Turystyka industrialna. Lista najciekawszych miejsc do zwiedzania w Polsce
Turystyka industrialna cieszy się coraz większą popularnością w Polsce. W sumie państwowych i prywatnych muzeów szeroko rozumianej techniki, różnych gałęzi przemysłu i pożarnictwa jest w naszym kraju ponad 150. Są one rozsiane na całym terytorium Polski. Oprócz prezentacji stałej ekspozycji, większość z nich na wakacje przygotowało dodatkowe atrakcje dla zwiedzających.
Turystyka przemysłowa
Muzea techniki, przemysłu i pożarnictwa mają się w Polsce dobrze. Jest ich u nas ponad 150 i cały czas otwierane są nowe. Obok placówek państwowych i samorządowych, w ostatnich latach powstało też wiele prywatnych. Latem większość muzeów przygotowało dla zwiedzających dodatkowe, wakacyjne atrakcje.
W warszawskim Narodowym Muzeum Techniki obejrzeć można wystawy m.in. „Wkład Polaków w światowe dziedzictwo techniczne i naukowe”. Mottem tej ekspozycji jest: „W przeszłości leży klucz do przyszłości”. W NMT prezentowane są też wystawy: „Przyroda największym wynalazcą” i „Media naszych czasów – historia radia i telewizji”.
Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie przygotowało na wakacje bogatą ofertę imprez. W lipcu, w ramach wydarzenia „Ogród Doświadczeń im. St. Lema” odbędą się m.in.: „Wakacyjny piknik” (6 lipca), warsztaty „Siarka skarbem Małopolski” (20 lipca) oraz „Co można zobaczyć patrząc w niebo” (21 i 23 lipca). Na przełomie lipca i sierpnia przez dwa tygodnie (28 lipca – 8 sierpnia) codziennie odbywać się będą zajęcia i warsztaty dla dzieci. Każdy dzień poświęcony będzie innej tematyce związanej z techniką, będą to m.in.: światło, transport, komunikacja, kosmos, wynalazki.
Pokazy lokomotyw w Muzeum Kolejnictwa na Śląsku
W Muzeum Kolejnictwa na Śląsku, które mieści się w Jaworzynie Śląskiej, w wakacje czeka na zwiedzających wiele atrakcji. Muzeum obejmuje ponad dwa hektary zachowanego terenu kolejowego wraz z budynkami mieszczącymi lokomotywownie i infrastrukturę techniczną. Placówka posiada w swoich zbiorach ponad 150 wagonów, w tym kilkanaście z XIX w., oraz ponad 40 parowozów konstrukcji niemieckiej, polskiej, amerykańskiej i angielskiej. W muzeum funkcjonuje też strefa gastronomiczna w dawnym wagonie WARS oraz symulator jazdy lokomotywą.
W każdy wakacyjny weekend odbywać się będą pokazy wybranej lokomotywy z możliwością wejścia do kabiny, obejrzenia pracy załogi oraz poznania historii danego egzemplarza. 12-13 lipca prezentowana będzie lokomotywa TKt48, 19-20 lipca – Ol49, 26-27 lipca – SM03, 2-3 sierpnia – 410Da, 9-10 sierpnia – Tkbb, 16-17 sierpnia – Pt31, 23-24 sierpnia – TKH2, a w ostatni weekend wakacji zaprezentowane zostaną trzy lokomotywy – Ty45, Ty23 i Ty42.
Ostatnia czynna parowozownią na świecie w Wolsztynie
Parowozownia Wolsztyn jest ostatnią czynną parowozownią na świecie, która obsługuje przewozy pasażerskie trakcją parową w normalnym ruchu planowym. Parowozownia czynna jest dla zwiedzających codziennie od 7 do 18, ale najlepiej zwiedzać ją, gdy zjeżdża do niej parowóz, który właśnie zakończył pracę przy prowadzeniu pociągów. Organizatorzy tej placówki polecają przed przyjazdem zapoznać się z aktualnym rozkładem jazdy (dostępny jest na stronie parowozowni). Po około 5 – 10 minutach od wjazdu pociągu na stację w Wolsztynie, parowóz zjeżdża do parowozowni – oczekując na niego tutaj można zobaczyć niezwykle rzadkie, bo przebiegające w tradycyjny sposób, obrządzanie parowozu, m.in. usuwanie popiołu, uzupełnianie węgla i wody, smarowanie.
Oprócz przebiegów planowych, parowozownia Wolsztyn zaprasza też na wakacyjne przejazdy pociągiem retro. „Poczuj klimat dawnych podróży i wybierz się w niezapomnianą przejażdżkę pociągiem retro ciągniętym przez zabytkowy parowóz na trasie Wolsztyn – Stefanowo – Wolsztyn” – napisano na stronie parowozowni. Przejazdy odbędą się 6, 20 i 27 lipca oraz 3, 10, 17, 24 i 31 sierpnia. W trakcie postoju w Stefanowie można zwiedzić Kolejową Izbę Pamięci.
