Astronomowie zbadali gromadę galaktyk G113

Korzystając z należącego do ESA satelity XMM-Newton oraz instrumentu LOFAR (Low-Frequency Array), naukowcy uchwycili gromadę galaktyk znaną jako PSZ2G113.91-37.01 (G113). Obserwacje rzuciły więcej światła na jej naturę i właściwości.

Jak tłumaczą badacze, gromady zawierają do tysięcy galaktyk powiązanych ze sobą grawitacyjnie. Tworzą się poprzez akrecję masy i opadanie mniejszych obiektów, są największymi znanymi strukturami związanymi grawitacyjnie we Wszechświecie. Dlatego zdaniem astronomów, ich obserwacja może wpłynąć na lepsze rozumienie ewolucji galaktyk.

Odkryta w 1999 roku G113 jest gromadą galaktyk z przesunięciem ku czerwieni 0,371. Jak wskazują naukowcy, ma masę około 758 bilionów mas Słońca, promień około 4 milionów lat świetlnych i jest znana z posiadania radiowego halo. G113 jest słabo zbadaną gromadą, która nie była jeszcze obserwowana przez żadnego dużego satelitę rentgenowskiego.

Astronomowie z University of Bologna, pod kierownictwem Marii Giulii Campitiello, postanowili dokładniej przyjrzeć się temu obiektowi. Zbadali G113 w promieniowaniu rentgenowskim w ramach projektu Cluster HEritage za pomocą XMM-Newton: Mass Assembly and Thermodynamics at the Endpoint of structure formation (CHEX-MATE). Ich badania zostały uzupełnione obrazami z teleskopu LOFAR Two-meter Sky Survey-Data release 2 (LoTSS-DR2). Badanie zostało opublikowane w serwisie arXiv.

Jak tłumaczą badacze, obserwacje wykazały, że G113 przechodzi fuzję wzdłuż osi północ-południe oraz potwierdziły obecność halo radiowego w regionie centralnym oraz dwóch reliktów radiowych (rozproszone źródła radiowe znajdujące się w peryferyjnych obszarach gromad galaktyk, podobnie jak w przypadku halo radiowego, nie mają one wyraźnego odpowiednika w galaktyce, ale ich kształty są znacznie bardziej wydłużone i nieregularne w porównaniu do halo radiowego). Astronomowie wskazują, że relikty są prostopadłe do osi fuzji – jeden znajduje się w regionie północnym, a drugi w południowym.

Na podstawie danych rentgenowskich naukowcy zidentyfikowali nieciągłość jasności powierzchniowej w północnym regionie G113. Dalsza analiza pozwoliła im sklasyfikować ją jako zimny front. Mapa temperatury ujawniła również obecność innego zimnego regionu, zlokalizowanego w południowej części gromady.

Astronomowie podkreślają, że obserwacje gromad pozwalają lepiej poznać ewolucję galaktyk, w tym Drogi Mlecznej oraz wpływają na rozumienie przez nich całej kosmologii.

Emil Gołoś