Terzan 1 – gromada kulista w gwiazdozbiorze Skorpiona

Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zobrazowali gromadę kulistą oznaczoną jako Terzan 1, znajdującą się w gwiazdozbiorze Skorpiona.

Jak tłumaczą badacze z NASA, zdjęcie, wykonane za pomocą kamery Wide Field Planetary Camera 2 na pokładzie Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, przedstawia gromadę kulistą Terzan 1. Znajduje się ona w odległości około 20 tysięcy lat świetlnych od Układu Słonecznego, w gwiazdozbiorze Skorpiona i jest jedną z około 150 gromad kulistych należących do naszej galaktyki, Drogi Mlecznej.

Typowe gromady kuliste to zbiory około stu tysięcy gwiazd, utrzymywane razem przez ich wzajemne przyciąganie grawitacyjne w kulistym kształcie o średnicy kilkuset lat świetlnych. Astronomowie uważają, że każda galaktyka posiada populację gromad kulistych. Niektóre, takie jak Droga Mleczna, mają ich kilkaset, podczas gdy gigantyczne galaktyki eliptyczne mogą mieć ich nawet kilka tysięcy.

Zawierają one jedne z najstarszych gwiazd w galaktyce, które są widoczne na obrazie w kolorze czerwonym – jasne niebieskie punkty to gwiazdy pierwszego planu, niebędące częścią gromady. Wiek gwiazd w gromadzie kulistej wskazuje zdaniem naukowców, że powstały one na wczesnych etapach formowania się galaktyki, co może pomóc w rozumieniu tego jak powstają te struktury.

Terzan 1, podobnie jak wiele gromad kulistych, jest źródłem promieniowania rentgenowskiego. Prawdopodobnie pochodzi ono z układów podwójnych gwiazd, które zawierają gęstą gwiazdę neutronową i normalnego towarzysza. Gwiazda neutronowa wyciąga materiał ze swojego sąsiada, powodując szybką emisję promieniowania rentgenowskiego. Następnie układ wchodzi w fazę spoczynku, w której gwiazda neutronowa ochładza się, emitując promieniowanie rentgenowskie o innej charakterystyce, zanim zgromadzi się wystarczająca ilość materiału z towarzysza, aby wywołać kolejny wybuch.

Skorpion (łac. Scorpius) to gwiazdozbiór zodiakalny znajdujący się na południowej półkuli niebieskiej, w pobliżu środka Drogi Mlecznej, pomiędzy gwiazdozbiorem Wagi na zachodzie i gwiazdozbiorem Strzelca na wschodzie. Jest to jeden z 48 gwiazdozbiorów zidentyfikowanych przez greckiego astronoma Ptolemeusza w II wieku. Liczba gwiazd dostrzegalnych w nim gołym okiem wynosi około 100. Najjaśniejszą z nich jest Antares.

Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.

Emil Gołoś