Chandra uchwyciła super gromadę gwiazd Westerlund 1
Westerlund 1 to największa i najbliższa Ziemi „super” gromada gwiazd. Nowe dane z należącego do NASA Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra, pozwoliły astronomom lepiej poznać obszar, w którym intensywnie produkowane są gwiazdy.
Jak wskazują naukowcy, są to pierwsze opublikowane dane z projektu o nazwie Extended Westerlund 1 and 2 Open Clusters Survey (EWOCS), prowadzonego przez astronomów z Italian National Institute of Astrophysics w Palermo. W ramach EWOCS, Chandra obserwowała Westerlund 1 przez około 12 dni. Badanie zostało opublikowane w Astronomy and Astrophysic.
Obecnie, zdaniem astronomów, w naszej galaktyce powstaje zaledwie kilka gwiazd rocznie, ale w przeszłości sytuacja wyglądała inaczej. Droga Mleczna produkowała znacznie więcej tego typu obiektów, prawdopodobnie osiągając swój szczyt około 10 miliardów lat temu, gdy tworzyły się dziesiątki lub setki gwiazd rocznie, a następnie liczba ta stopniowo malała, aż do dziś.
Badacze uważają, że największa liczba gwiazd miała miejsce w masywnych „super” gromadach gwiazd takich jak Westerlund 1. Są to młode struktury kosmiczne, których masa jest ponad 10 tysięcy razy większa niż masa Słońca. Westerlund 1 ma około 3 do 5 milionów lat.
Jak tłumaczą astronomowie, obraz przedstawia nowe głębokie dane z Chandry wraz z wcześniej opublikowanymi danymi z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a NASA. Promieniowanie rentgenowskie wykryte przez Chandrę pokazuje młode gwiazdy (reprezentowane głównie jako białe i różowe), a także rozproszony podgrzany gaz w całej gromadzie (w kolorze różowym, zielonym i niebieskim, w kolejności rosnących temperatur gazu). Wiele gwiazd wychwyconych przez Hubble’a pojawia się jako żółte i niebieskie kropki.
Tylko kilka „super” gromad gwiazd nadal istnieje w naszej galaktyce, ale zdaniem badaczy oferują one ważne wskazówki na temat wcześniejszej epoki, w której uformowała się większość tego typu obiektów w naszej galaktyce. Westerlund 1 jest największą z pozostałych „super” gromad gwiazd w Drodze Mlecznej i ma masę od 50 tysięcy do 100 tysięcy Słońc. Jest to również najbliższa Ziemi tego typu struktura, znajdująca się w odległości około 13 tysięcy lat świetlnych.
Cechy te sprawiają, że Westerlund 1 jest, jak sugerują astronomowie, doskonałym celem do badania wpływu środowiska „super” gromady gwiazd na proces formowania się gwiazd i planet, a także ewolucję tych obiektów w szerokim zakresie mas.
Nowy, głęboki zestaw danych Chandra dla Westerlund 1 ponad trzykrotnie zwiększył liczbę źródeł promieniowania rentgenowskiego znanych w gromadzie. Przed projektem EWOCS, Chandra wykryła ich 1721. Dane EWOCS znalazły prawie 6 tysięcy źródeł promieniowania rentgenowskiego, w tym słabsze gwiazdy o masach mniejszych niż masa Słońca. Daje to astronomom nową populację do zbadania.
Jednym z odkryć, jak podają naukowcy, jest to, że 1075 gwiazd wykrytych przez Chandrę jest ściśniętych w środku Westerlund 1 w odległości czterech lat świetlnych od centrum gromady. Cztery lata świetlne to mniej więcej odległość między Słońcem a kolejną najbliższą Ziemi gwiazdą.
Rozproszona emisja zaobserwowana w danych EWOCS stanowi pierwszą detekcję halo gorącego gazu otaczającego centrum Westerlund 1, co zdaniem astronomów będzie miało kluczowe znaczenie dla oceny formowania się i ewolucji gromady, a także pozwoli na dokładniejsze oszacowanie jej masy.
Emil Gołoś
