Reset w relacjach Izraela i Syrii? „Wzgórza Golan nie podlegają zwrotowi”
Izrael jest zainteresowany nawiązaniem relacji dyplomatycznych i normalizacją stosunków z Libanem i Syrią, ale zaanektowane od Syrii Wzgórza Golan pozostaną pod kontrolą Izraela – oświadczył 30 czerwca izraelski minister spraw zagranicznych Gideon Saar.
Wzgórza Golan należą wyłącznie do Izraela – Gideon Saar
Państwo izraelskie „jest zainteresowane dodaniem krajów takich jak Liban czy Syria do kręgu pokoju i normalizacji” w ramach Porozumień Abrahamowych, przy jednoczesnym „zabezpieczeniu podstawowych interesów Izraela i jego bezpieczeństwa” – powiedział Gideon Saar na konferencji prasowej w Jerozolimie. „Wzgórza Golan pozostaną częścią Izraela” – podkreślił jednocześnie minister.
Graniczące z Izraelem Liban i Syria formalnie od ponad 70 lat pozostają w stanie wojny z państwem żydowskim. Większość krajów arabskich i muzułmańskich nie uznaje państwowości Izraela. W ramach tzw. Porozumień Abrahamowych w 2020 r. Izrael znormalizował relacje ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Bahrajnem i Marokiem. Już wcześniej Izrael zawarł pokój z Egiptem (1979 r.) i Jordanią (1994 r.).
Prowadzone od wybuchu wojny w Strefie Gazy jesienią 2023 r. kampanie wojskowe Izraela zmieniły sytuację na Bliskim Wschodzie. Po ofensywie przeciwko Iranowi w drugiej połowie czerwca, w mediach zaczęły pojawiać się informacje, że Izrael i USA chcą wykorzystać ten sukces do wprowadzenia szerszych zmian w regionie, w tym m.in. zakończenia wojny w Strefie Gazy i rozszerzenia Porozumień Abrahamowych o Arabię Saudyjską i Syrię.
Rozbita szyicka Oś Oporu
„Po tym zwycięstwie przed Izraelem otworzyło się wiele możliwości” – mówił 29 czerwca premier Benjamin Netanjahu. Jeszcze przed zaatakowaniem Iranu poważnie osłabieni zostali jego sojusznicy w regionie. Jesienią 2024 r. Izrael stoczył kolejną wojnę z libańskim Hezbollahem, niszcząc dużą cześć jego potencjału wojskowego. W grudniu 2024 roku obalono wspierany przez Teheran syryjski reżim Baszara al-Asada.
Władzę w Damaszku przejęli rebelianci wywodzący się z ugrupowań islamistycznych, pod wodzą obecnego tymczasowego prezydenta Syrii Ahmeda al-Szary. Jeszcze w czasie walk między siłami Asada i Ahmeda al-Szary Izrael zajął kontrolowaną przez ONZ strefę buforową, która od 1974 r. oddzielała część Wzgórz Golan zdobytą przez państwo żydowskie w 1967 r. od pozostałego terytorium Syrii.
Wzgórza Golan – czy Syria z nich zrezygnuje?
Okupowane przez Izrael tereny Wzgórz Golan zostały formalnie anektowane w 1981 r. Większość państw świata i ONZ uważa ten obszar za terytorium Syrii pod izraelską okupacją. Aneksję uznały jednak USA za pierwszej kadencji prezydenta Donalda Trumpa (2017-21). Izrael podchodził do nowych władz Syrii z duża nieufnością. Wiosną zaczęły pojawiać się informacje o bezpośrednich rozmowach obu stron w celu deeskalacji napięcia. W maju Donald Trump spotkał się z Ahmedem al-Szarą i wezwał go m.in. do normalizacji stosunków z Izraelem.
W mediach ukazują się sprzeczne wypowiedzi anonimowych syryjskich urzędników, dotyczące przyszłości Wzgórz Golan. Według jednego z nich, który rozmawiał z agencją Reutera, Syria nigdy nie zrezygnuje z tego terytorium. Libańska telewizja LBCI podała z kolei, również za źródłami w syryjskim rządzie, że Damaszek nie domaga się zwrotu tych obszarów. Arabia Saudyjska od dawna podkreśla, że warunkiem normalizacji relacji z Izraelem jest przyjęcie planu utworzenia niepodległego państwa palestyńskiego, na co nie zgadza się obecny rząd w Jerozolimie.
Jerzy Adamiak/PAP
