Archeolodzy odkryli rzymski dwunastościan. Jego funkcja pozostaje tajemnicą

Angielscy archeolodzy-amatorzy znaleźli niezwykły rzymski dwunastościan. Te tajemnicze przedmioty, które są również określane jako dodekahedrony, już od kilku stuleci wprawiają badaczy w zdumienie. Pomimo tego, iż w północno-zachodniej Europie zostało znalezionych już ponad 100 dwunastościanów to archeolodzy nadal nie wiedzą jaka była ich funkcja.   

Dwunastościan, znany także pod terminem dodekahedron, to niewielki, pozbawiony wewnętrznego wypełnienia metalowy przedmiot, który jak sama nazwa wskazuje liczy dwanaście ścian. Jeden z takich artefaktów został odkryty latem 2023 r. podczas wykopalisk, które były prowadzone na terenach wsi Norton Disney w hrabstwie Lincolnshire, która znajduje się niedaleko miasta Sheffield.

Jak stwierdził Richard Parker, będący sekretarzem Grupy ds. Archeologii i Historii Norton Disney, już w toku wcześniejszych badań geofizycznych na tym obszarze za pomocą wykrywaczy metali zostały odkryte różne skarby pochodzące z czasów rzymskiej Brytanii, takie jak monety i broszki. Znajdowały się one głęboko w ziemi tego samego pola na którym został znaleziony rzymski dwunastościan, informuje portal „Live Science”.

Odkrycie tak cennego przedmiotu wzbudziło prawdziwą sensację wśród przeszukujących pola Norton Disney miłośników archeologii. „To był nasz przedostatni dzień wykopalisk, a w jednym z wykopów nagle został odkryty dwunastościan. Byliśmy tym całkowicie zaskoczeni, gdyż kiedy przeszukiwaliśmy ten segment ziemi to nie otrzymywaliśmy zbyt wielu sygnałów z wykrywaczy metali, a tu nagle ku naszemu zaskoczeniu z ziemi wydobyliśmy dwunastościan” – powiedział Richard Parker.

Znaleziony dodekahedron jest wyjątkowy na tle innych odkrytych obiektów, gdyż ten w przeciwieństwie do większości z dwunastościanów, które uległy poważnemu uszkodzeniu lub fragmentacji, jest całkowicie kompletny. Artefakt ten wyróżnia się nie tylko świetnym stanem zachowania, ale również wielkością. Rozmiarem odpowiada grejpfrutowi, kiedy większość dwunastościanów nie była większa niż piłka golfowa.  Zaskakujący metalowy przedmiot jest obecnie wystawiony w pobliskim muzeum.

W ciągu ostatnich 200 lat, czyli od momentu narodzin archeologii, w północno-zachodniej Europie zostało odkrytych  ponad 100 dwunastościanów. Artefakty te pochodzą z okresu pomiędzy I, a III wiekiem n.e. Co ciekawe zostały one znalezione tylko na północnych obszarach dawnego Imperium Rzymskiego. Są one czasami nazywane „galijsko-rzymskimi” dwunastościanami, na cześć Galów (lub w szerszym ujęciu Celtów, w skład których wchodzili także Galowie), którzy zamieszkiwali te obszary. Dwunastościany te, wykonane najczęściej z brązu, zawierają na całej swojej powierzchni otwory o różnych rozmiarach. Są one zazwyczaj współśrodkowymi pierścieniami odciśniętymi w metalu, a na każdym rogu, gdzie styka się 12 powierzchni, znajduje się kołek.

Nie noszą one jednak żadnych śladów pisma, a w rzymskich pismach nigdy nie znaleziono żadnych opisów dwunastościanów. W rezultacie współcześni archeolodzy nie potrafią wyjaśnić, do czego mogły one służyć. Niektórzy sugerują, że dwunastościany były zabawkami, kośćmi do gry, głowicami maczug, kamieniami do procy lub urządzeniami do określania zasięgu rzymskiej artylerii. Wedle niektórych hipotez mogły one służyć również do obliczania dat z gwiazd lub były używane jako wzory dziewiarskie do produkcji rękawiczek.  

Marcin Jarzębski