Żyto w średniowiecznym rolnictwie – jakie było jego zastosowanie?
Najnowsze badanie przeprowadzone przez niemieckich naukowców z Uniwersytetu w Kilonii wykazało, że uprawa żyta w średniowieczu była na o wiele bardziej zaawansowanym poziomie niż do tej pory uważano. Nowa analiza ujawniła intensywne techniki rolnicze i nawożenia, które kształtowały średniowieczne rolnictwo i społeczeństwo.
Żyto w średniowiecznym rolnictwie
Najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z grupy badawczej „Cluster of Excellence ROOTS” z Uniwersytetu w Kilonii w Niemczech przyniosło rewolucyjne wyniki, które zmieniają nasze dotychczasowe rozumienie tego jak wyglądało rolnictwo w średniowiecznej Europie. Wyniki tego badania pokazują, że żyto, często uważane za „chwast” lub zboże zasiewane w ostateczności, było w rzeczywistości uprawiane z dużą starannością i strategicznym planowaniem już od IV do XV wieku.
To niedawne odkrycie niemieckich badaczy podważa liczące już kilka wieków przekonanie dotyczące tego jaka była rola żyta w średniowiecznym rolnictwie i strukturach społecznych. Zespół badawczy pod kierownictwem paleoekologa dr. Franka Schlüetza zastosował najnowocześniejsze analizy stabilnych izotopów — w tym azotu (δ15N), węgla (δ13C) i siarki (δ34S) — na zwęglonych ziarnach żyta wydobytych z północnoeuropejskich stanowisk archeologicznych, informuje portal „Arkeonews„.
Sygnatury izotopowe jednoznacznie wskazują, że średniowieczni rolnicy wzbogacali pola żyta nawozami organicznymi, przede wszystkim obornikiem, w celu zwiększenia żyzności gleby. W niektórych przypadkach prawdopodobnie jako nawóz wykorzystywali również torf, co świadczy o zaawansowanej wiedzy na temat zarządzania zasobnością gleby.
Zboże kontrolowane przez elity
Odkrycia te podważają tradycyjny pogląd, że żyto było odporną rośliną uprawną, niewymagającą większej ingerencji człowieka. W rzeczywistości uprawa żyta wiązała się z przemyślanymi i pracochłonnymi praktykami rolniczymi. Różnorodne metody nawożenia wskazują na dynamiczny system gospodarowania, w którym żyto odgrywało kluczową rolę, a nie było jedynie zbożem zasiewanym w ostateczności.
Poza naświetleniem tego jak wyglądały średniowieczne praktyki rolnicze, badanie to rzuca światło na szersze społeczne znaczenie żyta w średniowieczu. Nadwyżki żyta nie służyły jedynie wyżywieniu lokalnych społeczności, gdyż stanowiły one także pożywienie elity i duchownych. W przekonaniu badaczy zresztą kontrole nad uprawą żyta miały właśnie elity.
Te zapasy żywności stanowiły narzędzie umacniania władzy poprzez zabezpieczenie zasobów żywnościowych i ekonomicznych. Umiejętność zarządzania produkcją i magazynowaniem żyta była środkiem, dzięki któremu klasy wyższe i Kościół mogły utrzymywać dominację społeczną. Pokazuje to, jak ściśle produkcja rolna była powiązana ze strukturami władzy i organizacją społeczną w średniowieczu.
Marcin Jarzębski
