Wojna trzynastoletnia

Zdarzyło się (69)

„Zdarzyło się” Rafała LEŚKIEWICZA to przegląd najważniejszych wydarzeń historycznych, o których warto pamiętać w nadchodzącym tygodniu (2 lutego – 8 lutego 2025 r.).

2 lutego 2006 r. liderzy Prawa i Sprawiedliwości, Samoobrony oraz Ligi Polskich Rodzin podpisali tzw. pakt stabilizacyjny, przygotowany w styczniu przez Jarosława Kaczyńskiego. Umowę podpisali Jarosław Kaczyński, Andrzej Lepper i Roman Giertych.

W zamierzeniu sygnatariuszy zasadniczym celem umowy było zapewnienie stabilnej większości w Sejmie, a także podjęcie działań zapewniających wzrost gospodarczy, a przede wszystkim rozwiązanie problemów społecznych, takich jak bezrobocie, dyskryminacja wsi, brak mieszkań dla najmniej zarabiających czy zbyt małe nakłady na kulturę oraz naukę.

W ramach podpisanej umowy znalazł się pakiet 144 ustaw, które miały poparcie sygnatariuszy porozumienia. Dotyczyły m.in. likwidacji Wojskowych Służb Informacyjnych, lustracji majątkowej, reformy systemu podatkowego czy powołania Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

Okoliczności podpisania umowy stabilizacyjnej – bo tak formalnie nazywał się dokument – wzbudziły duże emocje, ponieważ na akt jej podpisania zostali zaproszeni wyłącznie dziennikarze telewizji „Trwam” oraz Radia „Maryja”. Ta decyzja wywołała oburzenie środowiska dziennikarzy, którzy ostentacyjnie opuścili konferencję prasową, podczas której obwieszczono podpisanie dokumentu. Pod drzwiami pozostawili mikrofony i kamery skierowane ku górze na znak protestu.

W wyniku wyborów parlamentarnych, które odbyły się 25 września 2005 r., zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość, zdobywając 33,7 proc. głosów. Na drugim miejscu znalazła się Platforma Obywatelska z wynikiem 28,91 proc. Samoobrona uzyskała 12,17 proc. głosów, a LPR 7,39 proc.

W konsekwencji wyborów i braku porozumienia liderów dwóch największych partii politycznych w polskim parlamencie, PiS i PO, co do zawarcia koalicji rozpoczęto działania zmierzające do zawiązania koalicji złożonej z innych ugrupowań mających swoich przedstawicieli w Sejmie.

Pierwszym krokiem było podpisanie owego paktu stabilizacyjnego, który w założeniu miał obowiązywać przez rok, jednak został unieważniony już miesiąc po podpisaniu, w marcu. Niemniej w maju powstała formalnie koalicja trzech ugrupowań będących sygnatariuszami lutowego porozumienia. Premierem rządu był najpierw Kazimierz Marcinkiewicz, później Jarosław Kaczyński. Roman Giertych i Andrzej Lepper objęli funkcje wicepremierów. Giertych był także ministrem edukacji, a Lepper rolnictwa.

Egzotyczna koalicja trwała nieco ponad rok, przy czym już we wrześniu 2006 r. Andrzej Lepper został zdymisjonowany z funkcji wicepremiera, a Samoobrona opuściła koalicję rządową. Lepper wkrótce wrócił na swoje stanowisko, a Samoobrona ponownie zasiliła szeregi koalicji. W lipcu 2007 r. w wyniku tzw. „afery gruntowej” i oskarżeń o płatną protekcję Lepper ponownie stracił stanowisko.

Koalicja została zerwana przez Jarosława Kaczyńskiego 13 sierpnia 2007 r. Miesiąc później Sejm uchwalił skrócenie kadencji Sejmu. W wyniku przyspieszonych wyborów w październiku wygrała Platforma Obywatelska, a LPR i Samoobrona nie weszły do Sejmu.

3 lutego 1969 r. Jasir Arafat został wybrany na przewodniczącego Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Stał na czele tej organizacji nieprzerwanie do swojej śmierci w 2004 r. Przez 35 lat kierowania organizacją wywoływał skrajne emocje.

OWP formalnie została powołana do życia w 1964 r. z inicjatywy Ligi Państw Arabskich, w trakcie obrad pierwszego Palestyńskiego Kongresu Narodowego, odbywającego się w Jerozolimie. Jej zasadniczym celem była walka o stworzenie państwa palestyńskiego, niepodległego i niezależnego, w którym zamieszkają Palestyńczycy.

