Westerhout 5 – niezwykła mgławica emisyjna

Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a zobrazowali mgławicę emisyjną nazwaną Westerhout 5, znajdującą się w gwiazdozbiorze Kasjopei.

Jak tłumaczą badacze z ESA, obraz z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a przedstawia mieniący się na czerwono region mgławicy Westerhout 5, która znajduje się około 7 tysięcy lat świetlnych od Układu Słonecznego. Ten świetlisty obszar zawiera wiele interesujących elementów, w tym swobodnie unoszącą się parującą kulę gazu (frEGG).

FrEGG w Westerhout 5, na zdjęciu to mały ciemny obszar w kształcie kijanki w lewym górnym rogu. Ten bąbel ma dwie nazwy – [KAG2008] globula 13 i J025838.6+604259.

FrEGG są specjalną klasą kul parującego gazu (evaporating gaseous globule – EGG – obszar gazu wodorowego w przestrzeni kosmicznej o rozmiarze około 100 jednostek astronomicznych, tak że gazy przez nią zacienione są chronione przed jonizującym promieniowaniem UV). Zarówno frEGG, jak i EGG są gęstszymi obszarami gazu, które fotoparują łatwiej niż otaczający je mniej gęsty gaz. Fotoewaporacja zachodzi, gdy gaz jest jonizowany i rozpraszany przez intensywne źródło promieniowania – zwykle młode, gorące gwiazdy uwalniające ogromne ilości światła ultrafioletowego (UV). EGG zostały zidentyfikowane całkiem niedawno, przede wszystkim na końcach kultowych Filarów Stworzenia uchwyconych przez Hubble’a w 1995 roku.

FrEGG zostały sklasyfikowane dopiero niedawno i różnią się od EGG tym, że są oderwane i mają wyraźny kształt „głowy i ogona”. FrEGG i EGG są szczególnie interesujące dla astronomów, ponieważ ich gęstość utrudnia przenikanie przez nie intensywnego promieniowania UV występującego w regionach bogatych w młode gwiazdy. Ich względna nieprzezroczystość oznacza, że znajdujący się w nich gaz jest chroniony przed jonizacją i fotoodparowaniem. Naukowcy uważają, że jest to ważne dla formowania się protogwiazd, a wiele FrEGG i EGG jest miejscem narodzin nowych gwiazd.

FrEGG w Westerhout 5 na zdjęciu z Hubbble’a jest ciemną plamą w morzu czerwonego światła. Ten kolor to rodzaj emisji światła znany jako emisja H-alfa. Występuje ona, gdy wysokoenergetyczny elektron w atomie wodoru traci pewną ilość swojej energii, uwalniając to charakterystyczne czerwone światło, gdy staje się mniej energetyczny.

Kasjopeja (łac. Cassiopeia) jest 25. co do wielkości, gwiazdozbiorem nieba północnego. Była znana już w starożytności i jest położona w obszarze Drogi Mlecznej. Liczba gwiazd dostrzegalnych w niej gołym okiem wynosi około 90. W Polsce jest widoczna przez cały rok.

Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.

Emil Gołoś