Ozempic – wszystko, co trzeba wiedzieć

Co kilka miesięcy świat elektryzują wiadomości o możliwych problemach z dostępnością Ozempiku, natychmiast też podbijają je wszystkie zdrowotne i plotkarskie portale. Wydaje się, że zawarty w tym specyfiku semaglutyd stał się skuteczną odpowiedzią na marzenia o szczupłej sylwetce bez wyrzeczeń. A może Ozempic to tylko chwilowa moda, którą wkrótce wyprze inna cudowna pigułka? 

Święty Graal współczesnej medycyny

Dziś Ozempic to już nie tylko lek, ale zjawisko społeczne. Doskonale znany cukrzykom pen zawierający miesięczną dawkę preparatu z semaglutydem stał się nie tylko must have osób walczących z nadmiernym poziomem cukru we krwi i wagą, ale i  pożądanym tematem rozmów a tzw. „ozempikowa twarz” czy „postozempic body”, czyli wyraźne zmiany w ciele wynikające z szybkiej utraty wagi stały się powodem do dużej satysfakcji. Nic dziwnego, że hasztag #ozempic trenduje w różnych mediach społecznościowych dochodząc w sumie do miliarda wyświetleń. 

Do rangi narodowego sportu urosły też sposoby zdobywania preparatu. Zdobywania, bo choć Ozempic to lek sprzedawany wyłącznie na receptę, jego produkcja zdecydowanie nie nadąża za rosnącym zapotrzebowaniem. Pacjenci jeżdżą po Ozempic do aptek oddalonych o wiele kilometrów lub za granicę, szeroko opisywane są przypadki, kiedy apteki w Czechach czy Francji odmawiają wydawania leku na recepty z Polski, tłumacząc się brakami leku dla własnych pacjentów. Jak każdy lek – powinien być stosowany pod nadzorem lekarza-diabetologa, na podstawie recepty.

Ile kosztuje Ozempic?

Ceny Ozempiku (miesięczna kuracja) są różne w różnych krajach. W Polsce kosztuje od 135 zł do ok 900 zł, w Europie Zachodniej od 70 do 200 euro. Z reguły, niezależnie od kraju, specyfik uznawany jest za trudnodostępny, wymaga wizyty w kilku, kilkunastu-, kilkudziesięciu- aptekach. W Polsce jest lekiem refundowanym przez państwo, na podstawie recepty diabetologa.

Tylko w 2022 roku leki na bazie semaglutydu zwiększyły światową sprzedaż o ponad 90 proc. a produkująca Ozempic firma Novo Nordisk podniosła w sposób wyjątkowy PKB Danii. Wywołuje to zresztą mieszane uczucia i obawy ekonomistów co do tego, czy zbudowany na jednej tylko branży sukces będzie skutecznym kołem zamachowym gospodarki całego kraju. Nikt przecież nie zagwarantuje, że moda na Ozempic nie jest chwilowa i jego miejsca nie zajmie wkrótce jakiś inny, bardziej modny, może i lepszy preparat. 

Dodatkowo, co przy rosnącej popularności tego leku staje się coraz większym problemem, na wiele pytań dotyczących jego stosowania nie znamy jeszcze potwierdzonej szeroko zakrojonymi badaniami odpowiedzi. 

Co to jest Ozempic?

Ozempic to nazwa towarowa preparatu semaglutydu, związku chemicznego, który jest syntetycznym antagonistą glukagonopodobnego peptydu-1. GLP-1 to fizjologiczny hormon, który wpływa na stężenie glukozy w organizmie a jego receptory znajdują się w układzie nerwowym i trzustce. 

Choć związek ten został opracowany w 2012 roku, pięć lat później dopuszczony do stosowania w USA jako lek na cukrzycę typu 2, a w 2021 i na otyłość, na celebrycki szczyt wywindował go Elon Musk, opisując na Twitterze swoje sukcesy z utratą wagi. 