Młyn Hilberta w Dzierżoniowie – największy zabytkowy młyn zbożowy w Polsce
Interesującym miejscem na Dolnym Śląsku jest XIX-wieczny Młyn Hilberta w Dzierżoniowie. To największy zabytkowy młyn zbożowy w Polsce udostępniony dla zwiedzających! Na wakacje zaplanowano tam szereg dodatkowych imprez, m.in. w sobotę 12 lipca odbędą się „Warsztaty pisania opowieści” – tego dnia dzieci staną się kronikarzami przeszłości i przyszłości i, z pomocą dorosłych, tworzyć będą legendy. 8 sierpnia, podczas warsztatów „Młynarskie gry planszowe DIY”, dzieci z rodzicami tworzyć będą własne gry planszowe. W czwartek 28 sierpnia, podczas imprezy „Kanapka”, zwiedzający będą poznawać smaki i historię, a elementem łączącym te sfery będzie chleb z tradycyjnej mąki.
Ciekawą ofertę wakacyjną, łączącą zainteresowania przemysłem i doznania estetyczne, proponuje Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach. 20 lipca oraz 3, 10 i 17 sierpnia odbywać się tam będą „Spacery po Tułowicach”, podczas których będzie można odkryć miejsca kluczowe dla historii lokalnej fabryki porcelany. Po spacerach będzie można wziąć udział w „Warsztatach malowania porcelany wzorem opolskim”.
Porcelana z manufaktury Ohme
Dnia 24 sierpnia w tułowickim muzeum odbędzie się wernisaż wystawy czasowej poświęconej fabryce porcelany OHME ze Szczawienka. „Manufaktura OHME, działająca od końca XIX wieku, słynęła z wysokiej jakości porcelany użytkowej i dekoracyjnej. Jej wyroby trafiały na rynki całej Europy i USA, a charakterystyczne sygnatury i finezyjne wzornictwo sprawiły, że do dziś cieszą się uznaniem kolekcjonerów na całym świecie. Wystawa przybliży historię tej niezwykłej fabryki, jej najciekawsze serie i formy, a także rolę, jaką odegrała w rozwoju śląskiego przemysłu porcelanowego” – napisali organizatorzy.
Zlokalizowane w postindustrialnym obiekcie muzeum Walcownia w Katowicach przygotowało na wakacje cykl plenerów artystycznych „Sztuka w procesie”, które odbędą się 26 lipca oraz 2 i 9 sierpnia. Mają to być twórcze spotkania w niecodziennej przestrzeni dawnej hali przemysłowej.
„Twórczość – podobnie jak przemysł – opiera się na procesie. Etap po etapie, decyzja po decyzji, z materiału rodzi się forma. Właśnie dlatego nasze spotkania w Walcowni, kształtują artystyczną wrażliwość. Podczas zajęć, prowadzonych przez Agnieszkę Niczke-Kamińską i we współpracy z Grupą Janowską, uczestnicy pracują z wybraną techniką plastyczną i podejmują temat inspirowany lokalnym dziedzictwem – historią, materiałem, przestrzenią” – napisali o tym wydarzeniu organizatorzy.
Muzeum Techniki i Komunikacji Zajezdnia Sztuki w Szczecinie
Na północno-zachodnim krańcu Polski funkcjonuje Muzeum Techniki i Komunikacji Zajezdnia Sztuki w Szczecinie. Można tam obejrzeć wystawy m.in.: „Stoewer – jakość ze Szczecina. Lata 1858-1945”, „Szczecińska motoryzacja w latach 1954-1967”, „Motocykle II Rzeczpospolitej” i „Jednoślady z PRL-u”, „Mikrosamochody”, „Polskie prototypy”, a także interaktywną wystawę „Motoeksperymentarium”, o której organizatorzy napisali: „Edukacja w naszym muzeum polega na przekazywaniu wiedzy dotyczącej: historii techniki i transportu, zabytkowej motoryzacji, komunikacji miejskiej na przestrzeni dziesięcioleci. Jeśli wyobraźnia nas nie zawiedzie, nie wsiądziemy po pijanemu za kierownicę, zdejmiemy nogę z gazu przed zakrętem. U nas można przekonać się – bez angażowania wyobraźni – czym grozi bezmyślna jazda. Jeśli chcesz jeździć samochodem po pijaku, czy narkotykach, to tylko tu. Uczymy także rzeczy, których dziś nikt nie uczy – pokażemy jak założyć łańcuchy śniegowe czy zmienić koło”.
