Astronomowie badają pulsar Swift J0243.6+6124
Analizując dane z Neutron star Interior Composition Explorer (NICER), astronomowie przeprowadzili szczegółowe badania ultralekkiego pulsara rentgenowskiego oznaczonego jako Swift J0243.6+6124. Dostarczają one ważnych informacji na temat zachowania tego kosmicznego obiektu.
Ultra-jasne źródła rentgenowskie (ULX) to punktowe źródła na niebie, które są tak jasne w promieniowaniu rentgenowskim, że każde z nich emituje więcej promieniowania niż milion Słońc na wszystkich długościach fal. Choć świecą one słabiej niż aktywne jądra galaktyk, ich jasność jest wyższa niż w przypadku jakiegokolwiek znanego procesu gwiezdnego.
Astronomowie uważają, że ze względu na swoją jasność, większość ULX to czarne dziury. Jednak ostatnie obserwacje wykazały, że niektóre ultra-jasne źródła rentgenowskie wykazują spójne pulsacje. Źródła te, znane jako ultra-jasne pulsary rentgenowskie (ULXP), są gwiazdami neutronowymi, zazwyczaj mniej masywnymi niż czarne dziury. Lista znanych ULXP jest wciąż stosunkowo krótka, dlatego też badanie obiektów tej klasy jest niezbędne dla naukowców badających Wszechświat w promieniowaniu rentgenowskim.
Gromada Swift J0243.6+6124 została odkryta przez należącą do NASA sondę Swift podczas rozbłysku rentgenowskiego w latach 2017-2018. Jest ona uważana za pierwszą galaktyczną gromadę ULX ze względu na jej intensywną jasność rentgenowską.
Poprzednie badania Swift J0243.6+6124 wykazały, że znajduje się w niej gwiazda neutronowa o okresie pulsacji 9,8 sekundy oraz gwiazda towarzysząca typu widmowego O9.5Ve. Układ ma stosunkowo krótki okres orbitalny wynoszący około 28 dni.
Astronomowie z Physical Research Laboratory (PRL) w Ahmedabadzie (Indie) pod kierownictwem Birendy Chhotaray przeprowadzili długoterminowe badanie Swift J0243.6+6124, koncentrując się głównie na jej aktywności wybuchowej w latach 2017-2023. Przeprowadzona analiza czasowa i spektralna pozwoliła lepiej zrozumieć zachowanie ULXP w różnych fazach jasności. Badanie zostało opublikowane w serwisie arXiv.
Jak tłumaczą badacze, obserwacje NICER ujawniły zależną od jasności przerwę w widmie gęstości mocy Swift J0243.6+6124, sugerującą zmianę dynamiki akrecji wraz z tempem akrecji masy.
Między czerwcem a wrześniem 2023 r. gwiazda neutronowa Swift J0243.6+6124 weszła w fazę wybuchu, podczas której wykazywała stan wirowania i zmiany w profilu pulsacji. Wyniki wskazały na trzy różne tryby akrecji podczas gigantycznego wybuchu w latach 2017-2018.
Emil Gołoś