Obok głównego zadania leku, czyli obniżania stężenia cukru we krwi, wszystkie światła skierowano na jego działanie uboczne – wyciszanie odczuwania głodu i hamowanie apetytu. Pacjenci zażywający preparaty z semaglutydem mogą więc nie tylko wpływać na swoją gospodarkę cukrową, ale też bez większego wysiłku tracić kilogramy. Ci, którzy walczą z wysokim cukrem doskonale wiedzą, jak trudno jest w tym stanie chudnąć. Dodatkowym bonusem jest wygoda – dawkę leku podaje się raz w tygodniu w postaci zastrzyku. 

W ostatnim czasie pojawiły się badania, które potwierdzają skuteczność Ozempiku także w leczeniu uzależnień, w tym odstawienie alkoholu. Ten aspekt działania preparatu wymaga jeszcze kolejnych badań.

Saxenda, Wegovy… – jakie są inne preparaty z semaglutydem?

Warto wiedzieć, że Ozempic nie jest jedynym lekiem zawierającym semaglutyd – duńska firma Novo Nordisk produkuje także lek Wegovy, który również święci tryumfy na rynku preparatów na otyłość, najnowsze badania sugerują wręcz, że lek ten może okazać się nawet lepszy od Ozempiku ze względu na szersze spektrum działania. Dopuszczona do sprzedaży jest również Saxenda,  środek o podobnym działaniu co Ozempic, ale oparty o liraglutyd. Co ważne, jest to jedyny analog GLP-1 dopuszczony w Polsce do leczenia nadwagi i otyłości.

Czy Ozempic jest skuteczny?

W Polsce Ozempic zarejestrowany jest jako lek na cukrzycę typu 2, jednak np. w Stanach Zjednoczonych, Australii czy niektórych krajach Unii Europejskiej także jako środek pomocniczy w leczeniu otyłości. Sam producent zaleca go do stosowania u osób dorosłych z „niedostatecznie kontrolowaną cukrzycą typu 2 łącznie z odpowiednią dietą i wysiłkiem fizycznym w monoterapii u pacjentów u których stosowanie metforminy jest niewskazane ze względu na nietolerancję lub istniejące przeciwwskazania”. 

Dla wyjaśnienia: stosowana do obniżania poziomu cukru we krwi metformina swoje pięć minut miała na początku XXI wieku, jednak wiele osób źle ją toleruje, kwestionuje się także jej skuteczność w redukowaniu wagi w insulinooporności. 

Tymczasem semaglutyd, jak wynika z danych Europejskiego Stowarzyszenia Badań nad Cukrzycą, aż o 60 proc zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Na stronach producenta można też zapoznać się z licznymi badaniami wskazującymi na dobre efekty stosowania tego leku u osób z cukrzycą, nadwagą czy otyłością. 

Czy Ozempic jest lekiem dla wszystkich? 

Co ważne i niestety przez wiele osób lekceważone, nie ma badań obrazujących efekty działania semaglutydu u osób zdrowych a nawet szczupłych, które chcą schudnąć jeszcze bardziej, zachęcone tym, że można to osiągnąć bez zmiany trybu życia i sposobu jedzenia. Jest to największe zagrożenie stosowania tego preparatu i jednocześnie jeszcze jedna odsłona jego celebryckiej sławy. 

Lekarze alarmują, że wspomaganie się Ozempikiem przez osoby nie mające problemów z wysokimi cukrami czy też nadmierną wagą to nie tylko potencjalne zagrożenie zdrowia, ale i istotna przyczyna jego braków na rynku i windowania cen. Z powodu mody lek stosowany jest często poza kontrolą lekarza, co może wiązać się z wystąpieniem powikłań i rozregulowania organizmu.  Dlatego też i nasz artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady lekarskiej, po którą bezwzględnie należy udać się do lekarza. 

Jakie są skutki uboczne Ozempiku?

