Rzymski kamień milowy sprzed 1800 lat. Zaskakujące znalezisko w Turcji

Na terenie dystryktu Fatsa w prowincji Ordu w północno-wschodniej Turcji przypadkowy przechodzień odkrył starożytny rzymski kamień milowy, który pochodzi z czasów panowania cesarza Gordiana III w imperium rzymskim, a dokładnie najprawdopodobniej z 239 r. n.e.

Rzymski kamień milowy z Fatsa

Rzymskie kamienie milowe (łac. milliarium) były ważnymi kamiennymi punktami orientacyjnymi, które były położone wzdłuż dróg składających się na rozległy system transportowy i komunikacji Imperium Rzymskiego. Te kamienne znaki ułatwiały podróżnym przemieszczającym się po tym wielkim i złożonym systemie dróg, który liczył w sumie 80 tys. km – wskazywały one chociażby odległość do najbliższego większego miasta.

Te kamienie milowe były zazwyczaj rozmieszczane w odległości 1 rzymskiej mili (co odpowiada prawie 1,5 km, a dokładnie 1478,5 metrów). Na obiektach tych znajdowały się rozmaite informacje, takie jak nazwa drogi przy której są położone, odległość do następnego miejsca docelowego (z czego najczęściej chodziło tu o duże miasta), a niekiedy także imię cesarza lub urzędnika odpowiedzialnego za budowę ten infrastruktury. Co 5 mil Rzymanie lokowali kamień kurierski (lapides tabulari), który służył do orientacji w trakcie szybkiego przemieszczania się po drodze. Wiele z takich kamieni milowych przetrwało do współczesnych czasów – zabytki te dają cenny wgląd w inżynierię, kulturę i historię starożytnego Rzymu.

Niedawno odkryty starożytny kamień milowy został znaleziony w małym miasteczku Bolaman, które znajduje się w dystrykcie Fatsa w prowincji  Ordu w północno-wschodniej Turcji, przez nauczyciela literatury Aydına Bala. Przypadkowy odkrywca o swoim niezwykłym znalezisku natychmiast poinformował odpowiednie służby i ekspertów. Na miejsce przybyli dyrektor ds. kultury gminy Fatsa Cevat Erbil oraz członek Wydziału Historii Sztuki Uniwersytetu w Ordu prof. dr Seçkin Evcim. Specjaliści zbadali kamień, a następnie jednoznacznie stwierdzili, iż pochodzi on z czasów rzymskich oraz że jest to dokładnie kamień milowy.

Napis na kamieniu został przetłumaczony przez prof. dr. Hüseyina Sami Öztürka, eksperta w dziedzinie epigrafii i językoznawstwa z Uniwersytetu Marmara. Zgodnie z tłumaczeniem, inskrypcja ta uhonorowywała cesarza Gordiana III, z którego to inicjatywy została zbudowana droga przy której znajdował się ten kamień milowy. Prof. Seçkin Evcim stwierdził, że jego zdaniem obiekt został postawiony pierwotnie znajdował się dokładnie przy trasie położonej pomiędzy portowym miastem Polemon (dzisiejsze miasto Bolaman) a Potima (współczesna miejscowość Yalıköy). W pewnym momencie jednak kamień został przeniesiony w inną lokalizację, gdzie zaczął służyć jako miejsce do siedzenia.

Jak poinformował oprócz tego  prof. Seçkin Evcim, odkryty w prowincji Ordu kamień milowy został przeniesiony Muzeum w Ordu. Z uwagi na to, że kamień nie został zidentyfikowany w jego pierwotnej lokalizacji (co wynikało z faktu jego przeniesienia i zmiany zastosowania w przeszłości) naukowcy będą musieli przeprowadzić dodatkowe badania, aby lepiej zrozumieć historię tego zabytku. Historia miejscowości Fatsa sięga starożytności, kiedy to te nadczarnomorskie wybrzeże północno-wschodniej Anatolii było zamieszkane przez koczowniczych Kimerów oraz pontyjskich Greków. Za panowania cesarza Nerona w 62 roku n.e. ziemie te zostały włączone do Imperium Rzymskiego.

Marcin Jarzębski