Co mówią nam pierwsze dane z teleskopu Euclid?
Naukowcy przedstawili pierwszy zestaw danych zarejestrowanych przez teleskop Euclid, pokazując niezwykłe spojrzenie na odległą przeszłość Wszechświata.
Teleskop Euclid został uruchomiony w lipcu 2023 r., jest on częścią Dark Energy Satellite Mission, której celem jest mapowanie ciemnego wszechświata (część Wszechświata, której nie można bezpośrednio zaobserwować, w tym ciemnej energii i ciemnej materii).
Prowadzona przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), misja ma na celu odkrycie tajemnic ciemnej materii i ciemnej energii oraz ujawnienie, jak i dlaczego Wszechświat wygląda tak, jak naukowcy mogą go obserwować obecnie.
Pierwsze dane uzyskane za pomocą teleskopu oferują nowe nigdy wcześniej nie widziane obrazy Wszechświata.
Jak wskazują astronomowie pozyskane dane doprowadziły do nowych odkryć, w tym swobodnie pływających nowo narodzonych planet, nowo zidentyfikowanych pozagalaktycznych gromad gwiazd, nowej galaktyki karłowatej o niskiej masie w pobliskiej gromadzie, rozkładu ciemnej materii i światła wewnątrz jednej z gromad oraz bardzo odległych jasnych galaktyk z pierwszego miliarda lat istnienia Wszechświata.
Zdaniem badaczy z ESA, odkrycia dają wgląd w bezprecedensową moc teleskopu Euclid, który został zaprojektowany w celu opracowania najbardziej precyzyjnej mapy Wszechświata w czasie oraz demonstruje zdolność teleskopu do poznawnaia tajemnic kosmosu.
„Euclid całkowicie zrewolucjonizuje nasze spojrzenie na Wszechświat. Już teraz wyniki te ujawniają ważne nowe odkrycia dotyczące lokalnych galaktyk, nowych nieznanych galaktyk karłowatych, planet pozasłonecznych i niektórych pierwszych galaktyk. Te wyniki to tylko wierzchołek góry lodowej, jeśli chodzi o to, co nadejdzie. Wkrótce Euclid odkryje jeszcze nieznane szczegóły ciemnej energii i da pełny obraz tego, jak powstawały galaktyki w całym kosmicznym czasie” – podkreśla Christopher Conselice z University of Manchester.
Program Early Release Observations został przeprowadzony podczas pierwszych miesięcy pracy Euclid w przestrzeni kosmicznej. Jak wskazują naukowcy, łącznie 24 godziny zostały przeznaczone na celowanie w 17 konkretnych obiektów astronomicznych, od pobliskich chmur gazu i pyłu po odległe gromady galaktyk, tworząc oszałamiające obrazy, które są bezcenne dla nauki. W ciągu zaledwie jednego dnia, Euclid stworzył katalog ponad 11 milionów obiektów w świetle widzialnym i kolejnych pięciu milionów w świetle podczerwonym.
Oprócz wkładu w realizację głównych celów misji, naukowcy zUniversity of Manchester, we współpracy z University of Massachusetts Amherst, przeprowadzili wstępne wyszukiwanie odległych galaktyk. Odkryto czerwone galaktyki, które działają jak szkło powiększające, ujawniając bardziej odległe źródła. W sumie odkryto 29 galaktyk zapewniających wgląd w pierwsze miliardy lat istnienia Wszechświata.
„Na tych spektakularnych zdjęciach możemy zobaczyć galaktyki, które wcześniej były niewidoczne, ponieważ te najbardziej odległe można zaobserwować tylko przy użyciu dłuższych fal bliskiej podczerwieni widzianych przez Euclid. Te pierwsze dane były nieocenione w testowaniu naszych algorytmów wyszukiwania i identyfikowaniu wyzwań, takich jak mylenie odległych galaktyk z brązowymi karłami w naszej własnej Drodze Mlecznej – mówi dr Rebecca Bowler z University of Manchester.
„Niesamowite jest to, że obrazy te obejmują obszar mniejszy niż 1 proc. wszystkich głębokich obserwacji, co pokazuje, że spodziewamy się wykryć tysiące wczesnych galaktyk w ciągu najbliższych kilku lat za pomocą Euclid, co będzie rewolucyjne w zrozumieniu, jak i kiedy galaktyki uformowały się po Wielkim Wybuchu” – dodaje.
Obrazy uzyskane przez Euclid są, zdaniem astronomów, co najmniej cztery razy ostrzejsze niż te, które można wykonać za pomocą teleskopów naziemnych. Obejmują one duże obszary nieba na niezrównanej głębokości, przedstawiając Wszechświat zarówno w świetle widzialnym, jak i podczerwonym.
Emil Gołoś
