SN 2022ADQZ2022ADQZ – supernowa w galaktyce LEDA 857074
Astronomowie za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a uchwycili LEDA 857074, galaktykę spiralną z częściowo przerwanymi ramionami, znajdującą się w gwiazdozbiorze Erydanu. Obraz przedstawia również supernową o nazwie SN 2022ADQZ, świecącą jasno po prawej stronie poprzeczki galaktyki.
Jak tłumaczą naukowcy z NASA, do wybuchu supernowej może prowadzić kilka ścieżek ewolucyjnych. Jedną z nich jest śmierć supermasywnej gwiazdy. Gdy obiektowi tego typu kończy się paliwo wodorowe, rozpoczyna on etap, w którym łączy pozostałe pierwiastki w coraz cięższe. Te końcowe reakcje syntezy generują coraz mniejszą siłę zewnętrzną (ciśnienie promieniowania), aby zrównoważyć grawitacyjne przyciąganie gwiazdy do wewnątrz.
W miarę tworzenia się cięższych pierwiastków w wewnątrz gwiazdy, samo jądro zaczyna całkowicie zapadać się pod wpływem własnej grawitacji, a zewnętrzne warstwy obiektu wybuchają w eksplozji supernowej. W zależności od pierwotnej masy ciała niebieskiego, jej jądro może rozpaść się na same neutrony, pozostawiając po sobie gwiazdę neutronową, lub jej grawitacja może być tak duża, że zapadnie się ona w czarną dziurę.
Astronomowie wykryli supernową SN 2022ADQZ za pomocą zautomatyzowanego badania pod koniec 2022 roku. To odkrycie skłoniło ich do przyjrzenia się galaktyce macierzystej supernowej, LEDA 857074, za pomocą Teleskopu Hubble’a na początku 2023 roku.
Zdolności obserwacyjne Hubble’a pozwalają mu dostrzec supernowe oddalone o miliardy lat świetlnych i trudne do zbadania przez inne teleskopy. Obraz tego typu eksplozji obserwowany z Ziemi zwykle zlewa się z obrazem galaktyki macierzystej, ale Hubble potrafi odróżnić światło wybuchu od miejsca, w którym się znajduje, mierząc supernową bezpośrednio.
Astronomowie wykrywają tysiące supernowych rocznie, ale szansa, że zauważą jedną w konkretnej galaktyce spośród milionów skatalogowanych jest niewielka. Dzięki SN 2022ADQZ, LEDA 857074 dołącza do grona innych obiektów niebieskich z własnym obrazem Hubble’a.
Kosmiczny Teleskop Hubble’a, został wystrzelony na niską orbitę okołoziemską w 1990 roku i od tej pory pomaga naukowcom lepiej poznawać Wszechświat. Nie był on pierwszym teleskopem kosmicznym, ale jest jednym z największych i najbardziej wszechstronnych, przez co jest jednym najważniejszych narzędzi badawczych w historii ludzkości. Teleskop Hubble’a został nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble’a. Space Telescope Science Institute (STScI) wybiera cele Hubble’a i przetwarza uzyskane dane, podczas gdy Goddard Space Flight Center (GSFC) kontroluje sam statek kosmiczny.
Emil Gołoś