Wielką popularnością cieszy się otwarte w zeszłym roku Muzeum Motoryzacji Wena w Oławie. Na powierzchni siedmiu tysięcy metrów kwadratowych zgromadzono tam 459 samochodów, 192 rowery, 100 motocykli, 12 traktorów i 33 tys. przedmiotów z PRL. „Naszą misją jest nie tylko zachowanie dziedzictwa motoryzacyjnego, ale także dzielenie się nim z naszymi gośćmi. Dlatego też oferujemy interaktywne wystawy, warsztaty i wydarzenia, które zapewnią ci niezapomniane doświadczenia” – napisano na stronie muzeum Wena.
Muzea pożarnictwa
Od dziesięcioleci dużą popularnością cieszą się muzea pożarnictwa. Jest ich sporo w całej Polsce, a dwa największe znajdują się na południu – w Mysłowicach i Alwerni. Profesja strażaka – zawodowego lub ochotniczego – cieszy się bardzo wysokim szacunkiem społecznym. Otwarte w 1975 r. Centralne Muzeum Pożarnictwa znajduje się w Mysłowicach. Jest to największa tego typu placówka w Polsce, która obecnie posiada cztery tysiące eksponatów. Można tam zobaczyć pojazdy pożarnicze, od konnych po współczesne samochody, ekspozycję motopomp i mundurów strażackich oraz wystawę „Strażacki PRL”.
Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni zostało założone w 1953 r. Muzeum gromadzi samochody pożarnicze i sprzęt gaśniczy. Unikalnymi eksponatami, które można zobaczyć w tej placówce, są: Mercedes z 1926 r., Polski Fiat 621L z 1938 r., Dodge WC-52 z 1942 r., Magirus-Deutz S3500 DL25 z 1952 r. czy lotniskowy ciężki samochód gaśniczy Barracuda z 1989 r. W zbiorach muzeum znajdują się również samochody pożarnicze produkcji polskiej z drugiej połowy XX w., wozy konne z lat 1910, 1912, 1913. Można tam obejrzeć również: gaśnice, toporki, hełmy strażackie, lampy oświetleniowe, środki alarmowania, zwijadła, drabiny, instrumenty muzyczne, sztandary, insygnia, mundury, odznaczenia, mapy, fotografie dokumentalne, instrukcje.
Warsztaty „Jak Wojtek został strażakiem”
Od poniedziałku do piątku każdego tygodnia, dla grup zorganizowanych, odbywają się w Alwerni „Warsztaty w Małopolskim Muzeum Pożarnictwa”. Dla uczestników indywidualnych przygotowano dwa dni otwartych warsztatów – 15 i 17 sierpnia.
Tematami warsztatów będą: „Jak Wojtek został strażakiem” – zajęcia edukacyjne mające na celu zapoznanie uczestników z historią pożarnictwa i rolą Ochotniczych Straży Pożarnych; „Bezpieczny dom”, podczas których uczestnicy biorą udział w zajęciach z symulatorem domu, w którym poszczególne pomieszczenia przedstawiają przyczyny powstania pożaru. Następnie uczestnicy warsztatów uczą się, jak poprawnie wzywać pomoc i jak zachowywać się podczas ewakuacji; „Wozy strażackie dawniej i dziś” – na zajęciach omawiany będzie rozwój wozów strażackich począwszy od sikawki konnej z 1910 r. aż do najnowocześniejszych samochodów strażackich; „Na sygnale” to zajęcia, podczas których uczestnicy dowiedzą się na czym polega praca strażaka.
Centrum Edukacji i Historii Warszawskiej Straży Pożarnej
W Warszawie znajduje się Centrum Edukacji i Historii Warszawskiej Straży Pożarnej, zlokalizowane przy ul. Marcinkowskiego 2 w zabytkowym budynku, wybudowanym w 1878 r. na potrzeby koszar Warszawskiej Straży Ogniowej. Na dwóch kondygnacjach budynku (o łącznej powierzchni 1000 m kw.) przygotowano 15 wystaw prezentujących bogatą historię Warszawskiej Straży Pożarnej począwszy od jej powstania aż do działań, jakie podejmowane są w chwili obecnej.
W całość wkomponowana jest ścieżka edukacyjna mająca na celu kształtowanie pozytywnych postaw oraz zachowań wobec zagrożeń życia, zdrowia, mienia i środowiska. Placówka ta nie jest jednak otwarta dla zwiedzających każdego dnia, przewidziana jest dla grup zorganizowanych, które wcześniej umówią swoją wizytę. Jest możliwość zwiedzania jej w wakacje, ale po wcześniejszym umówieniu.
Zbiory pożarnicze gromadzone są również w wielu izbach pamiątek strażackich (potocznie również zwanych niekiedy muzeami) m.in. w: Bralinie, Chełmie, Kępnie, Kołbucku, Kielcach, Kazimierzu Dolnym, Mierzynku, Rudzie-Hucie, Olkuszu, Niepokalanowie, Puchaczowie, Szczuczynie, Kłodzku, Kolbuszowej, Łasinie, Łomnicy. Są to placówki prowadzone przez społeczników i utrzymywane przez lokalne zarządy straży.
Tomasz Szczerbicki/PAP
