Réflexions na Niedzielę. Emmanuel Macron, czyli strategia chaosu
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
Emmanuel Macron ou la stratégie du chaos
Conscient qu’il ne laisserait pas son nom dans l’histoire de la meilleure manière, le Président a pris la décision de brusquer quelque peu les événements. Du haut de son piédestal abimé, il a lancé un minuscule os dans une fosse remplie de chiens furieux et affamés.
La scène politique se divise ainsi en trois groupe. Le premier d’entre eux, le bloc centriste, affaibli par son échec aux dernières élection européennes, a été pris au dépourvu par le décision de l’Elysée. Il ne doit d’être au pouvoir qu’à une effraction démocratique opérée il y a 7 ans. Sa seule chance de ne pas totalement disparaître à l’issue des législatives en approche est de mobiliser les catégories aisées et les retraités effrayés à l’idée de voir le pays plongé dans le chaos, tant financier que politique ou sécuritaire. Ce pari n’est pas nécessairement voué à l’échec, que ce soit maintenant ou dans trois ans.
Le deuxième groupe est composé d’une multitude de partis de gauche faibles pris séparément, mais étant capables de s’unir malgré leurs différences idéologiques marquées. Entre l’islamogauchisme éhonté de La France Insoumise et le soutien affirmé à l’Ukraine prôné par Raphaël Glucksmann, il y a un monde, voire plusieurs. La tête de liste socialiste aux européennes a d’ailleurs été rapidement priée de se faire discret et d’aller se mettre au chaud à Strasbourg. „Merci pour ton bon score, mais dorénavant laisse faire les grands”, a-t-il entendu en guise de remerciement pour sa remarquable campagne. Message reçu. Les ténors de la gauche ont ainsi fait preuve d’un sens politique aiguisé : les dissensions programmatiques sont remplacées par la soif de pouvoir et par le slogan habituel mais fortement désuet: „barrage au fascisme!”
Enfin, le groupe de droite. C’est ici que les affrontements sont les plus sanglants. 30 ans de diabolisation du Rassemblement National sont en train de voler en éclat, notamment grâce au sacrifice d’Éric Zemmour, grand artisan idéologique de l’union des droites qui est en train de se faire sans lui. Les Républicains, qui ont traité pendant des décennies le parti de la famille le Pen de „fasciste” et „nazi” ont implosé face à la perspective de le rejoindre et à l’aventure cavalière de leur président, Eric Ciotti. Ce dernier offre une opportunité en or aux électeurs du centre-droit de se débarrasser enfin de cette barrière morale absurde que leur avait imposé François Mitterrand. En réponse, les cadres du parti du général de Gaulle lui ont déclaré la guerre et l’ont exclu de leurs rangs. Quant à Reconquête, ce jeune parti libéral-conservateur qui ambitionnait de réaliser l’union des droites autour de lui, il vient de voir la plupart de ses élus, dont Marion Maréchal, et une grande partie de ses cadres le quitter pour s’arrimer au Rassemblement National, après avoir en vain tenté d’obtenir un accord électoral avec Marine le Pen et Jordan Bardella.
Cette guerre civile cathartique à droite est nécessaire afin de clarifier les positions et libérer les choix politiques. Les blessures occasionnées seront remplacées par l’émergence d’un ordre nouveau.
A deux semaines du premier tour des législatives anticipées décrétées par le Président Macron, les résultats sont imprévisibles et tous les scénarios sont possibles. Les instituts sondagiers doivent faire face à une situation inédite de recomposition brutale de la scène politique et réorienter leur travaux en panique après les élections européennes. Nous ne savons pas comment vont se répartir les voix du centre-droit entre les candidats LR partis avec Ciotti et les candidats LR qui seront soutenus par le camp présidentiel. Nous ne savons pas comment vont voter les électeurs de Reconquête, s’ils vont suivre la démarche de Marion Maréchal en vue de l’union avec le RN ou bien s’ils vont se restructurer autour d’Eric Zemmour. On ne sait pas, en cas de duels gauche-droite, sur qui se porteront les voix du centre. On ne sait pas non plus si tous les électeurs de gauche suivront le projet du Front Populaire, et si tous seront disciplinés en cas de duels entre un candidat centriste et un candidat RN. Le taux de participation est aussi imprévisible.
Autant d’inconnues qui plongent la France dans un état de suspension angoissante, alors que des troubles commencent déjà à éclater dans les villes. Les services français ont alerté sur la possibilité de généralisation des conflits après l’éventuelle accession du Rassemblement National au pouvoir. Emeutes, grèves, affrontements entre police et milices d’extrême gauche ciblant des citoyens jugés de droite… le tout à quelques jours des Jeux Olympiques qui étaient déjà censés se dérouler sous la menace d’attentats islamistes. Le déversement des frustrations et de la haine politique dans la rue susciterait le besoin d’une intervention musclée des forces de l’ordre. Jordan Bardella enverra-t-il l’armée ? A fortiori s’il ne dispose que d’une majorité relative à l’Assemblée Nationale. Un pays ingouvernable, un chaos inouï, un Etat paralysé.
