Starożytny rzymski statek transportowy z Majorki. Przewoził specjalny sos rybny

Przeprowadzona niedawno pierwsza dogłębna analiza ładunku wraku rzymskiego statku z IV wieku n.e., jaki został znaleziony u wybrzeży Majorki w 2019 roku, pozwoliła na odkrycie nieznanego wcześniej typu amfor, czyli specjalnych glinianych naczyń jakie były powszechnie używane w starożytnym grecko-rzymskim świecie. Okazało się, że w przedmiotach tych przechowywany był specjalny sos rybny określany jako liquamen.

Wrak rzymskiego statku, który został nazwany jako Ses Fontanelles, został odkryty przypadkowo w 2019 r. u wybrzeży Majorki, stanowiącej część archipelagu Balearów. Co ciekawe zniszczony starożytny okręt znajdował w pobliżu jednej z najbardziej ruchliwych plaż turystycznych na Majorce. Wrak znajdował się w odległości 65 metrów od zatłoczonego wybrzeża położonego w pobliżu stolicy Majorki, Palmy. Zabytek ten wyjątkowo dobrze zniósł znaczący upływ czasu – jak informują sami badacze jego kadłub i ładunek  zachowały się we wręcz doskonałym stopniu.

Wstępne badania materiałów odzyskanych z pierwszych podwodnych wykopalisk pozwoliły na klasyfikację znalezisk ceramicznych z wraku – przede wszystkim w postaci amfor – i postawiły kilka kluczowych pytań dotyczących pochodzenia i zawartości ładunku statku. Aby odpowiedzieć na te pytania, naukowcy opracowali wstępną strategię analityczną, łączącą różne metody i techniki badawcze, w tym analizę petrograficzną, archeozoologiczną i analizę pozostałości organicznych, a także badanie drewna i innych szczątków roślinnych jakie znajdowały się na zabytku, informuje portal „La Brujale Verde„.

Wyniki tego wieloaspektowego badania rzuciły nowe światło na wrak rzymskiego statku – archeologom udało się m.in. ustalić przybliżoną trasę jego ostatniego rejsu. Analiza petrograficzna amfor ujawniła, że statek najprawdopodobniej wypłynął z portu Kartageny, która znajduje się w południowo-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego. Szczegółowe badania archeozoologiczne wykazały, że w amforach, jakie znajdowały się na statku, przechowywany był sos rybny, a same one należały do nieznanego wcześniej typu amfor, które badacze określili jako amfory Ses Fontanelles I.

Zawartość amfor została zidentyfikowana za sprawą znajdującego się na nich inskrypcji „liquaminis flos”. Przewożony w nich sos rybny składał się głównie z sardeli, a rzadziej z sardynek. Umieszczone na tych przedmiotach napisy pozwoliły badaczom również określić skąd dokładnie ten ładunek przybył oraz kto był jego właścicielem.

Zawartość statku należała do niejakich Ausoniusa i Alunniego. Analiza pozostałych typów amfor znajdujących się na tym starożytnym statku transportowym ujawniła, że przewoził on także olej rośliny, oliwki zakonserwowane w substancji przygotowanej na bazie winogron oraz winogronowe przyprawy. Główny produkt przewożony na tym statku, czyli sos rybny był określany przez starożytnych jako liquamen – który wówczas nie był jeszcze tożsamy, tak jak obecnie, z bardziej powszechnym w rzymskim świecie sosem rybnym garum. W V wieku n.e. oba terminy stały się synonimami.

Marcin Jarzębski