Lunula z Chão de Lamas zdradza tajemnice starożytnego kalendarza

W czasopiśmie naukowym „Palaeohispanica” zostały opublikowane wyniki przełomowego badania, które rzuca nowe światło na starożytne metody mierzenia czasu, jakie były stosowane przez Celtów. Analiza objęła niezwykły artefakt w postaci złotego naszyjnika, znanego jako lunula, który został odkryty wraz z całą inną kolekcją wiekowych przedmiotów w Chão de Lamas w Portugalii.

Lunula z Chão de Lamas

W Chão de Lamas w Portugalii zidentyfikowano złoty naszyjnik o półksiężycowatym kształcie, który jest znany jako lunula. Prof. Roberto Matesanz Gascón z Uniwersytetu w Valladolid sugeruje, że ten misternie wykonany zabytek może zawierać kluczowe informacje na temat synchronizacji cykli księżycowych i słonecznych jaka zachodziła w celtyckim kalendarzu. Nietypowa lunula, która tradycyjnie jest postrzegana jako zwykły przedmiot ozdobny, została tym samym poddana przez naukowców w toku analizy zupełnie nowej interpretacji.

Analiza skomplikowanych wzorów geometrycznych przeprowadzona przez prof. Roberto Matesanza Gascóna wskazuje, że lunula mogła pełnić funkcję wizualnej reprezentacji celtyckiego cyklu kalendarzowego, jaki trwał 114 lat. Taki okres odpowiada sześciu cyklom Metona, z których każdy trwa 19 lat. Cykl Metona to  znana astronomiczna rama czasowa, która pozwala na synchronizację kalendarza księżycowego i słonecznego, informuje portal „Arkeonews„.

Jednym ze źródeł za sprawą których wiemy w jaki sposób Celtowie mierzyli czas jest kalendarz z Coligny we Francji. To kluczowe źródło epigraficzne pochodzące z II wieku n.e. porządkuje czas w  pięcioletnie cykle obejmujące 62 miesiące, co w sumie daje 1835 dni. Naukowcy od dawna jednak debatują nad tym, w jaki sposób te pięcioletnie cykle odpowiadają rokowi zwrotnikowemu, który liczy dokładnie 365 dni 5 h 48 min 46 s.

Symboliczna liczba „53”

Badanie prof. Roberto Matesanza Gascóna okazało się szczególnie innowacyjne, ponieważ wykazało ono związek pomiędzy kalendarzem Coligny a geometrycznymi wzorami lunuli odkrytej w Chão de Lamas. Naukowiec wysunął teorię, że okrągłe motywy zdobiące ten złoty naszyjnik mogą symbolizować system mierzenia czasu, który dostosowywał rok słoneczny poprzez eliminację 53 dni co 114 lat. Jak wskazuje badacz, ta intrygująca liczba 53 jest również przywoływana w irlandzkich źródłach literackich, co potwierdza, że liczba ta miała symboliczne znaczenie w celtyckich tradycjach.

Lunula to nie tylko ozdoba. Jej wzór składa się z dużych koncentrycznych okręgów oraz mniejszych kółek z centralnymi punktami, rozmieszczonych w pięciu wyraźnych sekcjach. Prof. Roberto Matesanz Gascón sugeruje, że te elementy mogą odzwierciedlać układ miesięcy w pięcioletnim cyklu celtyckiego kalendarza.

Układ tych geometrycznych motywów ma kluczowe znaczenie. Badanie sugeruje, że elementy lunuli mogą symbolizować sześć pięcioletnich cykli, z których każdy obejmuje 62 miesiące, co łącznie daje 30 lat – taki okres został określony przez Pliniusza Starszego w jego dziele „Historia Naturalna”, jako celtyckie saeculum, czyli innymi słowy celtycki wiek. Jednak taka kalkulacja prowadzi do nadwyżki 53 dni w porównaniu z cyklem słonecznym. Aby skorygować tę rozbieżność, prof. Roberto Matesanza Gascóna, sugeruje, że Celtowie co 114 lat usuwali nadmiarowe 53 dni. Dzięki temu ich kalendarz pozostawał zgodny ze zmieniającymi się porami roku, a święta i obserwacje astronomiczne mogły odbywać się we właściwym czasie.

Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tego badania jest obecność liczby 53 w  irlandzkich tekstach gaelickich, a zwłaszcza w średniowiecznej opowieści „Baile in Scáil”, która powstała w IX wieku. W historii tej legendarny król Conn Cétchathach na Wzgórzu Tary napotyka magiczny kamień, a jego druidzi oznajmiają, że nie mogą ujawnić jego nazwy, dopóki nie minie 53 dni. Ten okres milczenia może odpowiadać dniom pomijanym w celtyckim kalendarzu w celu zachowania jego zgodności z rokiem słonecznym.

Jeśli ta hipoteza zostanie potwierdzona, wskazywałoby to na to, że celtyckie tradycje oralne zachowały elementy starożytnej metody synchronizacji czasu, nawet dobre kilka stuleci po końcu wpływów rzymskich na ich ziemiach. Ustalenia te wspierałyby także tezę, że cywilizacja celtycka dysponowała zaawansowaną wiedzą astronomiczną, widoczną zarówno w ich artefaktach, jak i mitologii. Badanie to skłania także do ponownej oceny roli sztuki jako języka symbolicznego wśród Celtów. Lunula z Chão de Lamas może być przykładem tego, jak Celtowie integrowali abstrakcyjne i matematyczne koncepcje w swoich artystycznych dziełach.

Marcin Jarzębski