Tajemnica antycznego miasta Rypes rozwiązana?

Ostatnie znaleziska z płaskowyżu Trapeza na Peloponezie w południowej Grecji wskazują, iż to właśnie w tym miejscu znajdowało się starożytne zaginione miasto Rypes.

Niedawne wykopaliska prowadzone na płaskowyżu Trapeza, który znajduje się w południowej Grecji na Półwyspie Peloponez, ujawniły, iż na terenie tego starożytnego stanowiska archeologicznego skryte były nieznane wcześniej wiekowe struktury oraz liczne złote artefakty. Badacze uważają, że znalezione w tym znajdującym się w odległości zaledwie 8 km od miasta Aegio antycznym miejscu zabytki mogą być pozostałościami po dawnym ośrodku miejskim Rypes. To zaginione miasto było opisywane przez starożytnego greckiego geografa Pauzaniasza.

Zaginione miasto Rypes zidentyfikowane?

Część archeologów już od dawna utożsamiała teren stanowiska archeologicznego znajdującego się na peloponeskim płaskowyżu Trapeza ze starożytnym miastem Rypes. Nie dysponowali oni jednak przekonywującymi dowodami, które potwierdzałyby tę teorię – ten stan rzeczy zmieniły ostatnie badania prowadzone na tym obszarze. To starożytne państwo-miasto odpowiadało chociażby za założenie w 710 r. p.n.e. w południowej Italii kolonii Croton, która stanowiła część Wielkiej Grecji – obszaru obejmującego południowy Półwysep Apeniński oraz większość Sycylii, które zostały zasiedlone przez greckich kolonistów w VII/VI wieku p.n.e. w okresie wielkiej kolonizacji.

Miasto Rypes nie zostało jednak założone oryginalnie przez Greków, a Pelazgów – starożytny lud z Tesalii, który był wspominany w greckich tekstach historycznych oraz ich mitologii. Pelazgowie są uważani za jeden z pierwszych ludów, które zamieszkiwały zachodni region Morza Egejskiego, a tym samym znaczną część obszarów dzisiejszej Grecji, w tym Półwysep Peloponeski. W rozmaitych greckich tekstach i mitach Pelazgowie są opisywanie jako społeczność, która zamieszkiwała Grecję przed przybyciem plemion helleńskim. Po przybycie jednak na te tereny Greków nadmorskie miasto Rypes zostało zasiedlone przez Jonów. W kolejnych wiekach uległo destrukcji na skutek rzymskiej inwazji w 30 r. p.n.e. W wyniku tego najazdu ośrodek ten został ostatecznie całkowicie opuszczony.

Głównym celem tegorocznych wykopalisk na płaskowyżu Trapeza było zbadanie struktury znanej jako „Budowla Γ” (Gamma), która znajduje się na południowy wschód od znanego tarasu świątynnego. Zabytek ten najprawdopodobniej służył władzą miejskim Rypes. Niezwykła struktura była ukryta pod stosem wapieni i rozmaitych bloków, jakie znalazły się na niej w wyniku zawalenia się pobliskiej konstrukcji. Po odsłonięciu zabytku ku zaskoczeniu badaczy okazało się, iż pod stertą gruzów skryta była krepidoma o długości wynoszącej 16,80 metra oraz stylobat. Jak wynika z datowania przeprowadzonego przez naukowców obydwa te obiekty są dotowane na okres sprzed 300 roku p.n.e.

Krepidoma to najniższa, widoczna część świątyni greckiej. Wykonywano ją z kamienia oraz miała formę trzech stopni. Ten architektoniczny element otaczał dookoła greckie świątynie. Krepidomy były częścią fundamentu (euthynerii) sakralnych greckich budowli, informuje portal „Arkeonews”. Stylobat, zwany też inaczej jako stereobat, to z kolei górna płaszczyzna krepidomy.

„Grobowiec herosa” pełen skarbów

Odkryte elementy architektoniczne wskazują, iż w miejscu tym znajdowała się monumentalna budowla wykonana w stylu korynckim, która musiała charakteryzować się kolumnami o nietypowych proporcjach, a także peloponeskimi bazami oraz głowicami (kapitelami) z bogatymi zdobieniami przypominającymi ozdoby z Świątyni Apolla w Bassaj.

Najbardziej znaczące znaleziska z terenu płaskowyżu Trapeza to rzeźby lwów wykonane z marmuru pentelickiego, które wcześniej były częścią osobnych kamiennych postumentów. Znaleziono również fragmenty dużej steli grobowej przedstawiającej młodego mężczyznę. Te odkrycia potwierdzają przypuszczenie, że Budowla Γ była heroonem („grobem herosa”), czyli pomnikiem wykonanym ku czci ważnych postaci starożytnego miasta Rypes.

W trakcie badań wewnątrz heroonu odkryto nienaruszone groby, w których znajdowały się przedmioty pogrzebowe. Część z grobowców miała kształt sarkofagów. Wśród znalezionych przedmiotów znalazły się złote pierścienie, wisiorek przedstawiający skrzydlatego Erosa (czyli greckiego boga miłości), naszyjnik oraz kolczyki w kształcie lwich głów oraz monety grobowe. Wszystkie te artefakty świadczą o tym, że w miejscu tym pochowano osoby o wysokim statusie społecznym i dużym bogactwie. Naukowcy odkryli także w tym miejscu ceramikę oraz fragmenty architektoniczne pochodzące z VIII wieku p.n.e.

Marcin Jarzębski