Nurkowie u wybrzeży Włoch odkryli zatopiony obsydian sprzed 5 tys. lat

Włoscy nurkowie u wybrzeży wyspy Capri, znajdującej się nieopodal Neapolu, wydobyli blok obsydianu, który znajdował się w pozostałościach wraku statku pochodzącego najprawdopodobniej z neolitu lub epoki kamienia.

Blok naturalnego szkła jest wielkości bardzo obszernej książki i waży około 8 kilogramów. Na powierzchni odkrytego obsydianu znajdują się ślady po dłucie rzeźbiarskim. Zdaniem archeologów jest to dowód na to, że był to rdzeń, z którego wytwarzano obsydianowe odłupki o ostrych krawędziach, które służyły do cięcia przedmiotów, informuje portal „Live Science”. Włoskie Ministerstwo Kultury w oświadczeniu poinformowało, że nurkowie będący członkami jednostki podwodnej policji w Neapolu odkryli ten niezwykły artefakt 20 listopada na dnie morskim na głębokości od 30 do 40 metrów w słynnej Lazurowej Grocie (Grotta Azzurra).

W tej morskiej jaskini niegdyś kąpał się panujący w latach od 14 do 37 r. n.e. rzymski cesarz Tyberiusz, który miał pałac na wyspie. Jaskinia jest obecnie atrakcją turystyczną, którą można zwiedzać łodzią, ale pływanie w niej jest zabronione, ponieważ władze twierdzą, że fale i pływy czynią ją zbyt niebezpieczną. Dokładna lokacja podwodnego obszaru, w którym policyjny zespół nurkowy odnalazł obsydianowy blok, pozostaje nieznane z uwagi na bezpieczeństwo i ryzyko szabrownictwa pozostałych bezcennych artefaktów. Wiadomo tylko, iż miejsce to nurkowie odkryli na początku 2023 r. Obsydianowa skała nie jest pierwszym odnalezionym skarbem z wraku, ale zgodnie z przypuszczeniami badaczy na tym samym obszarze znajduje się wiele innych artefaktów.

Archeolodzy uważają, że odkryte naturalne szkło stanowiło kiedyś część ładunku przewożonego na statku w okresie neolitu, czyli ponad 5000 lat temu. Jest jednak mało prawdopodobne, aby udało się odnaleźć sam prehistoryczny statek, gdyż bardzo stare drewno zwykle nie wytrzymuje długo w tak niekorzystnych warunkach. Zaangażowani archeolodzy chwalili wiedzę policyjnych nurków, zauważając, że miejsce leży na stosunkowo głębokiej wodzie, co utrudniało badania archeologiczne i wydobycie skarbu. Artefakt jest obecnie przechowywany w Neapolu i wkrótce zostanie oczyszczony, zbadany i zakonserwowany.

Obsydian to gęste czarne szkło występujące w schłodzonej lawie. Rozpada się na kawałki o ostrych krawędziach i był używany w starożytności do wyrobu narzędzi tnących i przekłuwających. Nie wiadomo jeszcze dokładnie skąd pochodził ten obsydian, ale złoża tego surowca znajdują się na niektórych wulkanicznych wyspach Morza Śródziemnego. Dotyczy to chociażby przybrzeżnych wysp Palmarola, znajdujących się w pobliżu Neapolu i Lipari w pobliżu Sycylii. Archeolog morski i redaktor naczelny magazynu „Wreckwatch” Sean Kingsley powiedział, że odkryty obsydian mógł być transportowany w celach handlowych, ale równie dobrze mógł być używany do wytwarzania przedmiotów rytualnych, takich jak te, które zostały znalezione w neolitycznej Grotta delle Felci na Capri.

Kingsley, który nie był zaangażowany w prace badawcze, przekazał portalowi „Live Science” drogą mailową, że przykładem neolitycznej technologii morskiej jest pięć kajaków z zatopionego stanowiska „La Marmotta” pod jeziorem Bracciano w pobliżu Rzymu, które zostały datowane na lata 5690-5250 p.n.e. Każdy kajak miał około 10 m długości. Istnieją przesłanki, że co najmniej jeden z nich był wyposażony w żagle. „Statki te mogły pływać po Morzu Śródziemnym, być może z dwoma kajakami spiętymi razem, tworząc katamarany, które mogły przewozić do pięciu ton ładunku” – powiedział Kingsley.

Marcin Jarzębski