Wraz z powstaniem OWP zorganizowano Armię Wyzwolenia Palestyny – siły zbrojne organizacji. Przygotowano Palestyńską Kartę Narodową, ukonstytuowały się władze. Pierwszym przewodniczącym OWP został Ahmad asz-Szukajri. W 1967 r. do OWP dołączyła skrajna organizacja al-Fatah kierowana przez młodego, radykalnego w poglądach Jasira Arafata, inżyniera z doświadczeniem służby w armii egipskiej. Ta paramilitarna organizacja powstała w 1958 r., a Arafat był jednym z jej współzałożycieli. Chciał doprowadzić do utworzenia państwa palestyńskiego w drodze walki zbrojnej i konfrontacji z Izraelem.

Wraz z objęciem przewodnictwa w OWP przez Arafata organizacja stała się bardzo radykalna w dążeniach do niepodległości Palestyny. OWP koncentrowała się na działaniach terrorystycznych i militarnych skierowanych przeciwko Izraelowi. Choć przy okazji była oficjalnym reprezentantem interesów Palestyny na arenie międzynarodowej. Warto nadmienić, że w 1974 r. została oficjalnie uznana przez ONZ i zyskała status obserwatora. Miała także przedstawicielstwa w wielu państwach na całym świecie.

Z inicjatywy OWP oraz al-Fatah w 1971 r. powstała organizacja terrorystyczna Czarny Wrzesień, która zorganizowała zamach na izraelskich sportowców podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium, w 1972 r.

Brutalne, terrorystyczne metody stosowane przez Arafata nie zjednywały mu szerokiego poparcia. Wręcz przeciwnie, budziły sprzeciw nawet wśród wspierających dotąd tę organizację państwa arabskie. W 1983 r. od OWP odłączył się al-Fatah, który od tej pory zaczął działać na własną rękę.

Arafat rozpoczął rozmowy pokojowe z Izraelem, które ostatecznie zakończyły się podpisaniem w Oslo porozumienia pokojowego w 1993 r. W efekcie przyjętych ustaleń powstała Autonomia Palestyńska, a sam Arafat został wybrany na jej prezydenta w 1996 r.

Wysiłek włożony w zawarcie porozumienia pomiędzy dwiema zwaśnionymi stronami zyskał uznanie społeczności międzynarodowej. Premier Izraela Icchak Rabin oraz Jasir Arafat otrzymali w 1994 r. Pokojową Nagrodę Nobla. Choć trzeba przyznać, że zawarcie porozumienia pokojowego spotkało się z ostrą krytyką środowisk radykalnych zarówno w Izraelu, jak i wśród Palestyńczyków. Dość powiedzieć, że w 1995 r. Rabin został zastrzelony przez żydowskiego radykała, zarzucającego mu zdradę.

Pozycja polityczna Arafata później słabła. Do tego stopnia, że w latach 2001–2004 w zasadzie nie mógł opuścić swojej siedziby w Ramallah. Przywódca Palestyński zmarł 11 listopada 2004 r. w szpitalu wojskowym w Clamart we Francji. Wcześniej długo chorował. Od razu po jego śmierci pojawiły się spekulacje dotyczące faktycznej przyczyny śmierci i hipotezy związane z otruciem. Mimo badań przeprowadzonych kilka lat później nie udało się tego podejrzenia jednoznacznie potwierdzić.

4 lutego 1454 r. wybuchło powstanie przeciwko Krzyżakom, które rozpoczęło wojnę trzynastoletnią. Ta wojna zakończona zwycięstwem Polski pozwoliła na odzyskanie dostępu do Morza Bałtyckiego. Dodatkowo dotkliwa porażka Zakonu Krzyżackiego doprowadziła do osłabienia jego pozycji na tyle, że stał się on lennikiem polskiego króla.

Po zwycięstwie w bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r., w której poległo wielu rycerzy Zakonu, w tym sam wielki mistrz Ulrich von Jungingen, Polacy nie wykorzystali nadarzającej się okazji do całkowitego rozbicia Krzyżaków. Nie udało się zdobyć Malborka, głównej siedziby Zakonu. Wojska polskie i litewskie wycofały się spod zamku. 10 października 1410 r. doszło do zwycięstwa wojsk polsko-litewskich pod Koronowem, w efekcie czego 1 lutego 1411 r. zawarto pokój w Toruniu, normalizujący na krótko relacje polsko-krzyżackie.

Kolejne konflikty zbrojne wybuchły w 1414 r., później w 1422 r. i 1431 r. Wyprawy Polaków sprzymierzonych z czeskimi husytami na Pomorze Gdańskie, a także zwycięstwo w bitwie nad rzeką Świętą w 1435 r. doprowadziły do zawarcia pokoju brzeskiego.

