
Statek kosmiczny Orion – jak nim sterować?
Podczas lotu testowego Artemis II, astronauci przejmą kontrolę nad statkiem kosmicznym Orion i będą sterować nim ręcznie w czasie podróży na Księżyc i z powrotem. Jest to pierwsza okazja do upewnienia się, że pojazd działa zgodnie z przeznaczeniem, przed przyszłymi misjami w ramach kampanii Artemis prowadzonej przez NASA.
Pierwszy test pilotażu, odbędzie się po tym, jak czterech członków załogi – Reid Wiseman, Victor Glover i Christina Koch z NASA oraz astronauta Kanadyjskiej Agencji Kosmicznej (CSA) Jeremy Hansen – bezpiecznie znajdą się w przestrzeni kosmicznej, około trzy godziny po rozpoczęciu misji.
Aby ocenić właściwości manualne statku kosmicznego, załoga będzie pilotować statek Orion, aby zbliżył się i wycofał z odłączonego górnego stopnia rakiety Space Launch System (SLS). Członkowie załogi uczestniczący w teście będą używać dwóch różnych kontrolerów ręcznych, zwanych obrotowym i translacyjnym, do sterowania statkiem kosmicznym.
„Przez większość czasu misji Artemis II, Orion będzie latał autonomicznie, ale obecność ludzi na pokładzie jest ważne dla przyszłych misji. Jeśli coś pójdzie nie tak, członek załogi może wskoczyć za stery i naprawić problem. Jednym z naszych głównych celów jest przetestowanie tego statku kosmicznego i przygotowanie go w pełni dla naszych przyjaciół z misji Artemis III” – mówi Reid Wiseman.

Fotele dowódcy i pilota są wyposażone w obrotowy kontroler ręczny (RHC), trzymany w prawej ręce, służący do obracania statku kosmicznego. Kontroluje on pozycję Oriona lub kierunek, w którym jest skierowany. Jeśli załoga chce ułożyć przód Oriona w lewo, RHC zostanie obrócony w lewo, a jeśli w prawo, zostanie obrócony w prawo. Podobnie, może on kontrolować pochylenie przodu pojazdu w górę lub w dół lub obrót w prawo lub w lewo.

Ręczny kontroler translacji (THC), przemieszcza Orion z jednego punktu do drugiego. Aby statek kosmiczny ruszył do przodu, załoga popycha kontroler do środka – aby cofać, wyciąga go. Podobnie, można przesuwać go w górę lub w dół oraz w lewo lub w prawo, aby poruszać się w tych kierunkach.
Gdy astronauci użyją jednego z kontrolerów, ich polecenie jest wykrywane przez oprogramowanie lotu Oriona i uruchamiane przez system naprowadzania, nawigacji i kontroli statku kosmicznego. System lotu został zaprojektowany, opracowany i przetestowany przez głównego wykonawcę statku, firmę Lockheed Martin.
„Zamierzamy przeprowadzić testy w locie w czasie misji Artemis II, aby uzyskać dane na temat charakterystyki prowadzenia statku kosmicznego i tego, jak dobrze on manewruje. Wykorzystamy te informacje, aby zmodernizować i ulepszyć nasze systemy sterowania i ułatwić powodzenie przyszłych misji” – twierdzi Jeffrey Semrau z Lockheed Martin.
W zależności od tego, jaki manewr zostanie zlecony przez pilota, oprogramowanie statku Orion określi, który z 24 silników systemu kontroli reakcji uruchomić i kiedy. Znajdują się one na module serwisowym Oriona i zapewniają niewielki ciąg w dowolnym kierunku, aby sterować statkiem kosmicznym.
Urządzenie sterujące kursorem pozwali załodze na interakcję z trzema ekranami wyświetlającymi dane i informacje o statku kosmicznym. Oprócz wyświetlaczy, Orion posiada również szereg przełączników i pokręteł na panelu interfejsu. Oprócz tych, których załoga będzie używać podczas normalnych operacji misji, istnieje również zapasowy zestaw na przypadek awarii wyświetlaczy lub kontrolera ręcznego.
Około 10-dniowy lot misji Artemis II będzie testem możliwości NASA w zakresie eksploracji głębokiego kosmosu, jak również rakiety SLS, statku kosmicznego Orion i wspierających systemów naziemnych, po raz pierwszy z astronautami na pokładzie i pomoże w panowaniu kolejnych misji na powierzchnię Księżyca.
Emil Gołoś