pierwszymi prawyborami, ponieważ po prostu się nie nadawała. W lipcu została wepchnięta przez demokratyczny establishment, w całkowitej nieprzejrzystości, do wyścigu o Biały Dom.
Misja, którą otrzymała, nie była łatwa. Kandydowanie z pozycji wiceprezydenta urzędującego prezydenta, któremu uniemożliwiono ubieganie się o reelekcję… Wyzwaniem dla Kamali Harris było znalezienie równowagi między, z jednej strony, zachowaniem niezależności wobec wysoce kontrowersyjnego bilansu lat 2021–2024, aby uzasadnić wizerunek „nowości” i „świeżości”, który przypisali jej zarządcy sztabu, a z drugiej strony – pozostaniem w ciągłości projektu Biden-Harris; w końcu rządziła przez cztery lata i musi zdobyć głosy tych samych wyborców, którzy wybrali ją i Bidena poprzednim razem. Trzeba przyznać, że nie udało jej się stworzyć wiarygodnej narracji, co dało się odczuć we wszystkich wywiadach, w których była o to pytana.
W rezultacie impet Demokratów załamał się w drugiej połowie września, do tego stopnia, że Donald Trump odzyskał prowadzenie w sondażach w większości kluczowych stanów. On również miał swoje słabsze momenty, w czym bez wątpienia nie pomógł mu jego wiek, miał też trudności z obroną siebie w niektórych kwestiach (na przykład jego sprawy sądowe), ale w kluczowych obszarach interesujących Amerykanów, a mianowicie w obszarze gospodarki, gospodarki i jeszcze raz gospodarki (i trochę imigracji), jest uważany za bardziej wiarygodnego niż Kamala Harris. Na koniec pozostaje kwestia nieprawidłowości wyborczych, ale zaufajmy amerykańskiej demokracji, że nie pozwoli się ponownie wyprowadzić z równowagi.
Nathaniel Garstecka