Te wyniszczające konflikty zbrojne wpływały na interesy gospodarcze państwa zakonnego, wywołując poruszenie i sprzeciw stanów pruskich, złożonych z mieszczan, a także rycerstwa, niemogących prowadzić w spokoju swoich interesów. 21 lutego 1440 r. w Elblągu powstał Związek Pruski, którego zasadniczym celem była obrona interesów gospodarczych. Wywołało to zdecydowany sprzeciw Krzyżaków, widzących w powstałym związku zagrożenie stabilności państwa. Członkowie Związku poprosili, w obliczu wrogiej postawy Zakonu, o wsparcie króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. Podczas negocjacji w Sandomierzu udało się przedstawicielom Związku Pruskiego otrzymać potwierdzenie wsparcia finansowego i militarnego w szykowanej wojnie z Zakonem – w zamian za hołd i włączenie Prus do Polski.

4 lutego 1454 r. Związek Pruski wzniecił powstanie antykrzyżackie, które w bardzo krótkim czasie objęło całe Prusy. Szybko zajmowano kolejne zamki krzyżackie. Rycerze zakonni bronili się jedynie w Malborku, Sztumie i Chojnicach. Kazimierz Jagiellończyk zgodnie z ustaleniami inkorporował Prusy w marcu 1454 r. Tym samym w konflikt zbrojny zaangażowała się także Polska. Niestety, Polacy zostali pokonani w bitwie pod Chojnicami 18 września 1454 r., co dało początek kontrofensywie krzyżackiej, wspieranej przez dobrze opłacanych rycerzy najemnych z całej Europy.

Wobec szybko topniejących zapasów złota, którymi Krzyżacy opłacali rycerzy, ci oddali Polakom Malbork w 1457 r. Wojna trwała jeszcze kilka lat. 28 września 1466 r. Polacy zdobyli Chojnice, w efekcie czego Zakon został zmuszony do zawarcia II pokoju toruńskiego. Polacy zyskali całe Pomorze Gdańskie, Malbork i Elbląg, Warmię oraz ziemię chełmińską i michałowską, czyli Prusy Królewskie. Z kolei Krzyżacy zachowali w posiadaniu wschodnie ziemie Państwa Zakonnego ze stolicą w Królewcu, z których każdy nowo wybrany wielki mistrz miał obowiązek składać hołd lenny polskiemu władcy.

6 lutego 1685 r. Jakub II Stuart został królem Anglii i Szkocji. Był to ostatni katolicki król Anglii rządzący w sposób absolutny. Rządził do 1688 r.

Jakub urodził się 14 października 1633 r. Był synem Karola I i Henrietty Marii Burbon, córki króla Francji Henryka IV. W trakcie nękających Anglię wojen domowych w latach 1642–1651 uciekł do Hagi, znajdując schronienie na dworze Wilhelma II Orańskiego. Rządy w Anglii objął Oliver Cromwell. W 1649 r. stracono Karola I; formalnym pretendentem do korony był brat Jakuba Karol II. Udało mu się objąć władzę w 1660 r.

Jakub, szykowany na następcę tronu wobec bezdzietności Karola II, przeszedł z anglikanizmu na katolicyzm w 1668 lub 1669 r., przy czym było to przez dłuższy czas utrzymywane w tajemnicy. Z potencjalnym objęciem tronu po Karolu II nie mogli się pogodzić protestanci, próbując oficjalnie i formalnie pozbawić go tej możliwości. Przygotowano nawet specjalną ustawę zaprezentowaną w brytyjskim parlamencie. Nie przyniosło to jednak efektu, podobnie jak próba zamachu na życie Karola.

6 lutego 1685 r. Karol II zmarł, co pozwoliło na objęcie tronu przez Jakuba II, mającego poparcie konserwatywnych torysów. Uroczysta koronacja odbyła się w katedrze westminsterskiej dwa miesiące później. Jakub rozpoczął rządy absolutne. Pokonał przeciwników politycznych, m.in. zwolenników samozwańczego króla, nieślubnego syna Karola II Jamesa Scotta, księcia Monmoutha, którego rozgromił w bitwie pod Sedgemoor 6 lipca 1685 r.

Oficjalnie ogłosił amnestię dla katolików, którymi też obsadził najważniejsze urzędy. W 1687 r. wydał deklarację o tolerancji religijnej, wzmacniającą pozycję katolików poprzez uchylenie wszelkich działań karnych wobec nich, a także gwarantując im swobodę wyznania. Opublikowana rok później kolejna deklaracja o tolerancji wywołała protesty anglikanów, czego konsekwencją był areszt dla biskupów.

Jakub II stracił władzę w wyniku działań zarówno wigów, jak i torysów, gdy pojawiła się informacja, że jego żona Maria urodziła syna Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta. Sam fakt narodzin oraz ojcostwo Jakuba wywołały kontrowersje i zdecydowaną reakcję kilku angielskich lordów. W wyniku interwencji u Wilhelma III Orańskiego, protestanckiego księcia niderlandzkiego, męża najstarszej córki Jakuba Marii, który wraz ze swoją armią pojawił się w Anglii, Jakub stracił władzę i uciekł do Francji. W 1689 r. oficjalnie nowym królem Anglii został zięć Jakuba, a jego córka została królową.