Choć internet pełen jest entuzjastycznych opinii osób, które z pomocą semaglutydu opanowały cukier, schudły i doskonale się czują, wiadomo, że u nawet 20 proc. przyjmujących go nie będzie tak dobrych efektów, a sporo pacjentów odczuje skutki uboczne, których jest całkiem sporo: od bardziej oczywistych, takich jak wymioty, zaparcia, zawroty głowy czy rozwolnienie, po bardziej poważne – zapalenie trzustki, retinopatię cukrzycową czy hipoglikemię. Część zażywających doświadcza dyskomfortu w pierwszych dniach po iniekcji preparatu, inni przez cały czas, będą też oczywiście i tacy, którzy będą go tolerować bez żadnych problemów. 

Wiele osób stosujących Ozempic obserwuje u siebie wyraźne oznaki starzenia na twarzy (słynna „ozempikowa twarz” opisywana na Tik Toku) i ciele („postozempic body”). Wbrew pozorom nie jest to jakiś wyraźnie inny sposób chudnięcia, ale po prostu za szybki, któremu towarzyszy osłabienie kolagenu i elastyny w skórze. Drastycznie obniżona kaloryczność posiłków często powoduje niedożywienie organizmu, bladość skóry, oznaki osłabienia i zmęczenia.

Jak długo stosuje się Ozempic?

Jeśli leczenie przebiega pod kontrolą lekarza, to do niego należy decyzja o tym, jak długo podawać Ozempic. Producent nie widzi przeciwwskazań do długotrwałego stosowania pod warunkiem, że podczas badań kontrolnych obserwuje się skuteczność terapii a pacjent nie skarży się na skutki uboczne. 

Trzeba jednak przyznać, że długotrwałych skutków stosowania Ozempiku jeszcze nie znamy, ponieważ lek na rynku jest ledwie od dekady a dopiero w ostatnim czasie stosowany na tak szeroką skalę. Brakuje wiarygodnych opracowań oceniających działanie semaglutydów na funkcjonowanie organizmu, choć bardzo zaawansowane i obiecujące są badania nad wpływem jego stosowania na pracę wątroby, metabolizowanie tłuszczy czy pracę nerek. Gdyby okazało się, że działanie semaglutydów jest aż tak szerokie, droga do realizacji największego marzenia ludzkości o wynalezieniu leku na wszystko byłaby krótsza. Na razie jest to jednak dopiero etap bardzo wstępny. 

Co dalej po Ozempiku? 

O tym, jak zachowuje się organizm po odstawieniu leku też niewiele jeszcze wiadomo. Można przypuszczać, że osoby redukujące poziom cukrów mogą spodziewać się jego wzrostu. Ozempic niestety nie chroni też przed efektem jo jo. Jak obserwują dietetycy, nawet 80 proc. osób, które przychodzą po pomoc w chudnięciu eksperymentowało wcześniej z analogami GLP-1. 

Jak tłumaczą lekarze, proces ten jest nieunikniony – brak apetytu i skrajnie niskokaloryczne jedzenie pod wpływem leku jest łatwiejsze do zniesienia, kiedy jednak tego „parasola” nie ma, organizm naturalnie domaga się bardziej kalorycznego paliwa a wtedy efekt jest taki, że „tuczy” nawet listek sałaty. Dlatego leków tego typu nie powinno się stosować bez nadzoru lekarza.  

Czy Ozempic spełni pokładane w nim nadzieje? Na razie trudno to stwierdzić. Na pewno jednak trzeba mocno trzymać za niego kciuki. Wynaleziona w 1928 roku penicylina pomogła ludzkości poradzić sobie z bakteriami. Teraz, kiedy według szacunków WHO prawie 40 proc. ludzi na świecie waży za dużo a na cukrzycę choruje co 10. dorosła osoba na świecie, wynalezienie skutecznego sposobu na opanowanie cukru będzie warte Nobla. 

Jolanta Pawnik