Gdzie powstają komety?
Międzynarodowy zespół badaczy badających deszcze meteorów odkrył, że nie wszystkie komety rozpadają się w ten sam sposób. W artykule opublikowanym w czasopiśmie Icarus przypisują różnice warunkom panującym w dysku protoplanetarnym – miejscu, gdzie komety formowały się 4,5 miliarda lat temu.
„Meteoroidy, które widzimy jako meteory na nocnym niebie, mają rozmiar małych kamyków” — powiedział główny autor i astronom meteorów z SETI Institute i NASA Ames Peter Jenniskens. „Są one w rzeczywistości tej samej wielkości co kamyki, które oryginalnie stworzyły komety podczas formowania się naszego układu słonecznego”.
W miarę jak formował się nasz Układ Słoneczny, maleńkie cząsteczki znajdujące się w dysku wokół młodego słońca stopniowo stawały się większe. Po jakimś czasie siągnęły rozmiary, które znamy do dziś.
Gdy odłamki skal rosły na tyle, że nie były już w stanie „podróżować” razem z otaczającym je gazem, były zniszczone przez wzajemne zderzenia. Nie mogły więc dalej się powiększać. A współcześnie, kiedy komety zbliżają się do Słońca, rozpadają się na mniejsze kawałki zwane meteoroidami. Te meteoroidy przez jakiś czas współorbitują z kometą i mogą później tworzyć deszcze meteorów, gdy uderzą w atmosferę Ziemi.
Badacze dzielą komety na dwie główne rodziny: komet z rodziny Jowisza i tzw. komet długookresowych z Obłoku Oorta, który otaczają nasz Układ Słoneczny. Komety długookresowe poruszają się po znacznie szerszych orbitach niż komety z rodziny Jowisza i są znacznie luźniej utrzymywane przez grawitację Słońca.
Komety długookresowe (Obłok Oorta) często rozpadają się w mniejszym stopniu, a ich meteoroidy mają niską gęstość. Nie są też tak jasne jak ich kuzyni z rodziny Jowisza i zazwyczaj są ubogie w pierwiastek sodu.
Z kolei strony komety z rodziny Jowisza zwykle rozpadają się na mniejsze, gęstsze meteoroidy. Mają też znacznie bardziej różnorodną strukturę.
Pierwotne asteroidy powstały jeszcze bliżej słońca, choć wciąż poza orbitą Jowisza. Te asteroidy wytwarzają deszcze meteorów z jeszcze mniejszymi cząsteczkami. Naukowcy przypuszczają więc, że doświadczyły jeszcze bardziej agresywnej fragmentacji.
Większość komet rodziny Jowisza powstało bliżej Słońca, gdzie ich skały osiągnęły lub przekroczyły barierę fragmentacji, podczas gdy pierwotne asteroidy powstały dalej. Możliwe, że gwiazdy i obłoki otaczające narodziny Słońca, oddaliły komety nazywane potem długookresowymi rozrzucając je w dalsze regiony Układu Słonecznego. Komety z rodziny Jowisza za to znajdowały się zawsze na krótszych orbitach. Pozostały takie do dziś. W ich skład wchodzi głównie zmrożony pył, drobne fragmenty skalne oraz lód, przy czym najczęściej jest to lód wodny zmieszany z zestalonym tlenkiem węgla i dwutlenkiem węgla.
Maciej Bzura