Jakub próbował odzyskać tron, wywołując powstania w Szkocji i Irlandii, korzystając ze wsparcia katolików. 11 lipca 1690 r. doszło do bitwy nad rzeką Boyne koło miasta Drogheda, gdzie siły Wilhelma pokonały ostatecznie zwolenników zdetronizowanego Jakuba II. Wśród walczących żołnierzy było kilka tysięcy piechurów francuskich zapewnionych przez Ludwika XIV.

Jakub po porażce nie wrócił już do Anglii. Zamieszkał we Francji, ciesząc się opieką króla Ludwika. Zmarł 16 września 1701 r.

8 lutego 2022 r. powołano do życia Dowództwo Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. Ta nowa formacja w Siłach Zbrojnych RP została utworzona w obchodzonym w całej Europie Dniu Bezpiecznego Internetu. To święto ustanowione z inicjatywy Komisji Europejskiej, którego zasadniczym celem jest podkreślenie troski o bezpieczny internet.

O powołaniu specjalistycznej formacji odpowiedzialnej za cyberbezpieczeństwo poinformował ówczesny minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak z Prawa i Sprawiedliwości.

Uroczystość powołania nowego komponentu Sił Zbrojnych odbyła się w siedzibie Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Podczas uroczystości inaugurującej działalność tej formacji przedstawiono jej dowódcę, którym został generał brygady Karol Molenda.

Idea powołania nowej formacji w strukturach Sił Zbrojnych RP narodziła się kilka lat wcześniej. Zmieniająca się rzeczywistość, rozwój technologii, a co za tym idzie, zwiększające się ryzyko zagrożeń atakami z wykorzystaniem narzędzi informatycznych były omawiane podczas szczytu NATO w Warszawie w 2016 roku. Uznano wtedy, że przestrzeń cyfrowa jest faktycznym obszarem działań militarnych, w istotny sposób wpływających na bezpieczeństwo.

Proces tworzenia nowego komponentu Sił Zbrojnych rozpoczęto od przyjęcia w lutym 2019 r. „Koncepcji organizacji i funkcjonowania Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni”. Miesiąc później, w marcu, Narodowe Centrum Kryptologii, utworzone w 2013 r., przekształcono w Narodowe Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni. 8 lutego ogłoszono powstanie Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni, choć zmiana nazwy NCBC na Dowództwo Komponentu WOC nastąpiła dopiero w sierpniu 2022 r. Warto dodać, że powstanie tej formacji uregulowano zmianą ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, określając je jako specjalistyczny komponent Sił Zbrojnych.

Wojska Obrony Cyberprzestrzeni koncentrują się zarówno na działaniach prewencyjnych, jak i ofensywnych, związanych z ochroną wojskowej infrastruktury krytycznej, sieci informatycznych oraz kryptografii. W ramach aktywności wojsk cyberprzestrzeni budowana jest infrastruktura techniczna, dostarczane są usługi informatyczne, a także odbywa się aktywna rekrutacja połączona z edukacją specjalistyczną, zaczynającą się na poziomie szkół średnich. Do tego tworzone są lub kupowane narzędzia w postaci sprzętu i oprogramowania specjalistycznego, zwiększające poziom cyfrowego bezpieczeństwa.

W strukturze Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni znajduje się kilkanaście jednostek wojskowych w całym kraju, a także sześć Regionalnych Centrów Informatyki, Wojskowe Biuro Zarządzania Częstotliwościami, Centrum Wsparcia Systemów Dowodzenia i Centrum Zasobów Cyberprzestrzeni. Łącznie w Wojskach Obrony Cyberprzestrzeni pełni służbę i pracuje ponad 6,5 tys. wojskowych oraz cywilów. Formacja ta obsługuje również Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego MON.

Zdjęcie autora: Rafał LEŚKIEWICZ

Rafał LEŚKIEWICZ

Doktor nauk humanistycznych, historyk, publicysta, manager IT. Dyrektor Biura Rzecznika Prasowego i rzecznik prasowy Instytutu Pamięci Narodowej. Autor, współautor i redaktor blisko 200 publikacji naukowych i popularnonaukowych dot. historii najnowszej, archiwistyki, informatyki oraz historii służb specjalnych.

SUBSKRYBUJ „GAZETĘ NA NIEDZIELĘ” Oferta ograniczona: subskrypcja bezpłatna do 30.04.2025.

Strona wykorzystuje pliki cookie w celach użytkowych oraz do monitorowania ruchu. Przeczytaj regulamin serwisu.

Zgadzam się