Wyjątkowe znalezisko z Jaskini Czaszek w Izraelu. Najstarsza tkanina farbowana barwnikiem z owadów

Naukowcy prowadzący badania w Jaskini Czaszek w Izraelu odkryli tkaninę barwioną kermesem (naturalnym czerwonym barwnikiem otrzymywanym z owadów pluskwiakowatych). Tkanina ta została datowana na środkową epokę brązu – jest to najstarszy znany taki materiał, który był farbowany barwnikiem z owadów.

Pradawne tkaniny zostały znalezione w Jaskini Czaszek, która znajduje się na Pustyni Judzkiej położonej we wschodniej części Judei w środkowym Izraelu. Wykonano je z lnu oraz barwionej na czerwono za pomocą kermesu wełny. Jak wykazało przeprowadzone metodą radiowęglową datowanie tekstylia te pochodzą ze środkowej epoki brązu, a dokładnie z lat 1954-1767 p.n.e.

W ramach badań tkanin odkrytych w Jaskini Czaszek na Pustyni Judzkiej naukowcy przeprowadzili również szczegółowe analizy barwników, jakie zostały użyte do nadania barw tym materiałom. W przypadku jednego z materiałów za pomocą techniki wysokociśnieniowej chromatografii cieczowej (HPLC) udało im się zidentyfikować unikalny barwnik o czerwonej barwie, który był wytwarzany głównie z łusek owadów z gatunku kermes vermilio. Ten pochodzący z rzędu pluskwiaków owad jest znany z pasożytowania na dębach, zwłaszcza na dębię skalnym (Quercus coccifera), informuje portal „La Brújula Verde„.

Jak podkreślili specjaliści, chociaż technika badawcza wysokociśnieniowej chromatografii cieczowej (HPLC) ma destrukcyjny charakter dla fragmentu badanego przedmiotu, to wymaga ona jedynie niewielkiej jego próbki, tym samym paradoksalnie chroni nienaruszalność zabytkowego obiektu. Tekstylia są rzadkimi przedmiotami w zapisie archeologicznym. Ma to związek z ich nietrwałą naturą i szybkim rozkładem, na który są narażone. Fakt ten sprawia, że starożytne tkaniny odkrywane są w miejscach w których panują specjalne warunki, tak jak to jest w przypadku jaskiń położonych na Pustyni Judzkiej. To wszystko czyni ostatnie znaleziska z tej lokacji wyjątkowo cennymi.

Szczegółowe badanie przeprowadzone na znalezionej tkaninie, pomimo jej niewielkich rozmiarów, pozwoliło badaczom prześledzić pochodzenie barwnika o czerwonym kolorze, który był wykorzystywany w starożytności do zabarwienia tekstyliów. Potwierdzono w ich trakcie, że do jego produkcji wykorzystywano gatunek pluskwiaka. Samo znalezisko jest znaczącym odkryciem nie tylko ze względu na jego wiek, ale także na to, że ujawnia ono wiedzę i technologię starożytnych cywilizacji w zakresie obsługi i stosowania naturalnych barwników. Jest to najstarsza znana tkanina farbowana barwnikiem wykonanym z owadów.

Biorąc pod uwagę, że stosowanie barwników wykonanych z owadów łuskowych, takich jak Kermes vermilio, było kosztownym i pracochłonnym procesem, możliwe jest, że tkaniny te pełniły rolę symboli władzy i znaczącej rangi społecznej w prehistorycznych cywilizacjach. Oprócz odzwierciedlania indywidualnych preferencji, kolor tkanin był używany w starożytnych społeczeństwach jako niewerbalny system komunikacji określający pozycję społeczną i ekonomiczną danej osoby.

Marcin Jarzębski