Chamboulement international
Force est de constater que dans cette configuration, la France ne sera plus en mesure de prendre le leadership de l’Europe, progressivement abandonné par l’Allemagne depuis le déclenchement de l’invasion russe de l’Ukraine. Cette dernière peut légitimement s’inquiéter. L’Occident se déchire et perd toute ligne directrice, dans la droite ligne de la présidence de Joe Biden.
Paradoxalement, c’est Giorgia Meloni qui semble tirer le plus de profit de cette situation. Après avoir triomphé en Italie lors des élections européennes, elle voit sa position intérieure renforcée, ainsi que son groupe parlementaire à Strasbourg. Le CRE est en passe de devenir la troisième force au Parlement européen, à la place de Renew… le groupe d’Emmanuel Macron. Belle revanche pour la Présidente du Conseil des ministres d’Italie, dont la volonté de sévérité contre l’immigration illégale avait été bloquée par le Président français et son ministre de l’Intérieur, Gérald Darmanin.
Dans cette équation, la Pologne peut avoir son rôle à jouer. Le Premier ministre Donald Tusk dispose d’une légitimité certaine pour réunir le centre-droit européen autour de sa personne, lui qui a été président du Conseil européen puis président du groupe PPE. Dans ce chaos naissant, la diplomatie polonaise est en mesure, si elle en a la volonté, de réorienter certaines dispositions du pacte migratoire à son avantage. Les conservateurs du PiS, quant à eux, ne peuvent que s’en vouloir d’avoir échoué à conserver le pouvoir. Ils auraient pu, aujourd’hui, s’imposer aux côtés de Giorgia Meloni comme force montante du conservatisme européen. Un nouveau triangle Paris (avec la droite aux affaires)-Rome-Varsovie aurait pu rebattre les cartes de la politique européenne et mettre définitivement hors-jeu l’Allemagne.
Pour cela, il faudra ainsi attendre 2027, prochaine échéance cruciale dans ces trois pays : élection présidentielle en France (et nouvelle dissolution ?), élections législatives en Pologne et en Italie. La véritable vague bleue aura-t-elle lieu à ce moment ?
Réflexions na niedzielę
Emmanuel Macron, czyli strategia chaosu
Mając świadomość, że jego nazwisko nie przejdzie do historii w najlepszy możliwy sposób, prezydent postanowił nieco wstrząsnąć sytuacją. Ze szczytu swojego poobijanego piedestału rzucił małą kość do dołu pełnego wściekłych, głodnych psów.
Scena polityczna podzieliła się więc na trzy grupy. Pierwsza z nich, blok centrowy, osłabiona porażką w ostatnich wyborach europejskich, została zaskoczona decyzją Pałacu Elizejskiego. Swoją obecność u władzy zawdzięcza jedynie demokratycznemu nieporozumieniu sprzed 7 lat. Jego jedyną szansą na to, by nie zniknąć całkowicie pod koniec nadchodzących wyborów parlamentarnych, jest zmobilizowanie wyższych warstw i emerytów, którzy są przerażeni wizją pogrążenia kraju w chaosie finansowym, politycznym i bezpieczeństwa. Ten ryzykowny zakład niekoniecznie jest skazany na porażkę – ani teraz, ani za trzy lata.
Druga grupa składa się z wielu partii lewicowych, które same w sobie są słabe, ale potrafią się zjednoczyć pomimo wyraźnych różnic ideologicznych. Istnieje świat, a nawet kilka światów między bezwstydną „islamolewicą” La France Insoumise a otwartym wsparciem dla Ukrainy, za którym opowiada się Raphaël Glucksmann. Jedynka socjalistycznej listy w wyborach europejskich została szybko poproszona o zachowanie dystansu i udanie się do Strasburga. „Dziękuję za dobry wynik, ale od teraz niech duzi chłopcy robią swoje”, usłyszał w podziękowaniu za swoją niezwykłą kampanię. Wiadomość otrzymana. Tenorzy lewicy pokazali w ten sposób swój wyostrzony zmysł polityczny – programowe spory zostały zastąpione żądzą władzy i zwykłym, ale mocno przestarzałym sloganem: „Stop faszyzmowi!”.
Wreszcie grupa prawicowa. To tutaj starcia są najbardziej krwawe. 30 lat demonizowania Rassemblement National właśnie się rozpada, w szczególności dzięki poświęceniu Érica Zemmoura, wielkiego ideologicznego architekta zjednoczenia prawicy, które teraz odbywa się bez niego. Republikanie, którzy przez dziesięciolecia nazywali partię rodziny Le Pen „faszystowską” i „nazistowską”, implodowali w obliczu perspektywy dołączenia do niej po odważnym wybryku ich przewodniczącego, Érica Ciottiego. Ten ostatni oferuje wyborcom centroprawicy doskonałą okazję, by wreszcie pozbyć się absurdalnej bariery moralnej nałożonej na nich przez François Mitterranda. W odpowiedzi przywódcy partii generała de Gaulle’a wypowiedzieli mu wojnę i wyrzucili go ze swoich szeregów. Jeśli chodzi o Reconquête, młodą partię liberalno-konserwatywną, która miała na celu zjednoczenie prawicy wokół siebie, to właśnie większość jej wybranych przedstawicieli, w tym Marion Maréchal, i duża liczba jej kierownictwa odeszła, aby dołączyć do Rassemblement National, po nieudanej próbie osiągnięcia porozumienia wyborczego z Marine le Pen i Jordanem Bardellą.
