Starożytni Grecy traktowali bursztyn jako symbol słońca i wysokiego statusu społecznego
Najnowsze badanie przeprowadzone przez dyrektora Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach prof. Janusza Czebreszuka ujawniło, iż Mykeńczycy nosili bursztyn, gdyż traktowali go jako symbol słońca i wysokiej pozycji społecznej. Analiza przeprowadzona przez polskiego naukowca ujawniła kolejne szczegóły na temat roli bursztynu w historii Myken.
W starożytnych Mykenach bursztyn, czyli kopalna żywica drzew iglastych, był szczególnie cenionym surowcem, który był wykorzystywany przy produkcji przedmiotów dekoracyjnych i biżuterii. Mykeńczycy cenili go za piękno i ciepłe kolory. Według prof. Janusza Czebreszuka bursztyn był wyznacznikiem przynależności do elity w społeczeństwie mykeńskim, które rozwijało się ostatniej fazie epoki brązu, przypadającej na lata od 1750 do 1050 r. p.n.e.
Bursztyn, znany także pod nazwą amber lub jantar, to skamieniała żywica drzew iglastych, a w rzadszych przypadkach żywicujących liściastych drzew z grupy bobowców. Już w czasach neolitu materiał ten był podziwiany za swoją żywą barwę i naturalne piękno. „Z bursztynem najpewniej przybyli tu najstarsi Grecy, to znaczy Mykeńczycy, pierwsi Grecy w epoce brązu. Bursztyn jest tu obecny od samego początku kultury mykeńskiej” – mówił prof. Janusza Czebreszuka. W starożytnej Grecji bursztyn był związany ze słońcem. Amulety z bursztynu były uważane przez antycznych Greków za przedmioty, które chronią przed złymi duchami. Sam bursztyn zaś uważano za substancję, która zatrzymuje światło słoneczne. Symbolicznie był wiązany także z długowiecznością, informuje portal „Arkeonews”.
Bursztyn do dzisiaj jest wykorzystywany w medycynie tradycyjnej, w której to jest uznawany za jeden z najlepszych środków na różne dolegliwości, takie jak chociażby ból gardła. Pierwotnie uważano, że bursztyn miał związek z czarnym Erydanem, czyli mitologiczną rzeką, która miała przepływać przez Hades. To właśnie w niej katusze głodu i pragnienia miał cierpieć Tantal, informuje portal „Arkeonews„.
Zgodnie z tymi przekazami bursztyn miał pochodzić z Hiperborei, która w greckich wierzeniach była legendarną krainą położoną na dalekiej północy, w pobliżu Bieguna Północnego. Do krainy Hiperborejczyków miał prowadzić wiodący na północ szlak bursztynowy. W starożytności zarazem te północne nadbałtyckie tereny, jak i ta mityczna, osnuta zasłoną tajemnicy kraina były ściśle związane z bursztynem.
„Wiemy, że Mykeńczycy przybyli z północy. Z jakiej północy, tego nikt do końca nie wie. Najczęściej mówi się, że tą północą była Macedonia i Epir, te obszary, które są w granicach współczesnej Grecji” – stwierdził naukowiec. Mykeńczycy słynęli ze swoich wspaniałych pałaców, dobrze zaplanowanych miast, charakterystycznego pisma oraz imponujących dzieł sztuki. Uważa się ich za pierwszą zaawansowaną cywilizację na greckim lądzie. Ta zamożna społeczność ze wszystkich cennych materiałów najbardziej upodobała sobie bursztyn. Członkowie tego ludu umieszczali bursztynowe przedmioty w swoich grobowcach – miały one formę naszyjników, pektorałów i innych ozdób.
Badania wykazały, że większość bursztynowych przedmiotów odkrytych w mykeńskich grobowcach pochodzi z obszaru Morza Bałtyckiego, w szczególności z okolic Zatoki Gdańskiej, która w starożytności i epoce nowożytnej była ważnym ośrodkiem handlu bursztynem. Odkrycie to wskazuje na istnienie zaawansowanej sieci handlowej, która sprawiała, iż Mykeńczycy mieli kontakty z innymi odległymi krainami oraz żyjącymi w nich starożytnymi europejskimi arystokratami. Prof. Janusz Czebreszuka zauważył, że Mykeńczycy mogli przenosić wraz z bursztynem wierzenia religijne i kulturowe związane z tym materiałem.
Zdaniem eksperta bursztyn zapewne przybył do Hellady z wiązką znaczeń religijnych, które miał na północy. „Już w neolicie w Europie Środkowej mamy zabytki w kształcie krążków z promienistymi zdobieniami, które jednoznacznie wskazują na Słońce. (…) Zapewne także bursztyn przybywa na południe jako surowiec solarny. A Słońce to moc, to jest najważniejsze ciało niebieskie, a więc to jest także ciało niebiańskie, to jest też niebo. I te wszystkie symbole razem zbierają się w jedną wiązkę, która powodowała, że był to tak ważny surowiec: on uosabiał tę moc” – powiedział.
Mitologiczna geneza bursztynu w którą wierzyli starożytni Greccy dodatkowo podnosiła wartość tego surowca. W mitach bursztyn był wiązany z historią Faetona, syna Heliosa, boga słońca, którego siostry po jego tragicznej śmierci zamieniły swoje łzy w bursztyn. Mykeńska elita za pomocą bursztynu chciała podkreślić swoje boskie pochodzenie i wzmocnić swój status społeczny.
Marcin Jarzębski