W starożytym mieście „wiecznej miłości” odkryto posąg „Tańczącej Muzy”

Na terenie starożytnego miasta Stratonikeja, które znajduje się nieopodal wsi Yatağan na terenie dzisiejszej Turcji w prowincji Muğla, archeolodzy odkryli posąg „Tańczącej Muzy”. Przedstawia on jedną z najbardziej ikonicznych postaci ze starożytnej greckiej mitologii. 

Zgodnie z oświadczeniem tureckiego Ministerstwa Kultury i Turystyki, znaleziony podczas prac archeologicznych prowadzonych na obszarze ruin starożytnego miasta Stratonikeja posąg jest jedynym znanym oryginalnym dziełem tworzącego w okresie hellenistycznym rzeźbiarza Filiskosa. Do tej pory znano jedynie repliki dzieł tego artysty, które zostały wykonane w czasach rzymskich. Filiskos z Rodos stworzył w sumie dziewięć rzeźb przedstawiających mityczne muzy. Miasto Stratonikeja, w którym dokonano zaskakującego odkrycia, znajdowało się w samym sercu starożytnej Karii – krainy stanowiącego część zachodniej Anatolii. Zgodnie z szacunkami badaczy dawny ośrodek miejski miał powierzchnię 7 km2, co czyni go jednym z największych miast wybudowanych z marmuru na świecie. Jest to także jedyne znane greckie polis, które zawiera główne regionalne sanktuaria Zeusa i Hekate.  Było ono znane jako miasto wiecznej miłości i gladiatorów.

Profesor Bilal Söğüt z Uniwersytetu Pamukkale w wywiadzie dla portalu „Anatolian Archeology” stwierdził, że odkryta „Tańcząca Muza” jest jedyną znaną oryginalną statuą stworzoną przez rzeźbiarza Filiskosa. „Odkryty posąg został wykonany przez słynnego rzeźbiarza Filiskosa, który żył w II wieku p.n.e. Przestawia on «Tańczącą Muzę», czyli jedną z córek Zeusa i Mnemosyne, która była boginią pamięci. Do naszych czasów przetrwały jedynie repliki monumentu z okresu rzymskiego. Posąg ten był znany w różnych regionach starożytnego świata, od Anatolii aż po Grecję” – stwierdził Söğüt. 

Wiedza na temat Filiskosa z Rodos jest dość skąpa, chociaż w okresie hellenistycznym był on jednym z najbardziej znanych rzeźbiarzy. Szczególną popularność przyniosły mu rzeźby z brązu, które najczęściej przedstawiały sportowców i bogów. Okres jego twórczości najprawdopodobniej przypada na drugą połowę II w. p.n.e. Jak informował Pliniusz Starszy, jego rzeźby można było oglądać w Rzymie – znalazły się wśród nich takie dzieła jak: posągi Apollina, Latony, Artemidy i 9 muz w świątyni Apollina oraz posąg Afrodyty w świątyni Junony. Filiskos jest często wspominany w historycznych zapisach i tekstach, w których zaznaczone zostało uznanie dla jego wybitnych zdolności w przedstawianiu ruchu i anatomicznej dokładności w tworzonych przez niego rzeźbach. 

Niestety, nie licząc najnowszego odkrycia w dawnej Stratonikeji, żadne z jego oryginalnych dzieł nie przetrwało w całości do współczesnych czasów, dlatego aby zrozumieć jego umiejętności artystyczne i wkład w rozwój rzeźbiarstwa w okresie hellenistycznym, musimy polegać na relacjach pisanych i odniesieniach zawartych w tekstach starożytnych autorów.

Posąg i cokół zostały odnalezione podczas wykopalisk wewnątrz frigidarium (pomieszczeniu do kąpieli z zimną wodą) łaźni rzymskiej. Monument nie zniósł jednak w najlepszy sposób upływu  ponad 2100 lat, gdyż brak mu głowy i ramion. Repliki tego posągu Filiskosa zostały już wcześniej odkryte w rzymskich łaźniach starożytnego miasta Perge (położonego również na obszarze dzisiejszej Turcji) oraz na Rodos. Są to dowody na to, iż twórczość tego antycznego rzeźbiarza była powszechnie powielana w okresie rzymskim. Po zakończeniu prac posąg zostanie wystawiony w Muzeum Muğla.

Marcin Jarzębski