Ta katartyczna wojna domowa na prawicy jest konieczna, aby wyjaśnić stanowiska i uwolnić wybory polityczne. Powstałe rany zostaną zastąpione przez wyłonienie się nowego porządku.
Na dwa tygodnie przed pierwszą turą przedterminowych wyborów parlamentarnych zarządzonych przez prezydenta Macrona wyniki są nieprzewidywalne i wszystkie scenariusze są możliwe. Instytuty sondażowe muszą poradzić sobie z bezprecedensową sytuacją brutalnej rekompozycji sceny politycznej i przeorientować swoją pracę w panice po wyborach europejskich. Nie wiemy, jak podzielą się głosy centroprawicy między kandydatów LR, którzy odeszli wraz z Ciottim, a kandydatów LR, którzy będą wspierani przez obóz prezydencki. Nie wiemy, jak zagłosują wyborcy Reconquête – czy pójdą za Marion Maréchal i zjednoczą się z RN, czy też zrestrukturyzują się wokół Érica Zemmoura. W przypadku pojedynku lewica-prawica nie wiemy, do kogo trafią głosy centrum. Nie wiemy też, czy wszyscy lewicowi wyborcy podążą za projektem „Front Populaire”, czy też wszyscy zostaną zdyscyplinowani w przypadku pojedynku kandydata centrowego z kandydatem RN. Frekwencja również jest nieprzewidywalna.
Wszystkie te niewiadome pogrążają Francję w stanie niespokojnego zawieszenia, ponieważ w miastach już zaczynają wybuchać niepokoje. Francuskie służby ostrzegły już przed możliwością wybuchu powszechnego konfliktu po dojściu do władzy Zgromadzenia Narodowego. Zamieszki, strajki, starcia między policją a skrajnie lewicowymi bojówkami wymierzonymi w obywateli uznawanych za prawicowych… Wszystko to na kilka dni przed igrzyskami olimpijskimi, które mogą się odbyć pod groźbą zamachów islamistycznych. Wylew frustracji i politycznej nienawiści na ulicach spowodowałby potrzebę interwencji sił porządkowych. Czy Jordan Bardella wyśle wojsko? Zwłaszcza jeśli ma tylko względną większość w Zgromadzeniu Narodowym? Kraj nie do rządzenia, bezprecedensowy chaos, sparaliżowane państwo.
Międzynarodowy wstrząs
Trzeba powiedzieć, że w tej konfiguracji Francja nie będzie już w stanie przejąć przywództwa w Europie, które Niemcy stopniowo porzucały od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Ta może się słusznie martwić. Zachód rozpada się i traci wszelki kierunek – zgodnie z kierunkiem prezydentury Joe Bidena.
Paradoksalnie to właśnie Giorgia Meloni wydaje się czerpać największe korzyści z tej sytuacji. Po jej triumfie we włoskich wyborach europejskich jej pozycja w kraju została wzmocniona, podobnie jak jej grupa parlamentarna w Strasburgu. EKR ma szansę stać się trzecią siłą w Parlamencie Europejskim, zastępując grupę Renew… Emmanuela Macrona. Niezła zemsta prezesa włoskiej Rady Ministrów, którego determinacja w walce z nielegalną imigracją została zablokowana przez prezydenta Francji i jego ministra spraw wewnętrznych, Géralda Darmanina.
Polska może odegrać pewną rolę w tym przetasowaniu. Premier Donald Tusk ma legitymację do zjednoczenia wokół siebie europejskiej centroprawicy, po tym jak pełnił funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej, a następnie przewodniczącego grupy EPL. W tym rodzącym się chaosie polska dyplomacja jest w stanie, jeśli ma taką wolę, przekierować niektóre zapisy paktu migracyjnego na swoją korzyść. Konserwatyści z PiS mogą winić samych siebie za to, że nie udało im się utrzymać władzy. Dziś mogliby stać się obok Giorgii Meloni wschodzącą siłą europejskiego konserwatyzmu. Nowy trójkąt Paryż (z prawicą u władzy) – Rzym – Warszawa mógłby przetasować karty europejskiej polityki i na dobre wykluczyć Niemcy z gry.
Na to będziemy musieli jednak poczekać do 2027 r., kolejnego kluczowego terminu w tych trzech krajach – wyborów prezydenckich we Francji (i kolejnego rozwiązania Zgromadzenia Narodowego?) oraz wyborów parlamentarnych w Polsce i we Włoszech. Czy wtedy nadejdzie prawdziwa niebieska fala?
Nathaniel Garstecka
