Delfiny i ich trzy superzmysły – percepcja magnetyczna, elektrorecepcja i echolokacja

Delfiny to niezwykłe morskie ssaki z rzędu waleni, które zamieszkują wszystkie oceany Ziemi. Współcześnie jest znanych około 42 gatunków delfinów i chociaż obecnie głównie są rozpoznawalne te, które zamieszkują słone morza, to wiele z nich wyspecjalizowało się do życia także w słodkich wodach. Zwierzęta te przykuwają uwagę naukowców nie tylko z uwagi na ich bardzo wysoką inteligencję, intrygujące zachowania społeczne, ale także zadziwiające zdolności lokalizacyjne i orientacyjno-terenowe takie jak: percepcja magnetyczna, percepcja elektryczna, czy echolokacja.

Zmysł magnetyczny u delfinów został po raz pierwszy zaobserwowany w 1981 r. Amerykańscy naukowcy odkryli wtedy dowody na istnienie zdolności związanych z percepcją magnetyczną w strukturach neuronalnych mózgów kilku badanych delfinów zwyczajnych. Chociaż sensacyjne odkrycie wprawiło ekspertów w zdumienie, to doszli oni do wniosku jednak, iż umiejętność ta jest wykorzystywana przez delfiny do nawigacji terenowej, a także, iż ma funkcję sensoryczną – tj. polegającą na lepszym odbieraniu bodźców (np. dźwiękowych, dotykowych itp.) z otoczenia.

Kilka lat później w 1985 r. inna grupa biologów morskich zaobserwowała istnienie związku pomiędzy położeniem waleni na mieliźnie a polem geomagnetycznym Ziemi. Okazało się, że szereg gatunków delfinów i wielorybów ma skłonność do osiadania na mieliźnie w miejscach o niskim natężeniu magnetycznym. Kolejnym badaniem, które potwierdziło percepcję magnetyczną u tych morskich ssaków były prace zespołu naukowców z Uniwersytetu w Rennes. Chociaż przede wszystkim miały one oblicze behawioralne i dotyczyły delfinów butlonosych, to pozwoliły wykazać, że ten gatunek delfinów rzeczywiście dysponuje zmysłem magnetycznym. Wszystkie dowody zatem potwierdzają hipotezę o magnetorecepcyjnych zdolnościach waleni, w tym również delfinów. Są one w stanie wykrywać pole magnetyczne, a za jego pomocą lepiej orientować się w bezkresach oceanu, informuje portal „The Conversation„.

Kolejną z zaskakujących umiejętności delfinów jest percepcja elektryczna. Nie są one jednak jedynym gatunkiem morskim, który ma takową zdolność. Przykładowo kiedy ryby poruszają mięśniami i szkieletami, to emitują pola elektryczne o niskim natężeniu. Również wiele drapieżników morskich, których obszary łowne znajdują się na dnach oceanów, czyli miejscach o znacznego stopnia ograniczonej widoczności, wyspecjalizowały się w dostrzeganiu swoich ofiar za pomocą pól elektrycznych. Umiejętności związane z percepcją elektryczną są spotykane zarazem u gatunków słonowodnych, jak i słodkowodnych.

W przypadku delfinów elektrorecepcja, czyli zdolność do odbierania bodźców elektrycznych z otoczenia, została po raz pierwszy wykazana w 2012 roku. Okazało się wtedy, że delfiny gujańskie posiadają elektroreceptory, które znajdują się w dołach wibrysowych. W późniejszych latach niemieccy badacze wykazali, że również delfiny butlonose dysponują tą zdolnością. Receptory te służą do wychwytywania małych pól elektrycznych emitowanych przez ofiary w środowisku wodnym. Ułatwia ona tym samym polowania delfinom na ofiary znajdujące się we względnie bliskiej odległości, a także lepsze ukierunkowywanie łowczego uderzenia. Ponadto zdolność ta w połączeniu z percepcją magnetyczną najprawdopodobniej umożliwia delfinom lepszą orientację w terenie na dużą skalę.

Najlepiej zbadanym ze wszystkich tych zaskakujących zmysłów delfinów pozostaje echolokacja. Jest ona zmysłem dużo bardziej aktywnym niż umiejętność wykrywania pól magnetycznych, czy elektrycznych. Mechanizm ten działa w ten sposób, iż delfiny za pomocą swoich ust fonicznych, które są zlokalizowane w otworze nosowym na głowie delfina, wysyłają sekwencje fal dźwiękowych. Wytworzone fale dźwiękowe są bardzo dobrze ukierunkowane i szybko poruszają się do przodu. W momencie kiedy fala dźwiękowa dotyka powierzchni, to powraca i jest odbierana w ciągu zwrotnym przez dolną szczękę delfina. W ten sposób wyjątkowo dobrze odbierają one fale dźwiękowe. Tym samym chociaż delfiny nie mając zewnętrznych uszu, to dzięki temu zmysłowi są w stanie świetnie orientować się w terenie, przy jednoczesnym zachowaniu swojego kluczowego gładkiego hydrodynamiczny kształt.

Marcin Jarzębski