FS Tau B – nowa gwiazda zaobserwowana przez Hubble’a

Kosmiczny Teleskop Hubble’a uchwycił nową gwiazdę w układzie FS Tau. Obiekt FS Tau B zaznaczył swoją obecność niezwykłym kosmicznym pokazem świetlnym.

Jak tłumaczą astronomowie z ESA, FS Tau jest układem wielogwiazdowym składającym się z FS Tau A, jasnego obiektu gwiazdopodobnego znajdującego się w pobliżu środka fotorafii, oraz FS Tau B (Haro 6-5B), jasnego obiektu po prawej stronie, który jest częściowo przesłonięty przez ciemny, pionowy pas pyłu. Te młode obiekty otoczone są przez delikatnie świecący gaz i pył tego gwiezdnego „żłobka”. Układ ma zaledwie około 2,8 miliona lat, czyli, jak zaznaczają badacze, jest bardzo młody jak na układ gwiezdny (Słońce ma około 4,6 miliarda lat).

FS Tau B jest nowo formującą się gwiazdą lub protogwiazdą i zdaniem naukowców jest otoczona dyskiem protoplanetarnym (zbiorem pyłu i gazu, pozostałym po formowaniu się gwiazdy, z którego ostatecznie powstaną planety). Gęsty pas pyłu, widoczny na krawędzi, oddziela to, co astronomowie uważają za oświetloną powierzchnię dysku.

FS Tau B jest zdaniem astronomów, prawdopodobnie w trakcie przekształcania się w gwiazdę typu T Tauri, czyli młodą gwiazdę zmienną, która nie rozpoczęła jeszcze syntezy jądrowej, ale zaczyna ewoluować w gwiazdę zasilaną wodorem, podobną do Słońca. Protogwiazdy świecą dzięki energii cieplnej uwalnianej podczas zapadania się obłoków gazu, z których się formują, oraz w wyniku akrecji materiału z pobliskiego gazu i pyłu. Gwiazdy zmienne to klasa gwiazd, których jasność zmienia się zauważalnie w czasie. FS Tau A jest układem podwójnym typu T Tauri, składającym się z dwóch gwiazd krążących wokół siebie.

Protogwiazdy znane są z wyrzucania szybko poruszających się, kolumnowych strumieni naenergetyzowanej materii zwanych dżetami, a FS Tau B stanowi, jak potwierdzają naukowcy, przykład tego zjawiska. Protogwiazda jest źródłem niezwykłego asymetrycznego, dwustronnego dżetu, przybierającego kolor niebieski. Jego asymetryczna struktura może wynikać z faktu, że masa jest wydalana z obiektu w różnym tempie.

FS Tau B jest również klasyfikowana przez badaczy jako obiekt Herbig-Haro. Powstają one, gdy strumienie zjonizowanego gazu wyrzucanego przez młodą gwiazdę zderzają się z pobliskimi obłokami gazu i pyłu z dużą prędkością, tworząc jasne plamy mgławicy.

FS Tau jest częścią regionu Taurus-Auriga, zbioru ciemnych obłoków molekularnych, które są domem dla wielu nowo formujących się i młodych gwiazd, oddalonych o około 450 lat świetlnych do Ziemi, w gwiazdozbiorach Taurus i Auriga. Hubble już wcześniej obserwował ten region, którego aktywność gwiazdotwórcza czyni go atrakcyjnym celem do badań dla astronomów.

Emil Gołoś