Kiedy odbyły się pierwsze igrzyska olimpijskie?
Pierwszym odnotowanym zwycięzcą na igrzyskach olimpijskich był Koroibos z Elidy. Z zawodu kucharz, wygrał wydarzenie zwane „stadion” — bieg na dystansie nieco poniżej 200 metrów, pokonywany w linii prostej.
Koroibos zwyciężył w roku 776 p.n.e., ale badacze wskazują, że prawdopodobnie nie był to rok pierwszych igrzysk olimpijskich.
Kilku starożytnych pisarzy, takich jak Arystodem z Elidy (który żył w II wieku n.e. lub wcześniej), wspominało, że przed 776 r. p.n.e. odbyło się aż 27 zawodów olimpijskich. Ich wyniki nigdy nie zostały odnotowane, ponieważ ludzie mieli wtedy nie przejmować ię zapisywaniem nazwisk zwycięzców.
Igrzyska odbywały się co cztery lata w Olimpii, miejscu w zachodniej Grecji, w którym znajdowała się słynna świątynia boga Zeusa. Zawody rozpoczynały się w połowie sierpnia i były częścią festiwalu religijnego poświęconego Zeusowi. Początkowo jedyną konkurencją igrzysk był właśnie wygrany po raz pierwszy przez Koroibosa „stadion”. Na przestrzeni wieków dodawano inne konkurencje, takie jak wyścigi rydwanów, zapasy, biegi długodystansowe i boks. Sportowcy rywalizowali nago, a kobietom zazwyczaj nie wolno było ich oglądać. Grecki pisarz Chariton (I w. n.e.) opisywał, jak atleci — którzy często odbywali długą podróż, aby dotrzeć na igrzyska — przybywali do Olimpii „z eskortą swoich kibiców”.
Zwycięzcy w Olimpii zdobywali wieniec z dzikiej oliwki. W przeciwieństwie do dzisiejszych czasów nie było nagród za drugie i trzecie miejsce.
O nagrody rywalizowali głównie mężczyźni, ale brały w nich udział również kobiety. Kyniska, córka króla Sparty Archidamosa II, była pierwszą kobietą, która odniosła zwycięstwo w Olimpiadzie. Otrzymała nagrodę, ponieważ konie, które trenowała, wygrały wyścigi rydwanów w roku 396 p.n.e. Pisał o tym podróżnik Pauzaniasz (II wiek n.e.): „Kyniska była niezwykle ambitna, aby odnieść sukces na igrzyskach olimpijskich i była pierwszą kobietą, która hodowała konie i pierwszą, która odniosła zwycięstwo olimpijskie. Po Kynisce inne kobiety odniosły zwycięstwa olimpijskie, ale żadna z nich nie wyróżniała się bardziej niż ona”.
Ludzie podróżowali daleko, aby zobaczyć sportowców rywalizujących w słynnych igrzyskach. Przykładowo 44 r. p.n.e. rzymski mąż stanu Cyceron (106–43 p.n.e.) napisał list do swojego przyjaciela Attyki o planowanej podróży do Grecji, w celu zobaczenia igrzysk: „Chciałbym poznać datę igrzysk olimpijskich […] oczywiście, jak mówisz, plan mojej podróży będzie zależał od przypadku”.
Po przybyciu do Olimpii podróżnicy zatrzymywali się w domach noclegowych z innymi podróżnymi. Tam spotykali nieznajomych i często zawiązywali nowe znajomości.
Dzisiaj nie jest jasne, ile osób faktycznie odwiedzało starożytne igrzyska za każdym razem, gdy się odbywały. Współcześni uczeni przypuszczają, że w niektórych latach liczba ta mogła sięgać nawet 50 000. Badania wskazują, że starożytne igrzyska prawdopodobnie zakończyły się podczas panowania rzymskiego cesarza Teodozjusza II (panował w latach 408–450 n.e.).
Zdaniem historyków mogło być wiele powodów upadku, ale niektóre starożytne źródła wyraźnie mówią, że winny był pożar, który zniszczył świątynię Zeusa w Olimpii.
Maciej Bzura
