Starożytna osada Karanis istniała znacznie dłużej, niż dotychczas uważano

Badacze z Uniwersytetu Michigan w trakcie datowania radiowęglowego szczątek roślinnych, jakie znajdowały się na terenie stanowiska archeologicznego Karanis, odkryli, że ta starożytna grecko-rzymska osada rolnicza z obszaru oazy Fajum w północnym Egipcie została opuszczona znacznie później niż powszechnie do tej pory uważano.

W czasach panowania dynastii Ptolemeuszy, a następnie w okresie rzymskiego Egiptu, rolnicza osada Karanis była miejscem tętniącym życiem. Wskazują na to zabytki jakie zostały odkopane przez archeologów w trakcie wykopalisk prowadzonych w tym miejscu. W Karanis znajdowały się dzielnice mieszkalne, warsztaty rzemieślnicze, spichlerze, świątynie i kompleks łaźni. Zdaniem badaczy miejsce to w szczytowym momencie mogło być zamieszkiwane nawet przez kilka tysięcy ludzi, informuje portal „Ancient Origins„.

Do niedawna jednak zagadką pozostawało, kiedy ta duża osada została porzucona przez jej dotychczasowych mieszkańców. Datowanie radiowęglowe trzynastu próbek roślinnych, jakie zostały pobrane z rożnych części Karanis, świadczą o tym, że ta osada rolnicza w IV wieku n.e. nie znajdowała się w stanie całkowitego upadku – tak jak do tej pory powszechnie uważano. Zgodnie z nowymi danymi ludzie najprawdopodobniej opuścili tę placówkę kilka wieków później. Jak wynika z ustaleń zespołu naukowców z Uniwersytetu Michigan Karanis było wciąż zamieszkiwane licznie jeszcze w VI wieku, a znaczący spadek liczby mieszkańców tej osady nastał dopiero w VII wieku. Zagładę Karanis i jej opuszczenie przez ludzi przyniósł arabski podbój Egiptu z lat 639-641.

Zdaniem naukowców, nowa chronologia Karanis może być impulsem do nieco innego spojrzenia na historię upadku Imperium Rzymskiego oraz wczesnego średniowiecza. Wcześniejsze datowanie Karanis opierało się na odkrywanych w tym miejscu papirusach i monetach, z kolei obecne datowanie opiera się na pozostałościach roślinnych. Fakt ten może wskazywać, iż na przełomie V i VI wieku n.e. Karanis zaczęło tracić swój wcześniejszy miejski charakter i przybrało bardziej cechy dużej wioski rolniczej.

Ewolucja Karanis następowała stopniowo na przestrzeni wieków oraz była naznaczona renowacją oraz zmianą przeznaczenia poszczególnych budynków, co potwierdza zmianę charakteru tego miejsca w końcowym okresie jego istnienia. Naukowcy sugerują, że do tej transformacji przyczyniły się zmiany klimatu i wahania poziomu Nilu, a ostatnim gwoździem do trumny dla niegdyś tłocznego i małomiejskiego ośrodka z regionu Fajum okazała się arabska ekspansja, w wyniku którego to wschodnia część północnej Afryki została utracona przez Cesarstwo Bizantyjskie.

„Nasze datowanie plasuje moment porzucenie osady w późnoantycznej małej epoce lodowcowej (przypadającej na okres od połowy VI do połowy VII wieku naszej ery) oraz w okresie burzliwych przemian politycznych, takich jak: podbój Egiptu przez Sasanidów, rekonkwista bizantyjska i późniejszy podbój arabski. Przyczyny porzucenia Karanis i upadku regionu łącza się tym samym z szerszymi debatami na temat upadku Cesarstwa Rzymskiego i przemian społeczno-gospodarczych z początku średniowiecza” – podsumowują archeolodzy.

Marcin Jarzębski